امام عسکرى علیهم السلام و زندانهاى طاغوت
هرچند حضور اجبارى امام حسن (ع) در محله «عسکر» شهر سامرا که شهرت عسکرى را برایش به ارمغان آورد، نوعى زندان شمرده مى شود؛ اما طاغوتیان به این مقدار بسنده نکردند و بارها حضرت را به زندانهاى مخوف افکندند. بى تردید این زندانها نتیجه رویارویى آن بزرگوار به چهار خلیفه عباسى (المستعین بالله، المعتز بالله، المهتدى بالله، المعتمد بالله) بود؛ مبارزاتى که نگاهى گذرا بدان سودمند مى نماید
معرفی کتاب فرهنگ جامع سخنان امام هادی علیه السلام
«فرهنگ جامع سخنان امام هادی(ع)» عنوان کتاب گرانسنگی است که پژوهشکده باقرالعلوم(ع)، با تحقیق و تلاش جمعی از محققان سخت کوش از جمله آقایان محمود شریفی، سید حسین سجادی تبار و مرحوم علی غلامی و با ترجمه آقای علی مؤیدی در 560 صفحه به وسیله انتشارات نشر معروف به چاپ رسیده است. این اثر ارزشمند، ترجمه کتاب «موسوعة کلمات الامام الهادی(ع)» است که هر دو متن عربی و فارسی در مجلد آمده است. فرهنگ جامع سخنان امام هادی(ع) در چهار فصل کلی: عقاید، احکام، اخلاق، ادعیه تنظیم و تدوین یافته و هر فصل دارای موضوعات و مباحث فرعی است.
معرفي كتاب حيات فكري و سياسي ائمه، بخش امام جواد عليه السلام
رسول جعفریان نويسنده كتاب حيات فكري و سياسي ائمه عليهم السلام يكي از پيشگامان ورود حوزويان به مباحث تاريخي محسوب مي‌شود. او نويسنده پركاري است كه تاليفات و تصحيحات و ترجمه هاي علمي او تا كنون به حدود 142 اثر مي‌رسد. در اين ميان علاقه او به كارهاي مربوط به تاريخ تشيع و امامان شيعه از برجستگي و شهرت بيشتري برخوردار است.
مثلا كتاب تاريخ تشيع در ايران او كه افق‌هاي جديدي در تاريخ تشيع فراروي خواننده قرار مي‌دهد بارها تجديد چاپ شده است. كتابخانه تخصصي تاريخ اسلام كه در سال 1374 به دست او تاسيس شد از يادگارهاي ارزشمند او محسوب مي‌شود.
كتاب حيات سياسي ائمه از اين جهت داراي اهميت بيشتري است كه به نوعي از معدود كارهاي سيره‌اي است كه به تحليل‌هاي تاريخي سيره امامان شيعه پرداخته است. موضوع و محتواي اين كتاب به گونه اي است كه اكنون دست كم در ايران كمتر پژوهشگري در حوزه سيره ائمه خود را بي‌نياز از اين كتاب مي‌داند. دليل اين امر در نوع تحليل‌ها و نگاهِ نسبت به گذشته روشمندتري نهفته است كه رسول جعفريان به مباحث سيره‌اي داشته است. بنابراين اهميت اين كتاب از اين منظر قابل توجه به نظر مي‌رسد.
معرفی کتاب الحياة السياسية للإمام الرضا علیه السلام
«الحياة السياسية للإمام الرضا(ع)» به قلم جعفر مرتضي حسيني عاملی اثری برخوردار از تتبع گسترده میباشد، که به اقتضای عنوان کتاب تحلیل دقیق و جامعی از حیات سیاسی امام رضا(ع) و مسئله ولایتعهدی آن حضرت را در خود جای داده است. مؤلف در پیشگفتار و مقدمه چاپ دوم این کتاب اندیشه پرداختن به این موضوع را پاسخی به سطحی نگرهای ظالمانه به زندگی امام حسن مجتبی(ع) در مسئله صلح و امام رضا(ع) در مسئله ولایتعهدی بیان میکند که نمونه آن را مقاله-ای ذکر میکند که در یک مجله لبنانی به چاپ رسیده بود.
