پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، با کدام جاهلیت جنگیدند؟
حجت الاسلام کاشانی مورخ 7 آذر 1395 به سخنرانی پیرامون سوال «پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم، با کدام جاهلیت جنگیدند؟» پرداختند که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
کشورهای شمال آفریقا؛ مصر
کشور مصر از نظر قدمت رابطه سیاسی و فرهنگی با کشورهای شرق آفریقا، در شمار نخستین کشورهای مسلمان به شمار می رود. در این نوشتار تلاش شده رابطه مصر با دیگر کشورهای مسلمان نشین شرق آفریقا بیان شود.
خیانت بزرگان به آخرین وصیت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم – جلسه دوم
حجت الاسلام کاشانی مورخ 6 آذر 1395 در مسجد امام جعفر صادق علیه السلام اقدسیه به سخنرانی پیرامون ادامه مسئله «خیانت بزرگان به آخرین وصیت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم» پرداختند، که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
فراز و فرود خواص در تاریخ اسلام – جلسه اول
حجت الاسلام کاشانی مورخ 6 آذر 1395 به سخنرانی پیرامون مسئله «فراز و فرود خواص در تاریخ اسلام» طی دو جلسه پرداختند که مشروح جلسه اول تقدیم می شود.
وجوه اشتراک وافتراق جنبش های اسلامی معاصر؛ با توجه به ابعاد داخلی
در این مقاله، با بررسی جنبشهای بزرگ شیعی در قرن اخیر (مانند انقلاب اسلامی ایران و حزب الدعوه عراق و حزب الله لبنان) ، همچنین جنبشهای بزرگ سنی مانند (اخوان المسلمین مصر، طالبان در افغانستان و حزب التحریر در آسیای مرکزی) از لحاظ برابطۀ دین وسیاست، اجرای شریعت، نوع حکومت، نقش اجتهاد، نقش مردم در حکومت، ویژگی حکومت و نظام سیاسی اسلام، نقش زنان در جامعه ، وجوه اشتراک و افتراق بین جنبشهای اسلامی با در نظر گرفتن ابعاد داخلی مشخص شده است.
خیانت بزرگان به آخرین وصیت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم – جلسه اول
حجت الاسلام کاشانی مورخ 5 آذر 1395 در مسجد امام جعفر صادق علیه السلام اقدسیه به سخنرانی پیرامون مسئله «خیانت بزرگان به آخرین وصیت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم» پرداختند، که مشروح این جلسه تقدیم می شود.
کالبد شکافی نظری اسلام هراسی
جهان غرب از راههای مختلف بر آن است که اسلام هراسی را در جامعه خود رواج دهد و برای این هدف از ابزارهای مختلفی استفاده میکند. در این نوشتار با جدایی دو گونه از «اسلام هراسی» (ایجابی وسلبی) ،نشان داده شده که چگونه سیاست های تولید اسلام هراسی غرب از ناحیۀ برخی از بازیگران مسلمان در داخل جامعۀ اسلامی چون طالبان، حمایت و تقویت شده است. این بازیگران فکری – سیاسی با ارائۀ الگویی افراطی، خشونت ورز واعتماد ناپذیر از «خودشان» ، مستندات لازم را به تحلیل گران و ارباب رسانه های غربی برای عرضۀ تصاویر غیر واقعی از اسلام داده اند. در واقع، این گروه های افراطی با حمایت مؤثر غرب از ابتداء تولید شده اند و سپس در یک چرخش ایدئولوژیک به معارض تمام عیار غرب بَدل شده اند؛ و در همین دوره جدید از حیاتشان بوده که «اسلام هراسی» را به همکاری بنگاه های سیاسی وخبر پراکنی غرب، به اوج خودش رسانیده اند. به عبارت دیگر، «اسلام هراسی ایجابی» در قالب نظریۀ «برچسب»، به واقعی جلوی دادن «اسلام هراسی سلبی» غرب ضد جهان اسلام کمک مؤثر کرده است.
ظهور و دگرگونی جریان های اسلام گرا
جریانات اسلام گرا، اعم از میانه رو و رادیکال ، در 15 سال اخیر دگرگونیهای مهمی را تجربه کرده اند، در این میان نظریات متفاوتی در رابطه با علل وزمینههای رشد ودگرگونیهای جریانات اسلامی مطرح شده است. مقاله حاضر مروری بر این نظریات و نوعی تقسیم بندی، با توجه به نگاه غالب بر این نظریات در بررسی پدیده اسلام گرایی، میباشد. بر این اساس، نظریات موجود زیر سه عنوان رویکرد اندیشه ای، رویکرد تاریخی و جامعه شناختی، و رویکرد منطقه ای-بین المللی قرار گرفتهاند و نقش هر کدام بررسی شده است.
ظهور جریان های افراطی اسلامی در شرق آفریقا
منطقه وسیع شرق آفریقا، از اوایل دهه 1990 مورد استفاده برخی سازمان های تروریستی قرار گرفته است و این سازمان ها تلاش دارند با استفاده از موقعیت استراتژیکی این منطقه در قاره آفریقا، اهداف مورد نظر خود را محقق سازند.
