زندگی و مرگ حقیقی
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) الْعِلْمُ حَیَاةٌ و الْجَْهلُ مَوْتٌ. ترجمه: «علم، زنده‌ی اَبد شدن و جهل، مرگ دائم یافتن است.» آب حیات که در ظلمات است، کنایه از علم است که در نفس، پنهان است. کسی زنده‌ی ابد نشود، جز به علم و حکمت و معرفت الهی. …نفس در مثَل آیینه‌ای است، با هر که […]
معنی زُهد
معنی «زُهد» نه آن است که انسان از هر لذّت در دنیا دوری جوید؛ زیرا چه بسا کسی که تارکُ الدّنیا لِلدّنیا است [«ترک‌کننده‌ی دنیا، برای دنیا»] پس او نه زاهد است؛ بلکه زاهد آن کس که غنی و فقر بر وی یکسان و این چهان چند روزه را به چیزی نشمرد و به دار […]
غذای روح و کلید حلّ مشکلات
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) مُدَاوَمَةُ الذِّكْرِ قُوتُ الْأَرْوَاحِ وَ مِفْتَاحُ الصَّلَاحِ. ترجمه: «دائم به یاد خدا بودن و ذکر حق را بر دل و زبان داشتن، قُوت روح قُدسی انسان است و کلید هر خیر و صلاح.» شرح: چنانکه بدن را قوت و غذایی است که از آن لذّت برد و اگر به او نرسد […]
لذّت یاد خداوند
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) ذِكْرُ اللَّهِ مَسَرَّةُ كُلِّ مُتَّقٍ وَ لَذَّةُ كُلِّ مُوقِنٍ. ترجمه: «یاد خدا، سرور و شادی خاطر اهل تقوا و لذّت و بهجت اهل یقین است.» شرح: هر کس به یاد خداست، هم‌نشین و هم‌صحبت خداست… و لازمه‌اش صفای نفس و عظمت روح و کمال عقل و ایمان است که هر کس […]
کارِ دنیوی و اُخروی
مؤمن و عاقل و شخص بیدارِ کار آخرت، هر کار که می‌کند -از تجارت و کسب و علم و هنر و غیره- همان کار را خالص برای خدا و برای ذخیره‌ی آخرت کند که هم دنیای او کاملاً اصلاح شود و هم تمام این اعمال، ذخیره‌ی آخرت او شود. پس کار آخرت، نه تنها عبادت […]
دنیا و آخرت
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع) لَا تُدْرِکُ مَا تُرِيدُ (مِن – ظ) الْآخِرَةِ إِلَّا بِتَرْكِ مَا تَشْتَهِي مِنَ الدُّنْیَا. ترجمه: «هرگز به آنچه در عالم آخرت می‌خواهی نمی‌رسی الّا به ترک شهوت عالم دنیا.» شرح: عالم دنیا، سرای بدن حیوانی و آخرت، منزل جان قُدسی است. و دنیا، یعنی جهان پست و بی‌ثبات و آخرت، عالم […]
بهترین رفیق
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): خَيْرُ مَنْ صَحِبْتَ مَنْ وَلَّهَكَ بِالْأُخْرَى وَ زَهَّدَكَ فِي الدُّنْيَا وَ أَعَانَكَ عَلَى طَاعَةِ الْمَوْلَى. ترجمه: «بهترین کسی که با او مصاحبت و رفاقت می‌کنی، آن کسی است که تو را مشتاق آخرت و متنفّر از دنیا گرداند.» شرح: یعنی رفیق حقیقی و هم‌صحبت گرامی، آن است که به روح انسان […]
معنی حقیقی «حکمت»
قَالَ أَمِيرُ الْمُؤْمِنِينَ (ع): حَدُّ الْحِكْمَةِ الْإِعْرَاضُ عَنْ دَارِ الْفَنَاءِ وَ التَّوَلُّهُ بِدَارِ الْبَقَاءِ. ترجمه: «حدّ حکمت و معنی حقیقی آن، اِعراض از سرای فانی و اشتیاق به عالم بقاء است.» شرح: یعنی «حکیم» کسی است که از همّت بلند و روح بزرگ، دنیا و لذّات فانی آن را ناچیز داند؛ و تمام توجّهش به […]
فضیلت بسیار عالی
قَالَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنینَ (ع): أَفْضَلُ النَّاسِ مَنْ كَظَمَ غَيْظَهُ وَ حَلُمَ عَنْ قُدْرَةٍ. ترجمه: «بهترین مردم کسی است که خشم خود را وقت غضب فرو برد؛ و با وجود قدرت بر انتقام، حلم کند.» شرح: یکی از صفات کمال که موجب رفعت مقام انسان است در دنیا و عقبی، ترک خشم و عصبانیت و تندخلقی […]
صفاتی که در مؤمن نیست
قَالَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنینَ (ع): لَا يُلْقَى الْمُؤْمِنُ حَسُوداً وَ لَا حَقُوداً وَ لَا بَخِيلًا. ترجمه: «مؤمن حقیقی را هرگز حسود و صاحب حقد و کینه و بخل و لئامت نخواهی یافت.» شرح: آن‌که اهل ایمان است، از صفت حسد با مردم مبرّا است؛ زیرا می‌داند هر که هر چه نعمت نصیب او شده، از مال […]
خُلق نیکو
باید این نکته را بدانیم که: خُلق نیکو، نه تنها زبان خویش است؛ بلکه اتّصاف روح پاک، به محبّت و سیرت انصاف و مروّت و عدل و امانت است؛ و وفای به عهد و صدق و صفا و یک‌رنگی است؛ و علم و حلم و معرفت و احسان به خلق است. منبع: کتاب پندهای آسمانی، […]
ضرورت اشتغال به عیوب خویش
به جای آن‌که ما عمر را به عیب‌جویی دیگران صرف کنیم، بهتر که عیب خود را دور کرده، و نفس خویش را مهذّب و مؤدّب سازیم؛ که در عیب‌جویی مردم، زیان و در رفع عیوب خود، هزاران سود دنیا و آخرت است. منبع: کتاب پندهای آسمانی، ص 119
شایسته‌ترین کارها در جهان
قَالَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنینَ (ع): الِاشْتِغَالُ بِتَهْذِيبِ النَّفْسِ أَصْلَحُ. ترجمه: «فرمود: صالح‌ترین و بهترین کار در عالم، به تهذیب نفس ناطقه پرداختن است.» شرح: یعنی بین کارهای خیر و اعمال و افعال شایسته‌ی صادر از انسان در دور زندگانی، بهترین و شایسته‌ترین آن‌ها، تهذیب نفس است که آن عمل، آسایش دین و دنیا و لذّت روح […]
لزوم پاکیزه نمودن نفس از شهوات
قَالَ أَمِیرَ المُؤمِنِینَ (ع): طَهِّرُوا أَنْفُسَكُمْ مِنْ دَنَسِ الشَّهَوَاتِ تُدْرِكُوا رَفِيعَ الدَّرَجَاتِ. ترجمه: «نفوس خود را از پلیدی شهوت[ها]، پاک سازید تا به درجات رفیع و روحانی نائل گردید!» شرح: یعنی هر که بخواهد به مقامات عالی و معارج قدسی ارتقا یابد و از قفس طبیعت، به باغ و گلزار علم و حکمت و معرفت […]