آیه 33 سوره یوسف چنین است: «قالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمّا یَدْعُونَنی إِلَیْهِ وَ إِلاّ تَصْرِفْ عَنّی کَیْدَهُنَّ أَصْبُ إِلَیْهِنَّ…». آیا فعل «یدعوننی» در این آیه به صورت جمع مؤنّث استفاده شده یا مذکّر؟ و اگر مذکّر است برای چه؟
پاسخ اجمالی
در افعال مضارعی که ریشه آنها معتل از نوع ناقص واوی؛ نظیر “رجو” یا “دعو” است، صیغه سوم (جمع مذکر غایب) و صیغه ششم (جمع مؤنث غایب) آنها مشابه هم می باشند. بنابراین، مورد پرسش شما، “قالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمَّا یَدْعُونَنی إِلَیْه” که “یدعون” در این آیه، جمع مؤنث غایب است.
پاسخ تفصیلی
در افعال مضارعی که ریشه آنها معتل از نوع ناقص واوی، نظیر “رجو” یا “دعو” است، صیغه سوم (جمع مذکر غایب) و صیغه ششم (جمع مؤنث غایب) آنها مشابه هم می باشند. لطفاً به نمونه های ذیل دقت فرمایید:
1 – “أُولئِکَ یَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّه“[1] که در آن، “یرجون” صیغه سوم (جمع مذکر غایب) است.
2 – “وَ الْقَواعِدُ مِنَ النِّساءِ اللاَّتی لا یَرْجُونَ نِکاحا“،[2]که در این مورد،”یرجون” صیغه ششم (جمع مؤنث غایب) است.
3 – “وَ لا تَطْرُدِ الَّذینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَداةِ وَ الْعَشِیِّ یُریدُونَ وَجْهَه“[3]که در آن “یدعون” به عنوان جمع مذکر غایب است.
4 – نهایت این که مورد پرسش شما، “قالَ رَبِّ السِّجْنُ أَحَبُّ إِلَیَّ مِمَّا یَدْعُونَنی إِلَیْه” که “یدعون” در این آیه، جمع مؤنث غایب می باشد.
بر این اساس، موردی برای بخش دوم پرسشتان باقی نمی ماند.
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[1] بقره، 218.
[2] نور، 60.
[3] انعام، 52.