برچسب: بنیانگذاران وهابیت

شفـاعت و تـوسل از دیدگاه عقل و نقل

این نوشتار به بررسی شفاعت و توسل از دیدگاه عقل و نقل می پردازد. شفاعت و توسل حقیقتی واحدند با اختلاف در جهت، پس دارای احکام واحدی هستند. عقل، ذات و فطرت انسان و نظام سلسله مراتبی آفرینش و صریح آیات قرآن و روایات متواتر، جواز شفاعت و توسل و اعتقاد به آن را تایید می کنند. شفاعت و توسل موضوعی قانونمند است.

زیارت و توسل و رابطه آن با توحید عبادی

رساله موجود با موضوع «زیارت و توسل و رابطه آن با توحید عبادی» از چهار بخش و یک مقدمه تشکیل شده است. در بخش اول با عنوان کلیات که از سه فصل تشکیل شده به بحث مفهوم شناسی زیارت ،توسل و توحید عبادی پرداخته شده و نظرات مختلف تفسیری و کلامی فریقین در مفهوم اصطلاحی آن ها آمده است. بخش دوم با عنوان زیارت و رابطه آن با توحید عبادی که مشتمل بر شش فصل است،در فصل اول پیشینه زیارت آن از منظر قرآن ،روایات،سیره مستمره مسلمین از صحابه،تابعین و علمای مذاهب بررسی و در فصل سوم نیز به مباحث عقلی جواز زیارت و شرعیت آن پرداخته است. در فصل چهارم این بخش از حیات پس از مرگ و عالم برزخ به عنوان بحثی جنبی و لازم در کنار زیارت سخن به میان آمده و آن را از منظر قرآن و روایات و مباحث عقلی مورد تحلیل و بررسی قرار داده ایم. در فصل پنجم،به مفاهیم اسلام،توحید و شرک،و ملاک های آن دو پرداخته شده و مباحثی همچون تکفیر،ملاک الوهیت،و معتقدات شرک آلود وهابیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. فصل ششم این بخش نیز شبهات امر زیارت را در پی دارد.بخش سوم،مربوط به توسل و رابطه آن با توحید عبادی است که شامل :فصل اول پیشینه توسل ،فصل دوم اقسام آن و فصل سوم توسل از منظر قرآن و روایات و سیره سلف و علماء مذاهب و فصل ششم و هفتم نیز مباحث عقلی و رابطه توسل با توحید عبادی است. در این فصل چگونگی سازگاری توسل با توحید عبادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است،فصل هستم نیز مباحث شبهات توسل است. بخش چهارم ،مباحث زیز مجموعه ای زیارت و توسل مانند:تبرک ،شفاعت ،استغاثه،مجالس بزرگداشت(میلاد و رحلت)،از نظر جواز شرعی و رابطه و سازگاری آن ها با توحید الوهی یا عبادی مورد بحث و بررسی است. در فصل آخر قسم به غیر خداوند مطرح گردیده است.به هر حال آنچه در این رساله مهم بوده،یکی بررسی جواز شرعی زیارت و توسل و تبرک و شفاعت و … است که این مساله از منظر فریقین شیعه و سنی اثبات گردیده است،و تکیه بیشتر بر اساس منابع اهل سنت بوده است. و دیگر رابطه این دو با توحید عبادی است،که سعی شده منافات نداشتن و در عین حال تطابق این اعمال با توحید عبادی بررسی می شود،و در ضمن این بحث ها ،ملاکات توحید و شرک ،و مساله تکفیر و روابط مسلمین با یکدیگر در این زمین بررسی می گردد. آنچه که در این بحث ها بیشتر مورد نظر بوده عقائد مقارن شیعه و سنی در این باره بوده،که نظریه علماء هر دو مذهب در این باره و سیره کلیه مسلمین غیر از وهابیت مد نظر قرار گرفته است.

خاستگاه توسل از دیدگاه وهابیان و اهل سنت

قرن هاست که توسل در جوامع اسلامی رواج داشته و آثار ماندگاری در رسوم ملل مختلف جهان گذاشته است دراین میان تنها گروه وهابی به تاسی از افکار ابن تیمیه است که با مسئله توسل به تندی برخورد کرده و باعث به وجود امدن اختلافاتی میان مسلمانان شده است. در این مقاله با بیان برخی از کلمات علماء اهل سنت در پی اثبات این است که علمای اهل سنت به غیر از وهابیان توسل به ارواح اولیا خصوصاً پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) را پذیرفته اند.

