سلسله گزارش‌هایی از آثار اهل سنت در نقد افکار وهابیت (10) گزارش کتاب «سيف الجبار المسلول على أعداء الأبرار» اثر شاه فضل رسول قادری
وهابیت را نمی توان تنها حرکتی خشونت آمیز و سخت گیرانه دانست این جنبش علاوه بر آن یک جریان فکری- سیاسی نیز هست که در حدود سه قرن اخیر ظهور کرده است، و افکار و عقاید آن برخلاف افکار مسلمانان جهان است و به همین دلیل از همان ابتدا، مورد نقد اندیشمندان مسلمان، از اهل سنت و شیعه قرار گرفت، و علمای بزرگی در نقد عقاید محمد بن‌عبدالوهاب و پیروان او کتاب نوشتند. یکی از کتابهای خوبی که در رد عقاید وهابیت نوشته شده، کتاب سیف الجبار المسلول علی اعداء الابرار است که شاه فضل رسول قادری نوشته است. در این مجال به بررسی رساله سیف الجبار المسلول علی اعداء الابرار که در نقد وهابیت است پرداخته می شود.
بررسی و نقد کتاب کشف الشّبهات فی التّوحید محمد بن عبدالوّهاب
این نوشتار، کتاب کشف شبهات التوحید تألیف محمّد بن عبدالوّهاب را نقّادی می‌کند، که در آن اموری همچون: نذر، شفاعت، توّسل، زیارت، و استغاثه به اولیای الهی و پیامبر اسلام شرک خوانده شده و هر کدام که برای غیر خدا صورت گیرد، کفر به خداوند دانسته شده و در شمار عبادات و اعتقادات صحیح یک مسلمان محسوب نمی‌شود. نویسنده می‌کوشد با ارائه معنای دقیق توحید، شرک و عبادت، شبهه های محمّدبن عبدالوّهاب به عقاید شیعیان در زمینه شفاعت، توّسل، زیارت، نذر و قربانی را پاسخ گوید. این پژوهش در سه فصل سامان یافته است. در فصل اوّل نگارنده ابتدا خلاصه‌ای از زندگانی و افکار محمّد بن عبدالوّهاب و مبانی فکری وی – برگرفته از افکار ابن تیمیه – می‌پردازد و سپس به بررسی معنای واژگان شرک، توحید، توّسل، شفاعت و عبادت پرداخته و توحید و شرک و عبادت و مصادیق آن را در کتاب مذکور تفسیر و معنا می‌کند. در همین زمینه نویسنده، واسطه قرار دادن فرد یا افرادی بین خدا و حاجات انسان‌ها که محمّد بن عبدالوّهاب آن را شرک می‌خواند، نقّادی کرده و به تبیین اقسام توحید و شرک و مصادیق واقعی آن می‌پردازد. نویسنده با بر شمردن اقسام شرک و کفر، هیچ منافاتی بین مقوله‌هایی همچون: شفاعت، توّسل و… با مسأله توحید نمی‌بیند. اقسام شرک که وی به آن ها اشاره می‌کند، شرک در اعتقاد، افعال، صفات و نیز شرک خفی و جلی است و طلب شفاعت از پیامبر اسلام، ائمّه و پیامبران دیگر و توّسل به آنان را جزو هیچ یک از مصادیق شرک تشخیص نداده است. وی آن گاه به بررسی معنای حقیقی شفاعت پرداخته و ادلّه قرآنی و روایی آن را ذکر می‌کند. او مرده دانستن پیامبر اسلام و سایر پیامبران الهی و بیهوده بودن درخواست کمک از آنان را نیز نقد کرده و دلیل های قرآنی و روایی بودن حیات داشتن ارواح پس از مرگ طبیعی را توضیح می‌دهد. بیان مشروعیت توّسل و شرک نبودن آن از دیدگاه قرآن، روایات، بزرگان و عالمان از مباحث پایانی این نوشتار محسوب میشود.
سلسله گزارش‌هایی از آثار اهل سنّت در نقد افکار وهابیت (5)
یکی از مسائل مهمی که از دیرباز مورد هجمه وهابیت قرار گرفته مسأله زیارت قبور بوده است از این رو علماء اسلام در نقد افکار وهابیت نسبت به مساله زیارت قبور کتابهای بسیاری نگاشته اند، ابن حجر هیتمی یکی از علماء بزرگ مکه در سفری که مدینه داشت کتابی با نام الجوهرالمنظم في زیارة قبر الشریف النبوي المکرم نگاشت تا به نوعی جواب از شبهات واهی وهابیت باشد که در این مقاله به گزارشی از این کتاب می پردازد.
