صفات فعلیه خداوند متعال

سوال 1 – مقصود از مکر و فریب که خداوند متعال در قرآن به خود نسبت داده چیست ؟ آنجا که می فرماید : و مکروا و مکر الله ، و الله خیر الماکرین (آل عمران ؛ 54) .
و آنان (یهود) مکر ورزیدند و خدا هم مکر نمود ، و خداوند بهترین مکرکنندگان است .

مکر عبارت است از اینکه انسان علیه کسی کاری انجام دهد بدون اینکه او التفات و توجه داشته باشد . و مکر درباره خداوند متعال آن است که نسبت به بنده گناهکار کاری یا امتحانی پیش آورد که علیه او تمام شود .

سوال 2 – معنای این روایت چیست که می فرماید : خلق الاشیاء بالمشیه ، و المشیه بنفسها(15) خداوند ، همه اشیا را با مشیت آفرید ، و مشیت را به خود آن خلق نمود .

یعنی خداوند متعال تمام اشیاء را با مشیت و اراده خود خلق نموده ، و اما الاراده نفسها فلا تحتاج الی اراده . اخری ، و الا لتسلسل . (و اما خود اراده ، نیازی به اراده دیگر ندارد ، و گرنه تسلسل پیش می آید) و مشیت و اراده علت است برای تمام موجودات ، و خداوند اشیاء را با اراده خلق می کند ، و اراده و مشیت از اول تا آخر عمل وجود دارد . و اراده از صفات فعل است و از مقام فعل انتزاع می شود ، نه از صفات ذات ؛ یعنی اجتماع اجزای علت تامه را گرداگرد (معلول ) که با اجتماع آنها فعل محقق می شود ، (اراده ) می گویند و اراده از آنجا انتزاع می شود .

سوال 3 – آیا اراده همان مشیت است ؟

بله ، اراده ، عین مشیت است .

سوال 4 – معنای عبارت . . . فاقد کل مفقو(16) : (ای معدوم کننده معدومات ) در دعای رجبیه چیست ؟

یعنی هر چه مفقود می شود و از بین می رود ، تو از بین می بری و معدومش می کنی ؛ زیرا (فقد) و (عدم ) متعدی هستن (17) هر چه به صورت لازم نیز استعمال می شوند؛ بنابراین جمله (فاقد کل مفقود) یعنی (مفقد کل مفقود) و همچنین (عدم ) به معنای (اعدم ) است .

سوال 5 – منظور از رحمت در جمله وسعت رحمته کل شی (18) (رحمت او ، هر چیزی را فرا گرفته است ) . چیست ؟

رحمت عبارت است از رفع احتیاج وجودی هر موجود که غایت وجود اوست ، و خداوند متعال احتیاجات وجودی تمام موجوداتی را که خلق نموده بر آورده می سازد ، و آنها را به احتیاجات وجودی شان هدایت و راهنمایی ، و نیازهای وجودی شان را تاءمین می نماید تا به کمال مطلوب و سعادت خود فائز آیند . بنابراین بیان ، روشن می گردد که همه موجودات غرق در رحمت او می باشند .

سوال 6 – آیا اصل وجود شی ء ، نیز رحمت است ؟ و رحمت ، شامل آن نیز می شود ؟

اصل وجود نیز رحمت است ، اساسا وجود و لوازم وجود هر موجودی نحوه ای از کمال است که رحمت شامل همه می گردد .

 

سوال 7 – قدر جامع تکمیل نواقص چیست ؟

اعطاء الکمال لمستحقه (اعطای کمال به مستحق آن . )

 

منبع: ۶۶۵ پرسش و پاسخ در محضر علامه طباطبایی قدس سره؛ نشر نهاوندی؛ مؤلف: محمدحسین رخ‌شاد