جواز توسل در نگاه اهل سنت

توسل و تبرک یکی از عقائدی است که اهل سنت در طول تاریخ قبول داشتند و عمل می کردند اما با ظهور وهابیت و نشر عقائد ابن تیمیه برخی به این موضوع اشکال می کنند. در این مقاله با توجه به ادله روایی و قرآن و تاریخی معلوم می‌گردد توسل و تبرک به قبور انبیا و اولیا جایز است و همچنین توسل و استشفا به آنچه زمانی متصل به جسم متبرک بوده است مانند لباس و مکان و هر چه از بدن جدا شود مثل مو و جدا شده ی ناخن و یا عمامه و کفش و امثال آن، بدون اشکال و جایز است. و نیز طلب شفا از خداوند متعال به وسیله ی آب زمزم، خاک کعبه، حرم، مسجد النبی و قبر شریف آن حضرت و جمیع اصحاب آن حضرت و تابعان آنها و اولیا و صالحان، مجاز و بی اشکال است و بخصوص تبرک و توسل به اهل بیت پیامبر (ص) و عترت پاک آن حضرت، همانهایی که خداوند کریم در حق آنها فرمود: «إنَّما یُریدُ الله لِیُذهبَ عنکُم الرِّجسَ أهلَ البَیت و یُطَهِرَکُم تطهیراً»(26) ارجح می باشد.

جلوه هایی از توسل و التجا در شعر دوره فترت

دوره ی فترت یکی از دوره های تاریک و تلخ برای مسلمانان بطور عموم و برای ادبیات عربی بطور ویژه است . جنگ های متعدد، خرابی و نابودی شهرهای بزرگ اسلامی، بلاهای طبیعی، شیوع بیماریها، جنگهای صلیبی، هجوم وحشیانه ی قوم مغول و در ادامه ی آن حکومت ممالیک و ترکان عثمانی بر بلاد اسلامی باعث گشته تا بسیاری از مورخین با توجه به انحطاط شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی به تبع آن ارزش ادبیات این دوره را به پایین ترین حد ممکن تنزل دهند. اما در کنار این از ویژگیهای بارز ادبیات این دوره می توان به ظهور توسل اشاره نمود، که انعکاس آن در شعر دوره فترت بسیار چشمگیر است. توسل که یکی از مفاهیم اسلامی است و کلام الله مجید نیز در آیات بسیاری بر ضرورت آن تاکید نموده و راهها، موانع و شرایط آن را در آیات بیشماری گوشزد نموده است و مورد قبول همه ی مسلمانان بوده، در دوره ی فترت توسط ابن تیمیه شبهاتی بر آن وارد شد، و همین زمینه را برای ظهور فرقه ی ضالّه وهابیت توسط محمد بن عبدالوهاب فراهم آورد. از بدو پیدایش این نظریه، علما و دانشمندان شیعه و سنی به مبارزه با آن برخاستند و کتاب ها و رساله های متعددی را در رد آن نگاشتند. از میان این مبارزان نمی توان نقش شاعران دوره ی فترت را نادیده گرفت، که مدح و ستایش پیامبر )ص( و اهل بیت مطهرش)علیهم السلام( را سرلوحه ی کار خویش قرار داده، و در قالب شعر اندیشه ی ناب محمدی را که همان دوستی اهل بیت)ع( است، در جامعه رواج دادند و اشعار خود را با استناد به آیات قرآن و احادیث شریف با توسل به پیامبر)ص( و اهل بیت)علیهم السلام( مزین نمودند. و جلوه های زیبایی را که نشأت گرفته از چشمه سار فیض الهی و مودت و دوستی نبی گرامی اسلام)ص( و اهل بیت مطهرش)علیهم السلام( می باشد، به رشته نظم کشیدند.

