شأن نزول و محتوای سوره طور چیست؟
پاسخ اجمالی
1 – اکثر آیات قرآن بدون آن که به حادثه ی خاصی مربوط باشند، نازل شده اند؛ یعنی شأن نزول خاصّی ندارند، ولی پاره ای دیگر از آیات و سوره ها دارای سبب نزول یا شأن نزول هستند؛ از این رو، آیات و سوره های قرآن کریم بر دو قسم اند.
الف. دسته ای از آنها بدون این که رویدادی رخ داده و پرسشی مطرح شده باشد، نازل شده اند؛ مانند برخی از آیات و سوره هایی که مردم را به اندیشه توحیدی، اعتقاد به مبداء، معاد، نبوّت، اصول عالی اخلاقی و رفتار پسندیده انسانی دعوت می کنند، یا از تفاصیل و جزئیات عالم پس از مرگ، برزخ، قیامت و احوال نیکان و بدان گزارش می دهند، و یا برخی از آیاتی که تاریخ و قصص پند آموز امت های گذشته و فرجام کار هر گروه را نام می برد.[1] این دسته از آیات و سوره ها شأن نزولی ندارند.
ب. دسته ی دیگر از آیات، در پی حادثه و یا واقعه ای که رخ داده و یا پرسشی که مطرح شده نازل شده اند.
در اصطلاح مفسران و دانشمندان علوم قرآنی، به آن رویداد یا پرسشی که به اقتضای آن، یک یا چند آیه و یا یک سوره از قرآن کریم نازل شده است، سبب و شأن نزول می گویند،[2] و این آیات و سوره ها دارای شأن نزول هستند.
2 – گفتنی است که سوره طور در ردیف دسته ی اوّل از سوره ها است؛ یعنی محتواى سوره طور و بحث هاى آن به طور کلی روى مسئله ی معاد و سرنوشت نیکان و پاکان از یک سو، و بدان و مجرمان در روز قیامت، از سوى دیگر است؛ از این رو شأن نزولی برای آن ذکر نشده است.
3 – علت نام گذارى این سوره به «طور» به تناسب نخستین آیه آن؛ یعنی کوه طور است.
4 – محتواى سوره طور در مجموع پیرامون این مطالب است.
الف. آیات نخستین سوره که با سوگندهاى پى در پى شروع مىشود، بحث از عذاب الهى و نشانه هاى قیامت، آتش دوزخ و کیفر کافران مىکند.[3]
ب. بخش دیگرى از این سوره نعمت هاى بهشتى و مواهب الهى را که در قیامت در انتظار پرهیزکاران است، به صورت مشروح برمىشمرد، و یکى را پس از دیگرى مورد توجه قرار مى دهد که در حقیقت به بیشتر نعمت هاى بهشتى در این بخش از سوره اشاره شده است.[4]
ج. در بخش دیگرى از این سوره، از نبوت پیامبر اسلام(ص) سخن مى گوید، و اتهاماتى را که دشمنان براى او ذکر مى کردند بیان می کند، و به طور فشرده به آن پاسخ مى دهد.[5]
د. در بخش چهارم به مسئله توحید پرداخته و با استدلالى روشن این مسئله را تبیین کرده است.[6]
هـ. در بخش دیگر سوره، باز به مسئله معاد و پارهاى از مشخصات روز قیامت می پردازد.[7]
ی. سرانجام در آخرین بخش سوره که دو آیه بیشتر نیست با دستوراتى به پیامبر گرامى اسلام(ص) در زمینه ی صبر و استقامت، تسبیح و حمد پروردگار و وعده حمایت او از سوى خداوند، بحث هاىش به پایان مى رسد.[8]
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[1]. سعیدی روشن، محمد باقر، اسباب یا زمینه های نزول آیات قرآن، ص 18، انتشارات یمین، 1376ش.
[2]. رجبی، محمود، روش تفسیر قرآن، ص 119، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1385.
[3]. آیه 1 تا 16.
[4]. آیه 17 تا 28.
[5]. آیه 29 تا 34.
[6]. آیه 35 تا 43.
[7]. آیه 44 تا 47.
[8]. ر. ک: مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج 22، ص 407- 408، دار الکتب الاسلامیة، تهران، 1374ش.