ابن سعد، صاحب کتاب القصص، گفته است:
محمّد بن عمر با سلسله سند خود از ابن مسعود برای ما، نقل کرده است که:
پیامبر خدا (ص) و حبیب ما، یک ماه قبل از فوتش، خبر رحلتش را به ما داد. پدر و مادر و جانم فدای او باد. وقتی که فراق و جدایی نزدیک شد، ما در خانه‌ی مادرمان عایشه، جمع نمود و بسیار با صلاحیت و استوار با ما رفتار کرد؛ سپس فرمود: خوش آمدید! خدای متعال، شما را به سلامت دارد. خدای متعال، شما را رحمت کند. خداوند، نگهدارتان باشد. خدای متعال اصلاحتان کند. خداوند، روزی‌تان عطا فرماید. خدای متعال، بلند مرتبه‌تان گرداند. خداوند، به شما سود برساند. خدای سبحان هدایت‌تان فرماید و نگهدارتان باشد. شما را سفارش می‌کنم به تقوای الهی. شما را به خدای متعال سفارش می‌کنم و به خدا می‌سپارمتان. شما را از خدای سبحان، بیم می‌دهم که من، بیم دهنده‌ی آشکار از سوی خدا متعال می‌باشم از میان بلاد خداوند و بندگان او؛ خود را بالاتر از کسی ندانید، که او به من فرمود:
«و این خانه‌ی آخرت را قرار دادیم برای کسانی که بر روی زمین به دنبال برتری جویی و فساد و تباهی نیستند و عاقبت، از آن پرهیزگاران است.»[1]
و نیز فرمود: (اَلَیْسَ فی جَهَنَّمَ مَثْوًی لِلْمُتَکبِّرینَ)[2]؛ آیا نه این است که متکبّران را منزل، در دوزخ است!
عرض کردیم: ای رسول خدا! أجل شما چه وقت است؟ فرمود: «جدایی و بازگشت به سوی خدای متعال جنّة المأوی (باغ جایگاه) و سدرة المنتهی (سایه‌ی نهایی) و به جانب جان جانان و پیمانه‌ی لبالب و لذّت پایدار زندگی گوارا، نزدیک و نزدیک است.»، عرض کردیم: ای رسول خدا! چه کسی شما را غسل خواهد داد؟ فرمود: «مردانی از خاندانم که به من نزدیک‌تر و نزدیک‌تر هستند.»
گفتیم: ای رسول خدا! شما را در چه پارچه‌ای کفن نماییم؟ فرمود: «اگر خواستید در همین لباسم و یا لباس مصری، یا حلّه‌ی یمانی.»
گفتیم: ای رسول خدا! چه کسی بر شما، نماز خواهد خواند؟ و گریه کردیم. او هم گریست و فرمود: «آرام باشید. خدای متعال، شما را رحمت کند و از پیامبرتان به شما جزای خیر دهد! وقتی مرا غسل دادید و کفن نمودید، در حالی که جسدم را بر روی این تخت گذارده‌اید، کنار قبرم در میان خانه‌ام قرار دهید سپس ساعتی از نزد من، خارج شوید؛ زیرا اوّلین کسی که بر من نماز خواهد گزارد، حبیبم و دوستم، جبرئیل امین (ع) است. سپس میکائیل و بعد از او، اسرافیل و بعد از وی، ملک الموت همراه با گروه‌های مختلفی از همه‌ی فرشتگان، بر من نماز خواهند گزارد. بعد از آن، شما گروه گروه وارد شوید و بر من، نماز اقامه کنید و سلام دهید، سلام دادنی، و با تعریف و توصیف و فریاد وفغان، اذیتم نکنید و ابتداء، مردان اهل بیتم بر من نمازگزارند، سپس، زنان آنان و بعد از آن‌ها، شما (اصحاب)، نماز اقامه کنید و بر غائبین اصحابم، سلام مرا برسانید و نیز به کسانی که از من در دینم پیروی نمایند تا روز قیامت، سلام مرا برسانید.» گفتیم: ای رسول خدا! چه کسی شما را در قبر قرار می‌دهد؟ فرمود: «اهل بیتم (خاندانم) به همراه فرشتگان زیادی که آنان، شما را می‌بینند و شما، آن‌ها را نمی‌بینید، چنین خواهند کرد.»
