تغییر پوشش در گذر زمان
حدود 150سال پیش، من دیگر عقب‌تر نمی‌روم حالا هر چقدر عقب‌تر بروید که خیلی واضح‌تر است. صد، 150 سال پیش در ایران، در تمام کشورهای اسلامی، در کشورهای آسیای جنوب شرقی، چین و ژاپن و این کشورها، در کشورهای اروپایی، در کشورهای آفریقایی حتّی در خود آمریکا و ایالت‌های آمریکا وقتی شما لباس را تحقیق بکنید، می‌بینید چه لباس زن، چه لباس مرد فرق نمی‌کند علی رغم دوخت‌ها و مدل‌ها و رنگ‌های مختلف این مناطق در سه چیز مشترک هستند. چه در مورد زن، چه در مورد مرد، این‌ها در سه چیز با هم مشترک هستند؛ 1- گشاد. 2- بلند. 3- بدن‌پوش. چه لباس زن، چه لباس مرد. این لباس را می‌بینید که به عنوان لباس روحانی بر تن ما است، به آن قبا می‌گوییم. این لباس در ایران ما مخصوص ما نبود، مخصوص ما روحانی‌ها نبود.
نمی‌دانم شما فیلم دلیران تنگستان را دیدید یا نه؟ شاید این‌ها که یک مقدار بزرگتر هستند، سنّ آن‌ها بیشتر است دیده باشند. سریال دلیران تنگستان، رئیس علی دلواری که رضوان خدا بر این مرد پر حماسه و بعضی از غیور مردان بوشهر، تنگستان و دشتستان باد، در بوشهر وقتی انگلسی‌ها از جنوب برای اشغال وارد ایران شده بودند، این‌ها در مقابل آن‌ها ایستادند و تماماً در آن‌ها هم حماسه‌ی حسینی بود. من در بوشهر به خانه‌ی رئیس علی دلواری رفتم. واقعاً رفتنی و دیدنی است. آن خانه را وقتی کسی می‌رود، می‌بیند، آن وقت می‌فهمد چقدر متدیّن و چقدر حسینی بوده است. چقدر حماسه‌ی ابا عبدالله در وجود آن‌ها بود. آن وقت اگر در آن فیلم لباس‌های تنگستانی‌ها و دشتستانی‌ها را دیده باشید همین قباها بر تن آن‌ها است. همین الآن در یزد، در استان خراسان اگر تشریف ببرید، خیلی از شما هم دیدید پیرمردهایی الآن هستند که کت بلند دارند، عمامه بر سر دارند. با این‌که روحانی هم نیستند. اصلاً لباس در صد، 150 سال پیش به عقب این ویژگی را داشت گشاد، بلند، بدن‌پوش. امّا از حدود صد، 150 سال پیش به این طرف که دیگر شدّت دوران مدرنیستم است، می بینید که لباس چه در تن زن و چه مرد کوتاه، بدن نما و تنگ. درست نقطه‌ی مقابل آن سه صفت قبلی. اوّل هم از همین غرب شروع شد و بعد هم این لباس به جاهای دیگر توسعه پیدا کرد. چرا؟ به خاطر این است که قرار است از تن و بدن لذّت ببریم و هر چیزی که مانع لذّت بردن است، باید کنار برود. لذا لباس به حداقل رسید تا آن‌جایی که می‌شود کم شد تنگ، بدن نما و کوتاه.