عشق و علاقه‌ی خاص پیامبر (ص) به حسین (ع) و جایگاه خاص و منزلت شخصیت ایشان نزد رسول خدا (ص)، آن‌چنان بود که از روزی که آن بزرگوار چشم به سرای هستی گشود، خود را در دامان پرمهر و عطوفت جدش یافت. این عنایت ویژه و اظهار محبت‌های فراوان پیامبر (ص) به فرزند دختر خود، بر همه‌ی اصحاب نمایان بود؛ چراکه آن حضرت می‌کوشید با جملات و تعابیر متعدد و رفتارهای مختلف، مردم را از علاقه‌ی خود به حَسنین (ع) آگاه کند تا شاید بتواند جلوی بی‌مهری‌ها، ستم‌ها و حق‌کشی‌هایی را که در آینده‌ی نزدیک در حق اهل‌بیتش روا خواهند داشت، گرفته، مسلمانان را به تلاش در حمایت از خاندان وحی و پیروی از سیره‌ی آنان وادارد. این تلاش‌ها در معرفی جایگاه و منزلت حسین (ع)، در اخبار فراوانی که در منابع حدیثی شیعه و سنّی از رسول خدا (ص) نقل شده، به خوبی نمایان است. این روایات را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد:
اول: سخنانی که رسول خدا (ص) درباره‌ی مقام و موقعیت اهل‌بیت (ع) (که یکی از آنان حسین (ع) است) بیان کرده است؛
دوم: احادیثی که درباره‌ی مناقب و جایگاه حسنین (ع) از نظر پیامبر (ص) نقل شده است؛
سوم: روایاتی که در خصوص مقام و منزلت حسین (ع) از منظر رسول اکرم (ص)، وارد شده است.
با توجه به رعایت اختصار در این فصل، پرداختن به روایات دسته‌ی اول در حوصله‌ی این نوشتار نیست.[1] از این‌رو تنها به بیان نمونه‌هایی از روایات دسته‌ی دوم و سوم (البته با تکیه‌ی بیشتر بر منابع اهل سنت) اکتفا می‌کنیم:
برخی از روایات دسته‌ی دوم که درباره‌ی مناقب و منزلت حسنین (ع) از پیامبر (ص) رسیده، چنین است:
1. روایاتی که در آن رسول خدا (ص)، حسنین (ع) را دو گل خوش‌بوی خویش در این دنیا خوانده است؛[2]
2. اخباری که درآن رسول خاتم (ص)، حسن و حسین (ع) را دو آقا و سرور جوانان بهشت خوانده است؛[3]
3. احادیثی که در آن پیامبر (ص) دوست داشتن حسن (ع) و حسین (ع) را دوست داشتن خویش و دشمنی با آن دو را دشمنی با خود می‌‌داند؛[4]
- روایاتی که حسنین را دو امام معرفی می‌کند؛ چه قیام و مبارزه‌ی مسلحانه کنند و چه صلح؛[5]
- اخباری که حسنین را محبوب‌ترین افراد اهل بیت نزد پیامبر (ص) معرفی می‌کند؛[6]
- احادیثی که دو فرزند امیر المؤمنین (ع) را زینت دهنده‌ی بهشت می‌خواند؛[7]
- روایاتی که از قول رسول خدا (ص)، این دو برادر را بهترین مردم از لحاظ نسب مادری، پدری، جد و جده معرفی می‌کند.[8]
اما بعضی از روایاتی که درباره‌ی جایگاه و منزلت حسین بن علی (ع) نزد پیامبر (ص) رسیده، چنین است:
1.«حسین از من است و من از حسین؛ خدا دوستدار حسین را دوست بدارد»؛[9]
2. جابر بن عبدالله گفت: «هر کس می‌خواهد به سرور اهل بهشت نظر کند، به این شخص – یعنی به حسین بن علی (ع) –نگاه کند. سپس گفت: من این را از رسول خدا (ص) شنیدم»؛[10]
3. حُذَیْفَة بن یَمان می‌گوید: من دیدم که پیامبر (ص) دست حسین (ع) را گرفته و فرمود: «ای مردم، این حسین بن علی است؛ او را بشناسید. سوگند به آن‌که جانم در دست او است، حسین و دوستدارانش و دوستدار دوستدارانش در بهشت جای دارند»؛[11]
- سلمان فارسی می‌گوید:
حضور پیامبر (ص) رسیدم، درحالی که حسین بر روی زانویش نشسته بود و رسول خدا (ص) به وی خیره شده و بین دو چشم او را می‌بوسید. حضرت خطاب به حسین (ع) فرمود: «تو آقا و بزرگ، فرزند مهتری؛ تو امام، فرزند امام و برادر امام و پدر امامانی؛ تو حجت خدا، فرزند حجت خدا، و پدر حجت‌های نه‌گانه‌ی خداوند از ذریه‌ی خود هستی که نهمین آنان قائم ایشان خواهد بود»؛[12]
5. امام جواد (ع) از پدرانش و آنان از حسین بن علی (ع) نقل کرده‌اند که آن حضرت فرمود: أبَیّ بن کعب نزد رسول خدا (ص) بود که من وارد شدم. رسول خدا (ص) به من فرمود: آفرین بر تو ای ابا عبدالله! ای زینت آسمان‌ها و زمین! ابیّ بن کعب گفت: ای رسول خدا (ص)، چگونه کسی جز تو، زینت آسمان‌ها و زمین تواند بود؟ پیامبر (ص) فرمود: ای أبیّ، سوگند به آن‌که مرا به حق به پیامبری برانگیخته، به راستی که حسین بن علی، در آسمان‌ها بزرگ‌تر از آن است که در زمین شناخته می‌شود. به راستی بر سمت راست عرش خدای عز وجل نوشته شده است: حسین، چراغ هدایت و کشتی نجات، پیشوای نیکی و برکت و عزت و افتخار و دریای دانش و گنج است. [چرا چنین نباشد] و حال این‌که خدای عزیز و جلیل، در صلب او، نسل پاک و پاکیزه و بابرکتی را قرار داده است که پیش از آن‌که آفریده‌ای در رحم‌های زنان و آبی در صلب مردان بوده باشد، یا شب و روزی موجود باشد، این نسل آفریده شده بود.[13]
این اخبار و روایات بسیاری از این قبیل که از قول پیامبر (ص) نقل شده است، اهمیت مقام و منزلت این امام (ع) را نزد پیامبر (ص) می‌رساند.
