آفرينش آميخته با نظام صحيح، وجود يك سرى تفاوت ها را ايجاب مى كند. براى مثال بدن انسان يك آفريده منظم است و نظام مندى آن، مستلزم وجود تفاوت هايى در ميان اعضا است. به همين دليل بايد سلول هايى همچون سلول هاى مغزى، در بدن رهبرى حركت عضلات و اعضاى بدن را بر عهده گيرد و سلول هاى محكم استخوانى استقامت بدن را حفظ كند. اين امتيازات كه براى ايجاد يك سازمان منظم نهايت لزوم را دارد ساده نيست؛ بلكه توأم با يك سرى كار ويژه ها و مسئوليت هاى متناسب با امتيازات است. بنابراين همان گونه كه پيامبران و رهبران بشريت امتيازاتى دارند، مسئوليت هاى بزرگى نيز بر عهده دارند و مشكلات طاقت فرسايى را بايد تحمل كنند، چنان كه تاريخ زندگى پيامبران و امامان گواه اين مطلب است؛ در حالى كه ديگران مسئوليت هاى كمترى دارند. بنابراين در اين امتيازات هيچ تبعيضى وجود ندارد، زيرا:
اولاً، مبتنى بر استحقاق ها است و يكى از شرايط استحقاق افعال اختيارى آنها است كه خداوند از ازل بدان آگاه است.
ثانيا، لازمه رهبرى جامعه، دادن امتيازات توأم با مسئوليت به افراد ذى صلاح است و اين نوعى لطف به بشريت و در جهت خير و سعادت آنها است.
ناگفته نماند در برابر امتيازاتى كه پيامبران دارند، علاوه بر مسئوليت بيشترى كه دارند؛ در برابر كمترين كوتاهى، شديدترين سختى ها متوجه آن مى گردد.
به طور مثال حضرت يونس (علیه السلام) گرچه براى هدايت قومش بسيار تلاش كرد؛ اما به جهت آنكه صبر و حوصله لازم را بر خود هموار نكرد، خداوند او را در تاريكى هاى دريا و شكم ماهى گرفتار كرد.[1]
همچنين حتى درباره پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) كه محبوب ترين پيامبران نزد خداوند است در قرآن مجيد مى خوانيم: «وَ لَوْ تَقَوَّلَ عَلَيْنا بَعْضَ الْأَقاوِيلِ لَأَخَذْنا مِنْهُ بِالْيَمِينِ ثُمَّ لَقَطَعْنا مِنْهُ الْوَتِينَ فَما مِنْكُمْ مِنْ أَحَدٍ عَنْهُ حاجِزِينَ».[2]
البته از پيامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) چنين كوتاهى سر نزد؛ بلكه بيش از حد انتظار نيز براى هدايت مردم دلسوزى و تلاش مى كرد، تا آنجا كه خداوند فرمود: «طه ما أَنْزَلْنا عَلَيْكَ الْقُرْآنَ لِتَشْقى».[3]
در حقيقت اين ويژگى هاى اختيارى پيامبران بوده كه قابليت مسئوليت پذيرى آنان را نشان مى دهد و خداوند متعال با علم به آينده اينان، مسئوليت پيامبرى را بر عهده ايشان نهاده است. چنان كه در قرآن مى خوانيم: «اللّهُ أَعْلَمُ حَيْثُ يَجْعَلُ رِسالَتَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ أَجْرَمُوا صَغارٌ عِنْدَ اللّهِ وَ عَذابٌ شَدِيدٌ بِما كانُوا يَمْكُرُونَ»؛[4] «و چون آيتى برايشان بيايد، مى گويند: «هرگز ايمان نمى آوريم تا اينكه نظير آنچه به فرستادگان خدا داده شده است به ما [نيز] داده شود.» خدا بهتر مى داند رسالتش را كجا قرار دهد. به زودى، كسانى را كه مرتكب گناه شدند، به [سزاى] آنكه نيرنگ مى كردند، در پيشگاه خدا خوارى و شكنجه اى سخت خواهد رسيد».
پرسش و پاسخ ها «راز آفرینش» / مؤلف:حمیدرضا شاکرین
دفتر نشر معارف
پی نوشت ها
[1] – ر.ك: انبياء 21، آيه 87.
[2] – حاقه 69، آيات 47 – 44 .
[3] – طه 20، آيات 2 – 1 .
[4] – انعام 6، آيه 124 .