جستجوی وسیله برای تقرّب به خدا

در این مقاله با استناد به آیات قرآن، لزوم استفاده از وسیله برای رسیدن به اهداف مادی و معنوی تبیین شده است. برای رسیدن به تقرب الهی نیز وسیله هایی در قرآن تعریف شده است، از جمله اعمال نیکی مانند نماز و جهاد و اخلاص در عمل و قرآن و موارد دیگر. از جمله وسیله های رسیدن به قرب الهی حب اهل بیت(ع) می باشد.

توسل، مرگ و شفاعت از دیدگاه تشیع و وهابیت

استمداد از اولیای الهی و توسل به جاه و مقام ایشان بعد از مرگ، مسأله اختلافی بین مسلمانان و وهابیت می‌باشد. وهابیت این کار را نوعی شرک می‌دانند و برای آن ادله‌ای از قرآن و روایات می‌آورند. در این مقاله توسل به اولیای الهی بعد از مرگ مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر نقد ادله وهابیت، با ادله قرآنی و روایی جواز آن ثابت شده است. همچنین به ریشه‌های منع توسل در تاریخ نیز و افکار علمایی مانند ابن تیمیه اشاره شده است.

توسل از دیدگاه آیات و روایات

توسل از نظر آیات و روایات عنوان پژوهش حاضر می باشد. هدف از این تحقیق آشنایی با معنات و مفهوم توسل و شفاعت از دیدگاه آیات قرآنی و روایات وارده از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) و گفتار بزرگان در این باب می باشد تا پس از مطالعه این مجموعه بتوان دریافت که فلسفه توسل و دعا و استغاثه به ارواح پاک اولیاء الهی چیست؟و همچنین به موضع مخالفان و مغرضان در دین(وهابیون) پرداخته و ماهیت این اعتقاد را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش بیشتر جنبه توصیفی دارد و برای انجام این تحقیق از روش کتابخانه ای و مطالعه کتب احادیث و تفسیری استفاده شده است. در این رساله محقق در صدد یافتن پاسخ سولاتی از این قبیل می باشد. مفهوم توسل چیست؟ اقسام و مراتب توسل چه می باشد؟ توسل از دیدگاه روایات شیعه و سنی چگونه می باشد؟ توسل از نظر لغت یعنی :وسیله ،رسیدن به چیزی با میل و رغبت به آن است و حقیقت وسیله جویی به سوی خدا این است که راه خدا را با دانش و پرستش بپیماییم و در جستجوی مکارم اخلاق باشیم این لفظ به سان(قرب) است. وسیله در اصطلاح نیز به معنای دستاویز ،آنچه باعث تقرب به غیر می شود.اقسام توسل عبارتند از :1-توسل به اسماء وصفات الهی 2- توسل به قرآن کریم 3-توسل به دعای برادر مومن 4-توسل به دعای پیامبر(علیه السلام) 5-توسل به دعای پیامبر(صلی الله علیه و آله) پس از رحلت مراتب توسل عبارتند از:1- توسل زبانی 2- توسل قلبی 3-توسل جوارحی 4-توسل عملی 5-توسل خلقی روایات شیعه درباب توسل را می توان به سه قسم تقسیم کرد. 1.اهل بیت وسیله تقرب به سوی خداوند 2.توسل پیامبران به اهل بیت(علیهم السلام) 3.روایات وارده در مورد توسل به محبت و مودت اهل بیت(علیهم السلام) در بحار الانوار روایتی است که حضرت رسول(صل الله علیه و آله) می فرمایند:ما وسیله به سوی خدا هستیم و پیوند دهنده (مردم) به سوی رضوان الهی می باشیم. همچنین حضرت علی(ع) به طور صریح در روایتی که ابن شهر آشوب آن را نقل می کند می فرماید: ما وسیله به سوی خدا هستیم و پیوند دهنده مردم به سوی رضوان الهی می باشیم و طبق آیه:( واعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا) خداوند برای نجات بندگانش(حبل) و ریسمانی مقرر فرموده است واین ریسمان محکم الهی همان خاندان پاک نبوت(صلی الله علیه و آله) می باشند که واسطه فیض میان زمین و آسمان اند. توسل از دیدگاه روایات سنی به چهار قسم تقسیم می شود. 1.روایات در واسطه بودن پیامبر(صل الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) 2.روایات در حجز الله(فاصل میان خداوند و بندگانش) بودن اهل بیت 3.روایات وارده درباره توسل جستن به محبت و مودت اهل بیت 4.