اندیشه‌های حسن بن فرحان مالکی
پژوهش حاضر، اندیشه‌های حسن بن فرحان مالکی، یکی از محققان معاصر سلفی را که دیدگاه‌هایی نسبتاً معتدل‌تر نسبت به سلفی‌ها و وهابیت دارد، بررسی کارشناسی کرده و آرای وی درباره عدالت صحابه، شکل‌گیری اهل سنت، محمدبن عبدالوهاب و تعصبات برخی مسلمانان را تبیین می‌سازد. نویسنده عقاید این متفکر و محقق سلفی را در سه بخش فراروی مخاطبان می‌نهد. بخش اول به بررسی دیدگاه‌های مالکی در مورد صحابه پیامبر اسلام(ص) پرداخته و نظر وی را مبنی بر این که: طبق شواهد متعدد قرآنی و روایی همه صحابه عادل نیستند و نباید آن‌ها را همرتبه و همگی را عادل خواند، بلکه باید آنان را به صحابه خاص و عام تقسیم کرده، شرح می‌دهد. نگارنده در این زمینه نخست به بیان تعریف صحابه در لغت، اصطلاح، قرآن و سایر نصوص شرعی پرداخته، سپس عدالت صحابه را نقد و آن را بی‌منطق و قول زور تلقی کرده است. او در بخش دوم از نوشتار خویش با ارزیابی مذهب حنبلی و ریشه‌های شکل‌گیری این مذهب بر اثر حمایت خلفای اموی و عباسی، تناقض‌گویی های حنابله در مسایل اعتقادی و تندروی آنان در تکفیر سایر فرقه‌های مسلمان را شرح می‌دهد. نویسنده در این زمینه دیدگاه‌های حسن بن فرحان مالکی و نقدهای وی بر فرقه حنبلی را مطرح و غلوهای حنبلیان در مورد احمد بن حنبل و ابن‌تیمیه و نفرت آنان از مناظره و گفت‌گو با سایر فرقه‌های مسلمان در مسایل دینی و اعتقادی را منعکس می‌سازد. بخش سوم به نقد آرای تکفیری محمد بن عبدالوهاب از نظر مالکی اختصاص دارد و مطالب کتابهای کشف الشبهات، الدرّر السنّیه از آثار محمد بن عبدالوهاب، حاوی تناقضاتی در مسایل اعتقادی، توسط مالکی نقد شده است.
السبکی
سبکی نسبتی است که از نام دو شهر کوچک در مصر گرفته شده است. در مقاله حاضر به معرفی علمای نام دار مصری که لقب سبکی داشتند و از این طائفه نام دار بودند، پرداخته می شود.
ابن تیمیه در بوته نقد اندیشمندان
آنچه که از نقل این اقوال به دست می آید اینست که علمای اسلامی بارها خطر التقاط و اعتقادات فاسد ابن تیمیه را یادآور شدند و این اجماع نه تنها در علماءمعاصر با وی وجود داشت، بلکه نسلهای بعدی نیز خطرات انحرافات وی را جدی گرفته و آنرا به مردم گوشزد کردند. با این همه وهابیت با تعصبی جاهلانه، هر گونه آلودگی را از چهره ابن تیمیه می زدایند و با کتمان و طرح برخی از مطالب وی، از او قدیسی ساخته اند که شیخ الاسلامش نام نهادند.
حصنی دمشقی و نقد ابن تیمیه
یکی از روشهای موثر در شناخت فرقه وهابیت نقد و انتقاد شخصیت های علمی البته به خصوص علمای اهل سنت از این فرقه است. در این مقاله به نظر یکی از علمای مذهب شافعی به نام حصنی دمشقی پیرامون ابن تیمیه و فتاوای وی پرداخته خواهد شد.
سبکی شافعی دمشقی و نقد ابن تیمیه
سُبکی شافعی متوفّای سال 756 ه.ق، از دانشمندان بلند آوازه اهل سنّت و معاصر «ابن تیمیه» می باشد. سبکی مخالف نظریات و عقاید ابن تیمیه بود و کتابهایی را نیز در همین مورد نوشته است. از جمله کتابهای وی در نقد ابن تیمیه کتاب: شفاء السقام فی زیارة خیر الانام می باشد.