منبع: کتاب مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام/ تحقیق و تنظیم: مهدی پیشوایی/ مؤلف: جمعی از نویسندگان / انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
[1]. در این باره می‌توان به این منابع مراجعه کرد: محمدی ری‌شهری، اهل‌البیت (ع) فی الکتاب و السُّنة، تحقیق دارالحدیث؛ باقر شریف قرشی، حیاة الامام الحسین بن علی (ع)، ج 1، ص 77- 85.
[2]. این حدیث با تعابیر مختلف نقل شده است؛ برای نمونه … ان الحسن و الحسین هما ریحانتای (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة من الصّحاح الستة، ج 3، ص 220-224؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 43، ص 262، 315-316).
[3]. … الحسن و الحسین سیّدا شباب اهل الجنة (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، همان، ص 255-264؛ محمد باقر مجلسی، همان، ص 316).
[4]. برای نمونه: … من احبّ الحسن و الحسین فقد احبّنی و من ابغضهما فقد ابغضنی (حسینی فیروزآبادی، همان، ص 243-251).
[5]. … الحسن و الحسین امامان قاما او قعدا… (شیخ صدوق، علل الشرایع، ج 1، باب 159، ص 249؛ شیخ مفید، الارشاد، تحقیق مؤسسة آل‌البیت، ج 2، ص 30؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 44، ص 2).
[6]. عن انس بن مالک یقول: سئل رسول الله (ص) ایّ اهل بیتک احبّ الیک؟ قال: الحسن و الحسین … (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة من الصِّحاح السّتة، تحقیق المجمع العالمی لأهل البیت، ج 3، ص 241-242).
[7]. عن عُقْبة بن عامر قال قال رسول الله: لما استقر أهل الجنة فی الجنة قالت الجنة: یا رب ألیس وَعَدْتنی أنْ تُزّیِّنّنِی برُکنَین مِن أرکانک؟ قال: ألم أزیّنک بالحسن و الحسین؟ قالت فماست الجنة میساً کما تمیس العروس (همان، ص 265-266).
[8]. قال رسول الله (ص) معاشر المسلمین ألا ادلّکم علی خیر الناس جَدّاً و جَدّهً؟ قالوا: بلی یا رسول الله، قال: الحسن و الحسین جَدّهما رسول الله (ص) خاتم المرسلین و جَدّتهما خدیجة بنت خویلد سیدة نساء اهل الجنة، ألا ادلّکم علی خیر الناس عَمّاً و عَمّة؟ قالوا: بلی یا رسول الله، قال: الحسن و الحسین عَمّها جعفر بن ابی طالب و عَمّتهما أم هانی بنت ابی طالب، ایّها الناس ألا ادلّکم علی خیر الناس خالاً و خالة؟ قالوا: بلی یا رسول الله، قالوا: الحسن و الحسین خالهما القاسم بن رسول الله و خالتهما زینب بنت رسول الله، ثم قال: اللّهم انّک تعلم ان الحسن و الحسین فی الجنة و عمّهما فی الجنة و عمّتهما فی الجنة و من احبّهما فی الجنة و من ابغضهما فی النار (همان، ص 270 – 272).
[9]. … حسین مِنّی و اَنا مِن حسین، احبّ اللهُ مَن احبّ حسیناً… (همان، ص 316-317؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج 43، ص 316).
[10]. مَن اَحبّ أن یَنظر الی سید شباب اهل الجنة، فلْیَنظر إلی هذا – یعنی الحسین بن علی (ع) – قال سمعتُه من رسول الله (ص) (سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسة من الصِّحاح السّتة، تحقیق المجمع العالمی لأهل البیت، ج 3، ص264).
[11]. … عن حُذَیْفَة بن الیَمان، رأیت النبی آخذاً بید الحسین بن علی و هو یقول: یا ایّها الناس؛ هذا الحسین بن علیّ فَاعْرِفُوه، فوالّذی نفسی بیده انّه لفی الجنّة و مُحبِیّه فی الجنّة و محبّی محبیّه فی الجنّة (شیخ صدوق، الأمالی، تحقیق قسم الدراسات الاسلامیه مؤسسة البعثه، مجلس 87، ح 4، ص 693).
[12]. سُلَیْم بن قَیْس الهلالی، کتاب سُلَیْم بن قَیْس الهلالی، تحقیق محمد باقر انصاری زنجانی، ص 461؛ خوارزمی، مقتل الحسین، تحقیق محمد سماوی، ج 1، ص 146؛ ابن شهر‌آشوب، مناقب آل ابی طالب، تحقیق یوسف البقاعی، ج 4، ص 78؛ قندوزی حنفی، ینابیع المودّه، تحقیق سید علی جمال اشرف حسینی، ج 2، ص 44، 316 و ج 3، ص 291، 394.
[13]. شیخ صدوق، کمال الدین و تمام النعمة، تصحیح علی اکبر غفاری، ص 265 و نیز با اندکی تفاوت: همو، عیون أخبار الرّضا (ع) تصحیح حسین اعلمی، ج 2، باب 31، ص 62.