روایات درباره توسل به اهل بیت(علیهم السلام) در برآورده شدن حوائج عامه نیز به صورت فراوان درباب توسل روایت دارند. شاید متیقن ترین آن روایت عمربن خطاب به عباس عموی پیامبر(صل الله علیه و آله) می باشد و آن نیز بدین صورت است که در سال رماده وقتی قحطی به اوج رسید،عمر به وسیله عباس عموی پیامبر(ص) از خداوند طلب باران نمود.و خداوند به وسیله او آنان را سیراب کرد و زمین ها را سرسبز گردانید.سپس عمر رو به مردم کرد و گفت:به خدا سوگند عباس وسیله ماست به سوی خدا و مقامی نزد خدا دارد. روایت فوق را تمامی بزرگان اهل سنت از جمله بخاری و حاکم در صحیح خود نقل کرده اند. حاصل آنکه توسل چیزی نیست مگر وسیله قرار دادن عزیزان الهی به درگاهش.و معتقدان به دعا و توسل ،بزرگان و اولیا را شریک خدا نمی دانند بلکه آنها را به درگاه خدا وسیله و شفیع قرار می دهند و به عبارت دیگر ما همان اعتقادی را داریم که در آیه 110 سوره مائده درباره حضرت مسیح آمده است و در این آیه شریفه زنده کردن مردگان ،شفای بیماران و آفرینش پرندگان،همه به حضرت مسیح نسبت داده شده است.لیکن همه آنها به اذن و دستور خداوند متعال بوده است. شیعه نیز جز این نمی گوید و بر این اعتقاد است که بزرگان الهی و اولیاء خدا می توانند به اذن و خواست پروردگار کارهایی را که دیگران قادر به انجام آنها نمی باشند و از انجام آن عاجزند انجام داده و یا واسطه و شفیع بین بندگان و پروردگارشان بشوند تا خداوند مشکلات آنان را حل کند پس توسل شیعیان هرگز شرک و یا کفر نمی باشد. شفاعت از ماده شفع به معنای جفت است.درخواست اولیای الهی برای نجات گنهکاران از آن رو شفاعت خوانده می شود که عامل با نیروی موثر از سوی شفیع،ضمیمه اذن خداوند می شود تا زمینه نجات و رستگاری بنده گنهکار را فراهم آورد. و اینکه شفاعت تغییر در مواد و معلوم است نه در علم و اراده خداوند یعنی اراده حکیمانه و ازلی خداوند بر این تعلق گرفته است که هر شخص گنهکاری در برابر کردار ناشایست خویش کیفر ببیند و از سوی دیگر خداوند اراده کرده است اگر گنهکاری بر اثر توبه و یا ارتباط با اولیای الهی و دعای شفیع دگرگون شد و آلودگی هایش کاهش یابد و یا از بین برود و شایسته عفو و رحمت شود..او را مورد رحمت و آمرزش خویش قرار دهد و این کار در ظرف استحقاق عفو و رحمت خداوند رخ می دهد نه خارج آن.

توسل و وهابیت در آیینه ی نقد و نظر

پژوهشی که از نظر شما می گذرد،پیرامون (توسل و وهابیت در آیینه ی نقد و نظر اسلامی) می باشد که شامل سه فصل است. اول: توسل، دوم:وهابیت، سوم: شبهات و ایرادات وارد به توسل. هر فصل خود شامل زیر مجموعه هایی است که در اینجا مختصری از سه فصل را بیان می کنیم. در فصل اول واژه ی توسل را در لغت مورد بررسی قرار داده،مترادفات و انواع آن را بیان کرده ایم.سپس آیاتی را که کلمه ی توسل یا معنای توسل در آنها بوده بیان و پس از آن موضوع توسل را از نگاه تفاسیر شیعی مورد بررسی قرار داده و به شفاعت که از موضوعات لاینفک مبحث توسل است نیز پرداخته ایم.در آخر سوالاتی را مطرح و برخی ابهامات را در این زمینه برطرف نموده ایم. در فصل دوم به بررسی فرقه ی وهابی،پیشینه ی آن،افرادی که در به وجود آمدن آن نقش اساسی داشته اند،بررسی زندگی آنها و اقداماتی که استعمار انگلیس توسط جاسوس خود(مستر همفر) در پدید آمدن این فرقه ضاله انجام داده و عقایدی که ترویج داده اند،پرداخته ایم. در فصل پایانی شبهاتی که وهابیون بر ما وارد کرده اند را بیان نموده و شبهات را به سه دسته ی کلی زیر تقسیم نموده ایم: 1) شبهه شرک 2) شبهه ی استعانت از میت.سپس هر یک از آنها را به تفصیل توضیح داده و پاسخ آنها را از کتب علمای طراز اولمان داده ایم.در آخر نیز شبهاتی را به صورت سوال مطرح کرده و جواب آنها را نیز داده ایم.این بود خلاصه ای از آنچه که پیش رو دارید.