گزارش کتاب شفاء السقام فی زيارة خير الأنام تألیف قاضی سبکی
در طول تاریخ اسلام همه مسلمانان به پیروی از پیامبرشان به زیارت قبور رفته و سفر برای زیارت قبر رسول خدا (ص) را از مستحبات مؤکد دانسته اند. صحابه دیده بودند که پیامبر ختمی مرتبت به زیارت قبور شهدای اُحُد میرود و قبر والدین خویش را زیارت می‌کند. این سنّت پیامبر با سخنان ایشان که می فرمود: «من زار قبری وجبت له شفاعتی»، تأکید دو چندان یافت و موجب گردید تا همه فقهای اسلام زیارت قبر ایشان را مستحب بدانند و برخی مثل قاضی عیاض در الشفاء در قرن ششم از اجماعی بودن آن سخن گفتند، اما در قرن هشتم، فردی از حنبلیان به نام ابن تیمیه (م 728ق) با تفسیر به رأی و استناد به حدیثی که هیچ ربطی به زیارت قبور نداشت، این عمل را بدعت و آن را از مصادیق شرک دانست.
سلسله گزارش‌هایی از آثار اهل سنّت در نقد افکار وهابیت (2) کتاب وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی
در قرن هشتم فردی از حنبلیان به نام ابن تیمیه (م728ق) با تفسیر به رأی توسل جستن به پیامبر و سفر برای زیارت قبر ایشان را از مصادیق شرک دانست. علمای اهل سنّت در طول شش قرن گذشته، آثار فراوانی در نقد ابن تیمیه و افکارش نوشتند. از جمله این آثار کتاب معروف وفاء الوفاء باخبار دارالمصطفی است که در این گزارش توضیحاتی در مورد این کتاب داده می شود
کتابشناسی نگاشته های اسلامی در رد بر فرقه وهابیت
وی ابتدا به زندگی محمد بن عبدالوهاب و هم پیمان شدن با محمد بن سعود اشاره کرده و سپس به باورهای باطل او و کشتار مردم شهر و روستاهای مناطق مختلف در سرزمین عربستان سعودی، و تجاوز به ارزش های اسلامی و غارت بردن اموال مردم، و به آتش کشیدن کتابهایی که به نظرشان قبیح بوده اند پرداخته است.
معرفی کتاب «المهند علی المفند»
کتاب “المهند علی المفند” که به (تصدیقات لدفع التلبیسات) نیز معروف است. این کتاب بیانگر عقاید علماء اهل سنت و جماعت دیوبند، شبه قاره هند است. بنابراین، این کتاب تحت نام عقاید علماء دیوبند نیز شناخته میشود. این کتاب گرانقدر و با ارزش اثر مولانا خلیل احمد سهارنپوری رحمه الله، شارح کتاب سنن ابی داوود (در ۲۰ جلد) از محدثین بزرگ دارالعلوم دیوبند هند می باشد. برای شناخت بهتر این کتاب لازم دانستم تا به تمهید مقدمه ای موجز بپردازم تا به خاستگاه ها و انگیزه های تالیف این کتاب بهتر پی ببریم.
سبک زندگی در زمان خلافت عثمان
زمان خلیفه‌ی سوم یک اتّفاق در جامعه افتاد، مانند همان اتّفاقی که الآن در جامعه‌ی ما هم اتفاده است. سبک زندگی مردم عوض شد، الگوی مصرف تغییر کرد. ممکن است یک جوان بگوید چرا این اسلام این‌قدر اشکال گرفته که شکل ریش من بزی باشد یا غیر بزی باشد؟ اسلام به این‌که رنگ لباس تو […]
رشوه خلیفه سوم به زبیر
زبیر در زمان پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) با او بود. وقتی که حضرت از دنیا رفت با این‌که داماد خلیفه‌ی اوّل بود ولی در خانه‌ی امیر المؤمنین (علیه السّلام) تحصّن کرد و با خلیفه بیعت نکرد. اگر آن روز بیعت می‌کرد صاحب منصب می‌شد. بعضی از نقل‌های می‌گوید حتّی شمشیر کشید […]