إخبار النّبيّ (ص) بشهادته عند الأصحاب
قال أبن سعد:
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ عُمَر، قَالَ: حَدَّثَنَی عَبْدُاللهِ بْنِ جَعْفَرِ، عَنْ إبْنِ أبِی عُوْن، عَنْ إبْنِ مَسْعُودٍ أنّه قَالَ: نَعَى لَنَا نَبِيُّنَا وَحَبِيبُنَا (ص) نَفْسَهُ مُوتَهُ بِشَهرِ وَ بأبي هُوَ أُمِّي وَ نَفْسِي لَهُ الْفِدَاءُ فَلَمَّا دَنَا الْفِرَاقُ جَمَعَنَا فِي بَيْتٍ،أمِّنَا عائِشَة وَ تَشَدَّد لَنَا فَقَالَ: مَرْحَباً بِكُمْ، حَيَّاكُمُ اللَّهُ بالسَّلامْ، رَحِمَکُمُ اللهُ، حَفِظَكُمُ اللَّهُ، جَبَرَکُمُ اللهُ، رَزَقَكُمْ اللَّهُ، رَفَعَكُمُ اللَّهُ، نَفَعَکُمُ اللهُ، أداکُمُ [هَداکُمُ] اللهُ، وَ قَاکُمُ اللهُ! أُوصِيكُمْ بِتَقْوَى اللَّهِ، وَ أُوصِي اللَّهَ بِكُمْ، إسْتَخْلَفهُ عَلَیْکُمْ وَ أحذّرکُمُ اللهُ إِنِّي لَكُمْ نَذِيرٌ مُبِينٌ أَلَّا تَعْلُوا عَلَى اللَّهِ فِي عِبَادِهِ وَ بِلَادِهِ، فَإِنَّه قَالَ لِي وَ لَكُمْ: «تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذِينَ لا يُرِيدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِينَ»[3]
وَ قَالَ: «أَ لَيْسَ فِي جَهَنَّمَ مَثْوىً لِلْمُتَكَبِّرِينَ؟»[4]
قُلْنَا: يَا رَسُولُ اللَّهِ أَجَلُكَ؟ قَالَ: دَنَا الْأَجَلُ وَ الْمُنْقَلَبُ إِلَى اللَّهِ، وَ إِلَىَ جَنَّةِ الْمَأْوَى،و إِلَی سِدْرَةِ الْمُنْتَهَی، وَ أِلَی الرَّفیقِ الْأَعْلَى، وَ الْكَأْسِ الْأَوْفَى، و الْحَظَّ وَ الْعَيْشِ الْمَُهنّى.قُلْنَا: یَا رَسُولُ اللهَ مَنْ يَغْسِلُكَ؟ فقَالَ: رَجالُ من أَهْلُ الْأَدْنَى فَالْأَدْنَى.
قلنا: يا رسول اللّه ففيم نكفنك؟ فقال: «في ثيابي هذه ان شئتم أو ثياب مصر أو في حلة يمانية» قال: قلنا يا رسول اللّه من يصلي عليك؟ و بكينا و بكى، فقال: «مهلا رحمكم اللّه و جزاكم عن نبيّكم خيراً! إذا أنتم غسلتموني و كفّنتموني فضعوني على سريري هذا، على شفة قبري في بيتي هذا، ثمّ أخرجوا عنّي ساعة فإنّ أوّل من يصلّي عليَّ حبيبي و خليلي جبرئيل ثمّ ميكائيل ثمّ إسرافيل ثمّ ملك الموت معه جنوده من الملائكة بأجمعهم، ثمّ ادخلوا فوجا فوجا فصلّوا عليّ و سلّموا تسلیما ولا تؤذوني بتزکیة ولا برنّة، ولیبتدی‌ء بالصّلاة عليّ رجال أهلي ثمّ نساؤهم ثمّ أنتم بعد واقرأوا السّلام علی من غاب من أصحابي و اقرأوأ السّلام علی من تبعني علی دیني من قومي هذا إلی یوم القیامة!» قلنا: یا رسول الله فمن یدخللک قبرک؟ قال: «أهلي مع ملائکة کثیرین یرونکم من حیث لاترونهم.»[5]
[1] . القصص: 83.
[2] . الزمر: 60.
[3] . القصص: 83.
[4] . الزمر: 60.
[5] . الطّبقات الکبری 2: 197، تاریخ الطّبريّ 2: 228، امالی الطّوسيّ: 206 ح 354 عنه البحار 22: 455 إلی قوله:«رجالٌ من اهلی الادنی فالادنی».