توسل و زیارت در سیره معصومین(ع), صحابه و تابعین

توسل که به معنای وسیله قرار دادن یک شی ء یا یک شخص نزد بارگاه الهی, برای رسیدن به هدفی مشروع می باشد, با وجود آن که از سابقه ای طولانی در میان مسلمانان برخوردار است، اما مشروعیت آن از سوی برخی دیگر, مورد تردید واقع شده و شبهاتی درباره آن مطرح گردیده است. پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی به بررسی این مسأله در سیره معصومین (ع), صحابه و تابعین پرداخته است. توسل از نظر عقلی, امر پذیرفته شده ای است و در سلسله مراتب موجودات, که هر وجودی سبب وجود پایین تر از خود می-باشد, وجود پایین تر برای رسیدن به کمال, به وجود بالاتر متوسل می شود. در آیات قرآن کریم نیز از توسل به انبیاء و شفیع قرار دادن ایشان توسط دیگران, خبر داده شده است. همچنین آموزه های اسلامی, بر حیات اولیای الهی پس از مرگ, گواهی می دهد. پس آن ها می توانند مورد توسل واقع شوند. در سیره معصومین( ع) نیز موارد متعددی از توسل مشاهده می شود. تبرک جنازه خدیجه به عبای پیامبر, تبرک جنازه فاطمه بنت اسد به لباس پیامبر, و تبرک جویی حضرت زهرا (س) به تربت رسول خدا(ص) در منابع فریقین نقل شده است. در سیره تمام ائمه (ع) نیز توسل و زیارت, وجود داشته است. همچنین نماز استسقای خلیفه دوم و شفیع قرار دادن عموی پیامبر در نزد خدا, در منابع مختلفی از اهل سنت نقل شده و آن را مخالف آموزه های دینی خود نمی دانستند. حتی بزرگان مذاهب اهل سنت, یعنی ابوحنیفه, مالک, شافعی و احمد بن حنبل, در زندگی خود, بارها به توسل و زیارت پرداخته اند و گزارش آن در تاریخ باقی مانده است. در برابر تمام این دلایل عقلی و نقلی، و مستندات تاریخی، ابن تیمیه طلب حاجت و توسل به اولیای الهی را شرک می داند. در حالی-که او پیرو مذهب حنبلی است و احمد بن حنبل, بوسیدن قبر پیامبر و تبرک به آن را جایز می دانست.