ازدواج دختران امام کاظم علیه السلام
گفته می‌شود دختران امام کاظم (ع) ازدواج نکردند. این به دلیل وصیت آن حضرت بود. منشأ این سخن، گزارشی از یعقوبی مورخ است که در این مقاله به نقد و بررسی آن می‌پردازیم. آن‌گونه که از مجموع گزار‌ش‌های تاریخی و روایات منابع اسلامی برمی‌آید، می‌توان سخن یعقوبی را تأیید کرد؛ هرچند امام معصوم برخلاف سنت نبوی وصیت نفرموده، بلکه آن حضرت بر اساس روایتی، به ازدواج کردن فرزندانش تأکید می‌کنند.
تأملی در مکتب علمی – آموزشی صادق اهل بیت علیهم السّلام
برای همه آنان که به نظام های موفق علمی آموزشی می اندیشند مطالعه و بررسی مدرسۀ امام صادق علیه السلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است و امروز جامعه اسلامی، در راستای یافتن یک نظام تربیتی آموزشی، به درک مشخصات این مکتب سخت نیازمند است.
در اینجا پرسش هایی از این دست مطرح می‌شود که آیا می توان مبانی هدف ها، روش ها و ویژگی های یک نظام آموزشی را از بررسی حیات امام صادق علیه‌السلام به دست آورد؟ نگارنده بر این باور است که ضمن امکان استحصال چنین نظامی برای کشف ابعاد و ویژگی های این مدرسه گویا ترین اسناد روایات وارده از خود امام ششم است، هرچند تبیین حقیقت مورد نظر فراتر از حد یک مقاله است.
نویسنده کوشیده است با استناد به این روایات، شمایی از خصوصیات مدرسه را بازگو نماید. تعریف علم، هدفمندی آن، نوع گزینش استاد و دانشجو و جامعیت این مدرسه، اولویت ها و برآیند آموزشی آن، از نکاتی است که در این نوشته مورد توجه قرار گرفته اند.
پاسخ به چرایی تشکیل جبهه فرهنگی امام باقر علیه السلام
داشتن الگوی فکری از جمله مسایل مهم در تعلیم و تربیت می باشد. اگر کسانی باشند که هم به لحاظ فکری و هم به لحاظ عملی این توانایی برای الگو واقع شدن را داشته باشند، یادگیری و درس آموزی از محضر آنان می تواند از مهمترین راه های رسیدن به سعادت باشد. پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) از این نمونه های عالی الگو یا به تعبیر قرآنی اسوه می باشند. شناخت بهتر سیره اهل بیت پیامبر(ص) سبب شد تا به بهانه سالروز میلاد خجسته امام محمدباقر(ع) از دیدگاههای دکتر محمد الله اکبری مدیر پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی بهره مند شویم.
نقش امام سجاد علیه السلام در رهبری شیعه
بدیهی است که شیعیان و محبین اهل بیت عصمت و طهارت باید نسبت به اوضاع و شرایط زندگی امامان معصوم اطلاعات لازم را کسب کنند و علت برخی اختلافات مانند صلح، قیام، پذیرش ولایتعهدی و زندان رفتن را بداند. کتاب نقش امام سجاد(ع) در رهبری شیعه، محسن رنجبر در سه چهارچوب کلی تنظیم شده که در بخش اول در دو فصل به سیره و روش کلی امامان معصوم و ویژگی‌های فردی، اخلاقی و علمی امام سجاد(ع) پرداخته است.
بستر تاريخي عزاداري امام حسين(ع) در اهل سنت
يكي از آثار قيام امام حسين (ع) در گذر تاريخ، پديد آمدن قيامهاي علوي از اواخر دورة اموي و پس از آن, در دورة عباسي است. اين قيامها، ادامة طبيعي نهضت خونين كربلا است. علويان در امتداد كربلا، حركت‌هاي انقلابي خود را ادامه دادند و بر اين اصل پا فشردند كه امامت و خلافت حقّ طبيعي آنان است.
نقد و بررسی دیدگاه دونالدسن درباره زندگی امام حسن مجتبی علیه السلام
این مقاله تلاش می کند به هجمه های دونالدسن نسبت به صلح امام با معاویه پاسخ داده و این تصمیم را از سوی امام هدف مند نشان دهد. همچنین به برخی شبهات درباره ازدواج و طلاق های منسوب به امام، پاسخ روش مند می دهد.
