شايع ترين ويژگىهاى افراد وسواسى عبارت است از:
1 – همواره افكار و اعمال خاصى، ذهن اين گونه افراد را اشغال مىكند.
2 – آنان احساس مىكنند اين اشتغالات ذهنى (افكار وسواس)، به صورت اجبارى و به صورت مداوم، ذهن آنها را اشغال كرده است.
3 – افكار و اعمال وسواسى، براى اشخاص مبتلا رنجآور، غيرقابل كنترل و نامطلوب و غيرقابل قبول است.
4 – فرد مبتلا، افكار و اعمال وسواسى را غيرمنطقى مىداند؛ اما قادر به كنترل آنها نيست.
5 – چنين شخصى احساس مىكند بايد با اين افكار و اعمال وسواسى، مقابله كند؛ اما مىترسد اضطرابش افزايش يابد.[1]
6 – احساس اضطراب شديد مىكند.
علل به وجود آمدن وسواس
تحقيقات انجام گرفته توسط متخصصان در زمينه آسيبشناسى بيمارى وسواس، عوامل گوناگونى را در بر دارد كه به صورت خلاصه به آنها اشاره مىشود:
1 – عوامل زيست شناختى
الف. براساس مطالعاتى كه روى سيستم عصبى و مغز افراد مبتلا به وسواس شده است، در افراد مبتلا به وسواس شديد، بطنهاى چپ مغزى گشادتر و حجم هستههاى دمدار كمتر باشد.
ب. توارث: مطالعات ژنتيكى نشان مىدهد در موارد بسيار كمى، اين اختلال ارثى است. تحقيقاتى كه روى دوقلوهاى يك تخمكى شده، نشان مىدهد ميزان بروز اين اختلال نسبت به دوقلوهاى دو تخمكى بيشتر است. همچنين در خويشاوندان نسبى درجه اول اين اختلال بيشتر ديده مىشود.[2]
2 – عوامل محيطى
عوامل محيطى مثل يادگيرى و مشاهده الگوها، نقش بسيار مؤثرى در شكلگيرى وسواس دارد.
برخى نيز اضطراب، ترس و كمرويى، عدم امنيت، ضعف روحى و تحولات ايام بلوغ را در ايجاد وسواس، مؤثر مىدانند و بعضى هم منشأ اجتماعى را در آن دخيل مىدانند و عواملى را در تشديد وسواس مؤثر مىبينند؛ از قبيل بيمارى و ناتوانى جسمانى و يا محيط زندگى، اختلافات خانوادگى، توقعات بيش از حد والدين از فرزندان (سختگيرىهاى بىمورد، نسبت به فرزندان)، عدم اطلاع كافى از احكام دينى و… .
به طور كلى افرادى كه در چنين شرايط خانوادگى قرار گيرند، يا برخى از اعضاى خانواده به وسواس مبتلا باشند و همين طور عوامل اضطرابزا در فرآيند رشد آنها وجود داشته باشد، زمينه ابتلا به بيمارى وسواس را بيشتر از ديگران دارند.
پی نوشت ها
[1] – اقتباس از: حسين آزاد، آسيبشناسى روانى، انتشارات بعثت، چاپ چهارم، پاييز 1376.
[2] – اقتباس از: كاپلان سادووك، خلاصه روانپزشكى، ترجمه نصراللّه پور افكارى.