توسل: مفهوم و آثار و راههای ترویج آن

این تحقیق پایانی که با عنوان « توسّل ، مفهوم و آثار و راه های ترویج آن » است . هدف شناخت توسل از نظر مفهوم و آثار آن و آگاهی پیدا کردن از اهمیّت و ضرورت آن در زمان گذشته و حال است. واژه « توسّل » دوبار در قرآن آمده است . این واژه به معنای تقرب جستن و نزدیک شدن به غیر، توسط چیزی به کار رفته است . با ژرف نگری در منابع اسلامی به این تنتیجه می رسیم که توسّل انواع فراوانی دارد، بعضی از انواع توسّل ، به اتفاق همه ی دانشمندان اسلام جایز ، بعضی از آن ممنوع و حرام و بعضی دیگر مورد اختلاف است . توسل به حق نبی ، توسّل به آثار نبی و توسّل به دعای نبی و اولیای الهی بعد از حیات ، از انواع اختلافی است . ازروایات اسلامی استفاده می شود که توسّل جستن به ذات نبی و آثار آن حضرت و اولیای الهی اشکالی ندارد . از صدر اسلام نیز سیره ی مسلمانان همین بوده است ؛ ولی در قرون بعد ، افرادی این امر را ممنوع اعلام کردند که شکاف بزرگی بین مسلمانان ایجاد شد. این مطلب در تحقیق حاضر در چهار بخش به عناوین « اثبات لزوم و ضرورت توسّل » در بخش اول و « توسّل و توحید» در بخش دوم و « توسّل در منطق شیعه » در بخش سوم« و راه های ترویج توسّل» در بخش چهارم بیان شده است . در نوشتن آن سعی شده از منابع تفسیری و روایی استفاده شود . و همچنین برای به روز شدن، رابطه ی آن با سیاست و تربیت مورد بررسی قرار خواهد گرفت . و در این نوشته سعی شده است که توسّل در لغت فارسی و عربی بررسی شود ،تعریف آن از نظر بزرگان لغت و صاحب نظران هم مورد بررسی قرار گیرد . همچنین این موضوع با استناد به آیات و روایات ، نیز مورد بحث و بررسی قرار می گیرد . و کتاب های که دراین تحقیق استفاده شده است توسل از محمد ضیاء آبادی وهمچنین از تفاسیر قرآن ، المیزان ، تفسیرنمونه ، تفسیر نور و همچنین بحار الانوار و میزان الحکمه و کلیدواژه ها در این تحقیق پایانی عبارتند از « توسل» وسیله ، اهل البیت . از این تحقیق نتیجه می گیریم که « توسّل » برای رسیدن به هدف نهایی لازمه زندگی انسان عاقل است . و همچنین نتیجه می گیریم که توسّل بدون محبّت حاصل نمی گردد و محبت هم بدون شناخت و معرفت ایجاد نمی شود.پس باید موانع در این راه با شناخت و با آن به مبارزه و جهاد پرداخت . « یا ایها الَّذینَ ءَآمَنُوا اتَّقُوا اللهَ وَ ابتَغُوآ اِلَیهِ الوَسیلَهَ وَ جاهِدُوا فی سَبیلِهِ لَعَلَّکُُم تُفلِحُون َ». « ای کسانی که ایمان آورده اید ! از مخالفت با فرمان خدا بپرهیزید و وسیله ای برای تقرّب به او بجوئید ؛ و در راه جهاد کنید ، باشد که رستگار شوید».

