«یوفُونَ بِالنَّذرِ وَ یخافُونَ یوماً كانَ شَرُّهُ مُستَطِیراً» ؛ «آنان به نذر خویش وفا مى كنند و از روزى كه شر و عذابش گسترده است (قیامت) مى ترسند».[1]
«نذر» در لغت به معناى وعده دادن و پیمان به چیزى است و در اصطلاح پیمان خاصى با خداوند است كه انسان آن را بر خود واجب مى كند. نذر به دو صورت مى تواند انجام گیرد: نذر مشروط و نذر مطلق.
«نذر مشروط» آن است كه شخص به خاطر انجام دادن عمل نیك و یا اجتناب از كار ناشایست، آن را بر خود واجب مى كند تا در نتیجه آن، خداوند متعال حاجت او را برآورد. به عنوان مثال مى گوید: «اگر فرزندم خوب شد و سلامتى خود را بازیافت، هزار تومان به فقیر كمك مى كنم».
«نذر مطلق» نذرى است كه هیچ قید و شرطى در آن مطرح نیست ؛ به عنوان مثال مى گوید: «من براى خدا نذر مى كنم كه نماز شب بخوانم».
نذر داراى پیشینه زیادى است و انسان در طول تاریخ از آن سود جسته و با نذر سعى كرده تا رضایت معبود خویش را در جهت تأمین نیازهایش جلب كند. این امر همواره مورد توجّه پیامبران و امت هاى گذشته بوده[2] و در اسلام نیز مشروعیت یافته است. قرآن كریم در آیاتى، داستان نذر حضرت مریم علیهاالسلام و مادرش را بیان مى كند.[3] همچنین ویژگى هاى بندگان خدا را وفاى به نذر برمى شمارد: «آنان به نذر خویش وفا مى كنند و از روزى كه شرّ و عذابش گسترده است (قیامت) مى ترسند».[4]
امام صادق علیه السلام در شأن نزول این آیه مى فرماید: «هنگامى كه حسن و حسین علیهم السلام مریض بودند، روزى پیامبر خدا صلى الله علیه و آله به ملاقات آنان آمد و به على علیه السلامفرمود: خوب است جهت سلامتى فرزندانت نذر كنى. على علیه السلام فرمود: من نذر مى كنم: «چنانچه این دو بهبود یابند، سه روز را به جهت تشكر از خداوند روزه بگیرم». سپس فاطمه علیهاالسلام و فضه (خدمتگزار آنان)، همین نذر را تكرار كردند. خداى متعال نیز لباس عافیت به اندام آن دو امام پوشاند و ایشان نیز روزه گرفتند».[5]
نذر ممكن است حكمت هاى گوناگونى داشته باشد كه مهم ترین آنها، رسیدن به مطلوب و برآورده شدن حاجت و تقویت انگیزش در جهت سیر و سلوك معنوى است.
نذر یكى از احكام عملى و جارى اسلام و داراى احكام و شرایطى است. این عمل نیاز به صیغه خاص دارد كه اگر به هر زبانى خوانده شود، كفایت مى كند. البته باید نام «اللّه» یا ترجمه آن ذكر شود. بدون رعایت این شرایط، نذر تحقق نمى یابد. پس اگر بگوید: «چنانچه مریض من خوب شود، براى خدا بر من است كه ده تومان به فقیر بدهم»، نذر او صحیح است.
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف: سید مجنبی حسینی
[1] – انسان 76 ، آيه 7.
[2] – فقه القرآن، ج 2، ص 275.
[3] – آل عمران 3 ، آيه 36.
[4] – انسان 76 ، آيه 7.
[5] – وسائل الشيعه، ح 23، باب 6 ؛ ميزان الحكمه، ح 10، ص 48.