سلفیگری در پاکستان
اگر چه در پاکستان مکتب غالب مکتب دیوبند است اما با نفوذ گروههای سلفی همچون اخوان المسلمین مصر و وهابیت عربستان، برخی از دیوبندیهای پاکستان نیز به سلفی گری تمایل پیدا کردهاند. با در نظر گرفتن مشترکات دیوبندی با سلفی مانند توجه خاص به امر جهاد برای بازسازی وجهه مسلمانان و همچنین حذف دروس مبتنی بر عقل، می توان گفت این تمایل به سلفیت در آینده روند بیشتری به خود خواهد گرفت. در این مقاله به این مطلب به صورت مفصل پرداخته شده است.
سلفیت جدید برخورد روش شناختی و نظری جریانهای بنیادگرای اسلامی و غربگرا در جهان عرب
پرسش من در این رساله آن بود که چرا گروههای اسلامگرا و غربگرا در جهان عرب ، نتوانستند با ارایه راهکاری کارآمد و توسعه نظریات خود، در سیری تکاملی به آرمانهای خود جامه عمل بپوشانند؟ من عقیده دارم که پیش از بررسی مصادیق عینی و برخوردهای این دو گروه و نیز ناکارامدی برنامه کارهر دو برای جامه، نخست باید به برنامه فکری و از آن بالاتر، روششناسی حاکم بر آنها پرداخت . بنابراین، فرضیه من مبتنی بر آن است که سلفیت جدید، محصول برخورد سلفیت قدیم و مقهوریت قدیم است . یعنی برخورد بین جریانهای اسلامگرا و غربگرا در جهان عرب ، به دلیل تعارض آشتیناپذیر برنامهها و راهکارهای فکری و روششناختی (متولوژیک) آنها با یکدیگر به ناگزیر کشمکش خشونتبار و متصلبی را از لحاظ نظری و عملی میان آنها برانگیخته است . مفروض من آن بود که در راهکارهای فکری جریانهای غربگرا و اسلامگرا عنانر متضاد . متباینی وجود دارد که مانع از آمیزش آنها میشود. من برای این که فرضیه خود را ثابت کنم بحث خودرا در چهار قسمت کردم. در فصل نخست ، جریان غربگرا در جهان عرب به بررسی نهادم و دست آخر نتیجه گرفتم که این جریان بیبرنامه بوده است و به علاوه درصدد تحولی انقلابی در زیربنای فرهنگی دیرپای این سامان بود. به همین جهت ، در دسیابی به راهکاری مناسب برای جهان عرب شکست خورد. در فصل دوم به جریان سلفی پرداختم که ریشههای عمیقی در بستر فرهنگی جوامع عربی دارد. من با بررسی فعالیت جنبشهایی چون وهابی و سنوسی به این نتیجه رسیدم که این چریان به دلیل گذشتهگرایی و سلفیگرایی افراطی خود، نتوانست در شناخت مقتضیات و نیازهای عصر خود موفق عمل کند و به همین جهت ، برنامه کار آنها گر چه تجانس درونی نسبی داشت ، ولی در تطبیق با بیرون، با ناکامی روبهرو شد. در فصل سوم من سعی کردم نشان دهم تلاش چند نفر از اندیشهورزان مسلمان برای آشتی دادن دو مشرب فکری غربگرا و اسلامگرا با برخورد به جریان سلفی پیوست . در فصل آخر، من میخواهم نتیجه بگیرم که جریانهای اسلامگرای فعلی در جهان عرب از نظر روششناختی و نظری تفاوتی با اسلاف سلفی خود ندارند، فقط زبانی امروزی برای بیاناندیشه و اهداف خود برگزیدهاند. در واقع سلفیت جدید تداوم راه سلفیت قدیم است و به همین دلیل وارث مشکلات و ناکامیهای آن است.
سلفیان تکفیری یا الجهادیون خاستگاه و اندیشهها
سلفیان تکفیری، گروههایی از مسلماناناند که به علت پارهای از اندیشهها، از جانب مخالفانشان به این نام مشهور شدهاند. خاستگاه نخستین این گروهها مصر است و سپس اندیشههای آنان به دیگر کشورهای مسلمان سرایت کرد. پس از الغای خلافت عثمانی و فروپاشی آن در 1924 و وقوع برخی تحولات فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در مصر، به تدریج اندیشه تشکیل حکومت اسلامی به عنوان بدیلی برای نهاد خلافت در میان گروههای مسلمانی که هویت خود را در معرض نابودی میدیدند، مطرح شد. این گروهها که به طور عمده منشعب از نهضت اخوان المسلمین، و ملهم از رویکردهای آن بودند، در دهه شصت، هفتاد و هشتاد میلادی عرصه سیاسی ـ اجتماعی مصر را زیر تأثیر خود قرار دادند. از مهمترین گروههای سلفی جدید میتوان به تنظیم الفنیة العسکریة، جماعة المسلمین یا جماعة التکفیر و الهجرة، و جماعة الجهاد اشاره کرد. این مقاله میکوشد با بیان خاستگاه و اندیشههای سلفیان جدید معرفی مهمترین گروهها و رهبران آنها، علت شهره شدن این گروهها به «تکفیری» یا «الجهادیون» را بررسی کند.