توسل راهی به سوی خدا: نقدو بررسی حرمت توسل از دیدگاه وهابیت

موضوع تحقیق پایانی نقد و بررسی حرمت توسل از دیدگاه وهابیت است . امروزه برخی از دشمنان مسلمانان بالاخص دشمنان شیعه اعتقادات دینی باطل خود را با ظاهری فریبنده و حق نما به دیگران عرضه کرده و با ایجاد شبهه همراه با ادله ی سطحی، به ویران نمودن اعتقادات دینی مسلمانان می پردازند. یکی از راه های مقابله با آنها ایجاد روشنفکری و بیان حقیقت ناب با ادله ی قاطع در میان مسلمانان است. از این رو سعی نمودم تحقیق پایانی را در موضوع نامبرده ارائه دهم. مقصود از توسل که یکی از اعتقادات مسلمانان می باشد آن است که بنده چیزی یا شخصی را نزد خداوند واسطه قرار دهد تا وسیله قربش به خدا گردد. وهابیت نام فرقه ای است که منسوب به مؤسس خود محمد بن عبدالوهاب بن سلیمان نجدی می باشد که با ادعای احیای توحید در دین اسلام، در قرن دوازدهم شکل گرفته و به مقابله با دیگر مسلمانان پرداخت. محمد بن عبدالوهاب پس از پیوند با خاندان سعود و قدرتمند شدن در جهت رسیدن به اهداف خود در طول تاریخ جنایات بسیاری از جمله، کشتار شیعیان کربلا، حمله طائف، تخریب آثار بزرگان و صدها عمل زشت دیگر انجام داده است. آنها بر این باورند که توسل حرام است چرا که هیچ کس جز خداوند قادر بر انجام اعمالی از قبیل شفای مریض، ادای دین، بر آوردن حاجات و… نیست و هر کس به آن معتقد باشد، مشرک است. آنها برای اثبات ادعای خود آیات قرآنی متعددی نظیر آیه 18 سوره ی جن « فَلا تَدْعُوا مَعَ اللَّهِ أَحَداً»؛ « با خدا دیگری را نخوانید» را آورده اند و بیان می دارند که مردگان بعد از مرگ ارتباطی با این عالم نداشته و قادر به انجام چیزی نخواهند بود . در پاسخ به این شبهه در ابتدا بیان می کنیم که اصالت انسان به روح اوست و بعد از مرگ روح او باقی است. این مسئله را آیات قرآن متذکر شده است. آیاتی را که آن ها در حرمت توسل آورده اند، مربوط به بت پرستان و مشرکان می باشد و از سویی آیاتی از قرآن مانند آیه ی 25 سوره مائده اتخاذ وسیله برای کسب قرب الهی را جایز دانسته است. در ادامه باید بیان کرد نه تنها عقل این عمل را مذموم نمی داند بلکه روایات متعددی همچون توسل حضرت آدم ( عَلَیْهِ السَّلَام ) به رسول اکرم ( صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) قبل از خلقت، توسل نابینا به پیامبر ( صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) و شفای چشمان او و غیر این روایات دلیلی بر رد تحریم توسل است و عمل صحابه نیز همچون توسل بلال بن حارث به پیامبر ( صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ وَ سَلَّم) در زمان خشکسالی دلیل دیگری بر جواز توسل است . این تحقیق از سه بخش با عنوان 1 مفهوم شناسی و تاریخچه وهابیت 2 دلایل حرمت توسل 3- رد دلایل حرمت توسل ، تشکیل شده که در مجموع دارای 9 فصل می باشد. در این تحقیق سعی شده از کتابهای روایی، تفسیری، تاریخی و ملل و نحل استفاده شود. از جمله دستاوردهای شخصی این پژوهش، افزایش سطح آگاهی و بالارفتن توان پاسخ گویی به شبهه ی حرمت توسل بوده و امید است با گسترش این نوع فعالیت های پژوهشی، زمینه ی رشد فکری جوانان فراهم گردیده تا با داشتن اعتقاداتی صحیح همراه با استدلالهای قوی در برابر شبهه افکنی های دشمنان دچار لغزش نگردند.

توسل در میان فرق اسلامی

توسل حالتی است عرفانی که فردی نیازمند با توسل جستن به یکی از اولیاء صالح خداوند همراه با تذلل و تواضع بدرگاه الهی به مطلوب می رسد و حالت روحی و روانی آن بدین گونه اثر می گذارد که ان فرد در این مواقع خود را به یک منبع لایزال متصل می بیند. توسل در لغت به معنی نزدیک شدن و در اصطلاح به معنی نزدیکی به واسطه اطاعت و کیفیت آن بدو گونه صورت می گیرد. به ذات آن عزیزان (اللهم انی اتوسل الیک بنبیک محمد ان تقضی حاجتی) 2- به مقام و موقعیت آنان : ( اللهم انی اتوسل الیک بجاه محمد و آل محمد و حرمتهم و حقهم علیک ان تقضی حاجتی) این بررسی در هشت فصل تنظیم گردیده:فصل اول (لفظ توسل) که به بررسی لفظ توسل،نظر کلی موافقین و مخالفین و نظر نگارنده. فصل دوم(دیدگاه موافقین به توسل) که به ادله موافقین و پاسخ به شبهات که اولین دلیل آنها اعتراف حضرت آدم و توسل جستن او به حق محمد و آل محمد است و در همه احوال چه قبل از خلقت پیامبر چه در زمان حیات و چه بعد از وفات انجام می گیرد.فصل سوم دیدگاه مخالفین توسل که به بررسی ادله مخالفین و نقد ادله آنها فصل چهارم لفظ شفاعت که رابطه تنگاتنگی با توسل دارد.فصل پنجم (دیدگاه موافقین شفاعت )ادله موافقین و پاسخ به شبهات.فصل ششم(دیدگاه مخالفین شفاعت) ادله مخالفین و نقد ادله آنها.فصل هفتم (تقسیم بندی آیات شفاعت) و در فصل هشتم به (استنتاج) پرداخته ایم. در میان فرق اسلامی فرقه حنبلی که ابن تیمیه از علمای قرن هشتم این فرقه است به انکار رد توسل و شفاعت از غیر خدا پرداخته بدنبال او دو قرن بعد محمدبن عبدالوهاب یک فرقه انشعابی بوجود آورد و پیروان او تا زمان حال نیز دارای همین افکار هستند آنها دلایل مخالف خود را در بدعت دانستن و شرک شمردن توسل و شفاعت می دانند در پاسخ به آنها به مواردی چون:استمداد از مخلوق و دعوت از آنها و پذیرش آنها در خود قرآن و احادیث شیعه و سنی احتجاج کرده ایم. کتب مورد استفاده تفسیر طبری،درالمنثور،نورالثقلین،تفسیر کبیر،مجمع البیان،المیزان،صحیح مسلم و بخاری و سنن ابن ماجه بود است. ما در بیان آراء مخالفین بدون تصرف عین مطالب را بیان کردیم تا دلیلی بر حقانیت شیعه و آراء آن باشد.

