گفتاری درباره تفسیر امام حسن عسکری (ع)

این گفتار توضیحی است درباره ی تفسیر امام حسن عسکری علیه السلام و نکاتی در اعتبار آن است که از کتاب ارزشمند «کشف الاستار عن وجه الکتب و الاسفار» نقل و ترجمه شده است.

نقد دیدگاه علامه شوشتری در جعلی بودن برخی روایات تفسیر…

عمل تفسير با استناد به «منابع تفسير» انجام می‌پذیرد. مراد از منابع تفسير، امورى است كه شناخت‌های لازم درباره معنا و مراد آيات را در اختيار مفسّر قرار می‌دهد. يكى از مهم‌ترین منابع تفسيرى، روايات منقول از اهل‌بیت (ع)، و يكى از منابع در اين باب، تفسير منسوب به امام حسن عسكرى (ع) می‌باشد. اين مقاله به بررسى و نقد آراى علّامه شوشترى درباره نمونه‌هایی از روايات منقول در تفسير مذكور می‌پردازد و نشان می‌دهد ادلّه مورد استناد ايشان براى اثبات مجعول بودن اين روايات ـ از قبيل انفراد نقل روايت در منبع شيعى تفسير منسوب به امام حسن عسكرى (ع) و عدم نقل آن در منابع عامه، ظهور بدوى روايت، مفاد صدر روايت بدون توجه به آنچه در ذيل آن آمده و استبعاد محتواى روايت ـ گرچه ظن به صدور اين روايات را كاهش می‌دهد، اما نمی‌تواند مجعول بودن آنها را به اثبات رساند و دستمايه اين مدعا قرار گيرد كه تفسير منسوب به امام حسن عسكرى (ع) سرتاسر مجعول است.

سند تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع)

تساب تفسیر امام حسن عسکری (ع) در بین علما، همواره محل بحث و اختلاف‌نظر بوده است. یکی از دلایل مهم مخالفان این تفسیر، ضعف سند آن‌ است. مقاله حاضر با تحلیل سند این تفسیر و بررسی دیدگاه‌های مختلف در این زمینه، در صدد بررسی انتساب این تفسیر است. تحلیل سند تفسیر نشان‌ می‌‌دهد که برخی از افراد سلسله سند که شامل استرآبادی و راویان این تفسیر می‌شود، مجهول‌الحال‌اند؛ از این‌رو، سند تفسیر ضعیف است و انتساب‌ این تفسیر به امام حسن عسکری (ع) ممکن نیست. در این بین، تنها راه‌ ممکن در اعتبار بخشیدن به آن، استناد به اعتماد شیخ صدوق به این تفسیر و راویان آن است

تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) در بررسی علامه شوشتری

سير منسوب به امام حسن عسکري (ع) از جمله تفاسير اوليه شيعه است که بسيار زود هنگام اعتبار آن مورد بحث بوده است. مخالفان اين تفسير به لحاظ سندي و متني به بحث از آن پرداخته اند. علامه شوشتري نيز از جمله اين مخالفان است که در الاخبار الدخيله به اجمال به بحث از سند آن مي پردازد، هم چنان که متن آن را نيز به نقد مي کشد. نقد محتوايي او از اين تفسير، مفصل ترين نقد از آن محسوب مي شود. او در نقد خود از جمله به قرآن، عقل، روايات و اطلاعات تاريخي استناد مي کند اگر چه مورد اخير بيش ترين سهم را به خود اختصاص داده است.

تفسیر قرآن منسوب به امام عسکری علیه السلام

درباره تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام تاکنون پژوهش‌های متعددی در قالب کتاب و مقاله منتشر شده است. عمده حجم این آثار به بررسی سند این تفسیر اختصاص یافته است و نویسندگان کمتر به بررسی و تحلیل محتوای آن پرداخته‌اند؛ اگر هم به محتوا نظر کرده‌اند بیشتر در پی دست‌یابی به شواهدی بر تأیید یا رد انتساب آن به امام عسکری علیه السلام بوده‌اند. ترجمه حاضر از این جهت که نویسنده بحث کمتری را به بررسی سند اختصاص داده و عمده بحث خود را بر تحلیل محتوای این تفسیر متمرکز ساخته، آن هم از نگاه یک پژوهشگر بیرونی و خاورشناس، برای خوانندگان و پژوهشگران فارسی‌زبان مغتنم است. بدیهی است که ترجمه مقاله دلیل بر موافقت مترجم با همه تحلیل‌های نویسنده نیست.