تاریخ شاهد، وقایع و رخدادهای مناقشه‌برانگیزی در دوران حیات و امامت امام حسنبود. این رخدادها از دیدگاههای گوناگون به اشکال متفاوتی تفسیر شده است. دیدگاه مستشرقان درباره وقایع زندگی امام حسناز آن جمله است. دونالدسن مستشرق انگلیسی در بخشی از کتاب خود با عنوان «مذهب تشیع» به تحلیل زندگی امام حسنپرداخته است. وی در این بخش، ازدواج‌های امام و نیز صلح او با معاویه را مورد هجمه قرار داده، ایشان را به پایین‌بودن قوه اخلاقی، شجاعت، خویشتن‌داری و توانایی عقلانی متهم کرده است؛ ولی با بررسی روشمند سِیر وقایع می‌توان به این نتیجه رسید که موضع امام در قبال معاویه، حذف وی بود و صلح امام فقط زمانی اتفاق افتاد که امام راه دیگری جز آن نداشت. روایات مربوط به ازدواج و طلاق‌های مکرر امام نیز از لحاظ سندی مغشوش و از لحاظ محتوایی دچار اشکالات جدی هستند.
جایگاه اهل البیت علیهم السلام در میان امت اسلامی از دیدگاه امام علی علیه السلام
در قرآن و سنت جایگاه ویژه و منحصربه فردی به اهل بیت (ع) داده شده است. توجه به این جایگاه اقتضا می کرد که این خاندان پس از رحلت پیامبر اکرم (ص) سکاندار دستگاه حکومتی مسلمانان شوند و در عرصه های گوناگون سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، و فرهنگی جامعة اسلامی رهبری بلا منازع را برعهده گیرند.
حضرت فاطمه سلام الله علیها در نظر رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم
آنچه در ادامه می خوانید مصاحبه ای است با حجت الاسلام دکتر الله اکبری –عضو هیئت علمی گروه تاریخ اسلام مجتمع آموزش عالی امام خمینی(ره) در جامعه المصطفی العالمیه درباره شخصیت حضرت فاطمه(س) در نظر سول خدا(ص) که توسط رضوانی نیا و از سوی روزنامه خراسان انجام شده است.)
معرفی کتاب رحمت نبوی، خشونت جاهلی
نشر دعوت اسلامي در جزيره العرب، از همان ابتدا با مخالفت هاي گوناگوني از سوي سران نظام شرك و بت پرستي مواجه شد و پس از هجرت پيامبر (صلوات الله علیه) از مكه به مدينه، يهوديان و منافقان نيز به جرگه مخالفان اين دعوت پيوستند. جنگ هاي نسبتا پرشماري كه ميان پيامبر (صلوات الله علیه) […]
نظام قبیله ای و خاستگاه خوارج نخستین
مقاله ی حاضر در مقام آن است که از تحلیل نظام قبیله ای به منزله ی ابزاری برای توجیه وقایع رخ داده پس از جنگ صفّین در راستای پایگیری خوارج نخستین استفاده کند .در این مقاله نشان داده شده است که رقابت های موجود میان قبایل عربی ساکن درعراق، نقشی تعیین کننده در بروز خارجی گری داشته است. با تحلیل وضعیت یکا یک قبایل و نحوه ی مشارکت آ نها در جریان صفین و حکمیت، معلوم شده است که دو نوع چالش سیاسی، تأثیر مستقیم بر برآمدن خوارج از یک قبیله داشته است: در بعد روابط بین قبیله ای، در چارچوب ارتباط قبایل حاشیه ای متحد ) قبایل اقماري( با قبایل محور، چالش سیاسی حاشیه با محور، زمینه ی بروز گرایش خارجی میان قبایل حاشیه ای را پدید آورده است .در بعد روابط درون قبیله ای، گسل سیاسی در مرکز قبیله نیز منجر به بروز خارج یگري در شعبه های مرکزی قبیله ای شده است. باید توجه داشت گونه ی اول از تنیدگی منجر به خارجیگری ناپایدار و گونه دوم خارجیگری پایدار شده است.