سؤال: من فرزند 14 ساله‌ای دارم که خیلی به اطرافیان خود پرخاش می‌کند و گاهی نیز وسایل خانه را می‌شکند. ما با او صحبت می‌کنیم و او را راهنمایی می‌کنیم؛ اما او توجه نمی‌کند. رفتار او با مادرش خوب است؛ حتی گاهي اوقات مادرش به من مي‌گويد: به او سختگیری نکن! لطفاً من را راهنمایی بفرمایید.
جواب:
بچّه‌ها در دوره‌ی نوجوانی آستانه‌ی تحمّلشان به دلیل تغییرات هورمونی پایین است؛ لذا سریع عصبانی می‌شوند و پرخاش می‌کنند.
برخورد اطرفیان با نوجوانان
عوامل محیطی از جمله رفتار اطرافیان خیلی می‌تواند در پرخاشگری بچّه‌ها موثر واقع شود؛ لذا برخورد اطرافیان نبايد پرتنش باشد؛ يعني نبايد با آن‌ها تندي كنند یا آن‌ها را بد خطاب كنند؛ زیرا این رفتارها آستانه‌ي تحمّل فرزند را پایین می آورد و منجر به رفتارهاي پرخاشگرانه مي‌شود.
گاهی اوقات نوجوان احساس مي‌كنند که والدین و معلّم‌ها بين آن‌ها و ديگران تبعيض قائل مي‌شوند؛ یا احساس می‌کنند که پدر و مادر آن‌طور كه بايد و شايد به آن‌ها توجّه نمي‌كنند، همين افكار او را به سمت پرخاشگري سوق مي‌دهد.
پدر و نقش مکمل او در تربیت
توصیه‌ی ما به این پدر بزرگوار این است که مسائل تربیتی را به مادر واگذار کند و خود در عرصه‌ي تربيت نقش مكمل را ايفاء كند. به عنوان مثال اگر مادر مي‌گويد که نوجوان در ایّام امتحانات نيم ساعت تلويزيون ببيند، پدر از آن طرف به بچّه فشار نیاورد که بلند شو و درس خود را بخوان؛ زیرا ممکن است نوجوان مقاومت کند و حرف هیچ کدام را گوش نکند. پدر باید در اینجا با مادر هماهنگ باشد و تربیت را به عهده‌ی مادر واگذار کند.
امّا يك موقع مادر صلاح می‌داند که پدر نیز وارد عرصه‌ی تربیتی شود و به فرزند تذکر بدهد؛ در اینجا چون پدر نقش مکمل را دارد باید به نوجوان تذکر دهد؛ البته باید توجّه داشت که تذکّر همراه با سرزنش نباشد، زیرا ممکن است نوجوان موضع بگیرد.
روش درست نصیحت کردن
در اینجا خوب است که چند نکته درباره ی نصیحت کردن عرض کنیم. نصیحت شیوه‌هایی دارد که از جمله‌ی آن این است که در موقع نصیحت کردن نقاط مثبت طرف مقابل را ببینیم؛ مثلاً به پسر خود بگوييم: “من از تو راضي هستم و بخاطر خرید نان از تو تشکر می‌کنم؛ ولي الآن موقع امتحانات است و وقت تلويزيون ديدن نيست”. ما با این تعبیر، هم به او نصیحت کردیم و از او تشکر کرده‌ایم.
الگو دهی نامناسب
اگر در برخورد با بچّه‌هايي كه نوعاً عصباني و خشمگين هستند؛ خود پدر و مادر به شكل عصباني برخورد كنند، فرزندان از آن‌ها الگو برداری می‌کنند. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم می‌فرمایند: “مهر خداوندي از آن بنده‌اي باد كه فرزند خود را با نيكي كردن به وي و دم‌سازي به او و آموزش و ادب كردن وي در نيكو شدنش ياري دهد.”