اولاً آن قصه وضع تاريخى خاص خود را دارد و بايد در صحت و سقم آن جداگانه بحث كرد. اما «لاتَبْديلَ لِخَلْقِ اللّه» معنايش مربوط به فطرت است. خداوند در باره آفرينش انسان فرمود: هيچ انسانى شبيه انسان ديگر نيست، حتى سرانگشتان هر شخصى با شخص ديگر تفاوت دارد. لذا امضا كاملاً قابل جعل است ولى اثر انگشت قابل جعل نيست.
هر كسى يك شناسنامه طبيعى همراه خود دارد كه قابل جعل نيست مثل رنگ و لهجه و سرانگشتان. اما همه انسان ها از آن جهت كه انسان هستند يك فطرت مشترك دارند كه آيه: «لاتَبْديلَ لِخَلْقِ اللّه» ناظر به آن است.
ذات اقدس اله در سوره مباركه روم فرمود: «فَأَقِمْ وَجْهَكَ لِلدِّينِ حَنِيفاً فِطْرَتَ اللّهِ الَّتِي فَطَرَ النّاسَ عَلَيْها لا تَبْدِيلَ لِخَلْقِ اللّهِ»[1] از نظر فطرى همه انسان ها خداجو و خدا خواهند، هيچ كس نيست كه از حقيقت روى گردان باشد. گاه ممكن است كسى بر اساس خطا به بيراهه برود، ولى هيچ كس از حقيقت منحرف نيست و در نهان او اين حقيقت خواهى هست. «لا تَبديلَ لِخَلقِ اللّه»يعنى كسى اين آفرينش را عوض نمى كند كه مثلاً بعضى خداخواه باشند، بعضى نباشند. چون اين بهترين آفرينش است كه انسان به كمال مطلق متوجه باشد، از كمال مطلق خير طلب كند و به غير او تكيه نكند. اين گرايش به كمال مطلق را خدا در وجود همه گذاشت و فرمود: هيچ مبدايى نيست كه بخواهد اين فطرت را عوض كند. خدا كه قادر است عوض كند، عوض نمى كند چه رسد به ديگرى، چون اين زيباترين خلقت است.
در اوايل سوره مؤمنون بعد از اين كه جريان طبيعى خلقت انسان را ذكر مى كند نوبت به بخش فرا طبيعى كه مى رسد مى فرمايد: «ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللّهُ أَحْسَنُ الْخالِقِينَ»[2] چون انسان احسن المخلوقين است خالقش احسن الخالقين مى شود و چون زيبا آفريده شده است: «لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ»[3] پس خدا اين را عوض نمى كند، غير از خدا هم كه قدرت ندارد. لذا به عنوان نفى جنس فرمود: «لا تَبديلَ لِخَلْقِ اللّه».
پس جمله «لا تَبديلَ لِخَلْقِ اللّه» ناظر به خلق كردن نيست بلكه ناظر به آن فطرت درونى انسان است. اين قضيه كه سالمندى جوان مى شود يا بالعكس مربوط به يك جريان تاريخى است و اگر از نظر صحت و سقم ارزيابى و معلوم شد كه صحت دارد، آسيبى به آيه مذكور نمى زند؛ براى اين كه «لا تَبديلَ لِخَلْقِ اللّه» ناظر به فطرت است و فطرت انسان هيچ گاه عوض نمى شود.
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:آیت اللّه عبداللّه جواد آملی/پرسش وپاسخ دانشجویی
[1] – سوره روم30: آيه 30.
[2] – سوره مؤمنون23: ايه 14.
[3] – سوره تين95: آيه 4.