توسل در قرآن

این تحقیق شامل یک مقدمه و سه فصل است. فصل اول درباره ی مفاهیم و چهار چوب نظری توسل است که اهم مباحث آن عبارتند از: توسل از نظر لغت به معنای مختلفی آمده است.بهترین معنای آن هر چیزی که به سبب آن نزدیک شدن به دیگری ممکن باشد،معنای اصطلاحی توسل که عبارت از خواستن حقیقی از حقیقت وجودی انسانهایی برگزیده و کامل برای وساطت در امر خیری که مربوط به دنیا و آخرت است،توسل نوعی شفاعت در دنیاست،توسل از نظر فطرت ،توحید و اقسام آن شرک و اقسام آن،توسل عین توحید است،انواع توسل که شامل توسل به اعمال صالح و توسل به دعای بندگان شایسته ،توسل به شخصیت آبرومند معنوی می باشد،توسل در قرآن که آن را از دیدگاه تفاسیر و روایات مورد بررسی قرار داده . فصل دوم در مورد دیدگاه شیعیان درباره توسل بحث شده که مهمترین مطالب آن عبارتند از:مقدمه ،ارتباط با معصومین و توسل،مراتب توسل:زبانی ،قلبی ،جوارحی،عملی،خلقی،آثار توسل شامل شکوفایی استعداد ها و توسل و دوری از گناه ،توسل و تقئیت روح بندگی می باشد. فصل سوم دیدگاه اهل سنت درباره توسل را مورد بررسی قرار داده که مباحث آن شامل مقدمه که به نظریه اهل سنت ،درباره ی انواع توسل پرداخته است که عبارتند از حاجت خواستن از خداوند به واسطه مقام پیامبر به برکت وجود او،درخواست از پیامبر که درباره زائر دعا کند،از خود پیامبر بخواهد چرا که آن حضرت می تواند نزد خدا شفاعت کند و به دیدگاه وهابیت درباره ی توسل و مطرح کردن شبهات آنان از قبیل : شبهه شرک ،شبهه بدعت ،شبهه استعانت از میت و ایب و پاسخ دادن به شبهات آنان به طور کلی عقیده وهابیون بر این است که توسل به غیر خدا شرک و بدعت است و دلیل ما،بر عدم شرک درباب انواع توسلات،از هر قبیل و درباره هر چیزی و هرکس این است که :اعتقاد به استقلال موجودی خداوند از لحاظ ذات،صفات و افعال ،اعتقاد مشرکانه است و عقلا و شرعا محکوم به بطلان است؛چه آن موجود ،زنده باشد و چه مرده،چه حاضر و چه غائب. و اما اعتقاد به اینکه فلان موجود را خالق سبحان،آفریده و خاصیت اثر بخشی را هم ،خدا به او داده و ما را هم خدا مامور به توسل از وی نموده ،اعتقادی صد درصد توحیدی بوده و از این نظر نه منع عقلی و نه منع شرعی خواهد داشت.