شايسته است در اين خصوص چند نكته بيان گردد:
1 ـ رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله كاملا تابع وحي است
رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله كاملاً تابع وحي است، و چون آيه ابلاغ در غدير نازل شده است او نيز مأمور است تا همان مكان و نه هيچ مكان ديگري به اين امر اختصاص يابد. چنانچه شواهد بسیاری از روايات اهل سنت وجود دارد که بیانگر نزول آيه ابلاغ و اكمال در غدير خم است[1].
2 ـ تمام فتنه‌ها از مدينه برخواهد خواست.
مشكلي كه براي خلافت و امامت امير المؤمنين علیه‌السلام مي‌تواند پيش آيد بيشتر مي‌تواند از ناحيه جمعيت مسلمان قريش و ساكنان مدينه ايجاد گردد (همان‌گونه كه بعد از وفات پيامبر تجربه شد) و نه از ناحيه مسلمانان دور دست، همچون يمن و طائف و يا ساير ديار. از اين رو خداوند پيامبر خويش را مأمور مي‌سازد تا بيشترين تأكيد و توجه مردم را در منطقه‌اي كه تجمع مردم بيشتر به آنها معطوف است عملي سازد.
چنانچه بخاري در باره پيش بيني رسول خدا از وقوع فتنه‌ها بعد از خود در مدينه اعراض می دارد که رسول خدا روزی بر روی یک بلندی ایستاده بود و بیان داشت: می بینم که از لا به لای خانه هایتان فتنه همچون باران، باریدن می کند[2].
نووى در شرح خود مصداق اين جمله را جنگ های داخلی مردم مدینه می پندارد و در مقام تمثیل از جنگ های جمل، صفین و نیز از عاشورا مثال می آورد[3]. دلالت این فتنه بر اختلاف بین مردم مدینه آنقدر واضح است که حتی شیخ الاسلام اهل سنت، یعنی ابن حجر عسقلانی نیز در شرح اين فقره از سخن رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله مي‌گويد: «خطاب رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به اهل مدينه است»[4]. از اين رو خدا و رسول او لازم مي‌دانند تا تمام تأكيد و عنايت خود را در امر ولايت امير المؤمنين علیه‌السلام با مردم مدينه داشته باشند.
3 ـ مني و عرفات و يا مكه نا مناسب براي معرفي امير المؤمنين علیه‌السلام
مني و عرفات و يا شهر مكه، محلي است كه تمام توجه مردم در ايام حضور در آن مكان، به عبادت و تضرع و انقطاع الي الله و اعمال مخصوص به آن مكان و زمان مبذول مي‌گردد و هر گونه برنامه‌اي ديگر در آن سرزمين، يا توجه مردم به عبادت را متوجه خود مي‌سازد و يا اهميت ويژه آن امر را از بين مي‌برد.
4 ـ اعلام عمومي در مدينه بر آموزشي بودن حجه الوداع
از ابتداي امر و قبل از حركت كاروان حجه الوداع در مدينه ندا داده شده بود كه رسول خدا براي آموزش احكام و مناسك حج، عازم مراسم حج هستند. چنانچه از حذیفه مروی است که رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله، به همه شهرها و دیارها اعلان عمومی کردند که در این سال قصد دارند که مناسک حج را به تمام مسلمین آموزش دهند.[5]
از اين رو شايد بتوان اينگونه گفت: كه خدا و رسول او نخواسته‌اند هر‌گونه امري كه از توجه مردم به آموختن و تعليم مناسك و اعمال حج مي‌گردد را در ايام حضور در مكه و عرفات و مني مطرح سازند.
5 ـ تاييد مناسبت غدير در معرفي امير المؤمنين به پيام تبريك ديگران
شرايط و ظروف زماني و مكاني در غدير به حدي مهيّا و مناسب بوده است كه جمعيت حاضر در غدير كه جلو آمده و با اميرالمؤمنين علیه‌السلام بيعت كرده و دست داده و با كلماتي همچون «بخ بخ لك يا بن ابي طالب!» تبريك گفته و در مرئي و منظر تمام حاضران در غدير اين اتفاق را به عنوان سندي ماند‌گار در تاريخ ثبت نمودند.
[1]. «نزلت هذه الآية: «يا أيها الرسول بلغ ما أنزل إليك من ربك» على رسول الله صلى الله عليه وسلم يوم غدير خم في علي بن أبي طالب» ؛ (آيه «يا ايها الرسول بلغ …» در غدير خم بر رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلّم و در شأن [حضرت] علي بن ابي طالب [عليهما السلام] نازل شده است) الدر المنثور، ج 2، ص 298 ـ عمده القاري، عيني، ج 18، ص 206 ـ أسباب نزول الآيات، واحدي نيشابوري، ص 135 ـ شواهد التنزيل، حاكم حسكاني، ج 1، ص 250 ـ فتح القدير، شوكاني، ج 2، ص 60 ـ تفسير آلوسي، ج 6، ص 193
.[2] «حَدَّثَنَا أَبُو نُعَيْم، حَدَّثَنَا ابْنُ عُيَيْنَةَ، عَنِ الزُّهْرِيِّ، عَنْ عُرْوَةَ، عَنْ أُسَامَةَ رضى الله عنه قَالَ أَشْرَفَ النَّبِيُّ صلى الله عليه وسلم عَلَى أُطُم مِنَ الآطَامِ، فَقَالَ هَلْ تَرَوْنَ مَا أَرَى إِنِّي أَرَى الْفِتَنَ تَقَعُ خِلاَلَ بُيُوتِكُمْ مَوَاقِعَ الْقَطْرِ» ؛ (رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به روي تلّي از بلند‌ي‌هاي اطراف مدينه رفت و فرمود: آيا شما هم آن‌چه من مي‌بينم مي‌بينيد؟ من مي‌بينم كه فتنه‌ها از لابلاي خانه‌هاي شما [اهل مدينه] همچون باران باريدن نمايد) صحيح بخاري، ج 4، ص176، ح 3597، كتاب المناقب، ب 25 ، باب عَلاَمَاتِ النُّبُوَّةِ فِي الإِسْلاَمِ
.[3] «والتشبيه بمواقع القطر في الكثرة والعموم أي أنها كثيرة وتعم الناس لا تختص بها طائفة وهذا اشارة الى الحروب الجارية بينهم كوقعه الجمل وصفين والحرة ومقتل عثمان ومقتل الحسين رضى الله عنهما وغير ذلك وفيه معجزة ظاهرة له صلى الله عليه وسلم» ؛ (اين تشبيه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله كه از معجزات آن حضرت مي‌باشد اختصاص به طايفه‌اي خاص از اهل مدينه ندارد؛ بلكه اين سخن به جنگ‌هايي بين مردم مدينه اشاره دارد مثل جنگ جمل و صفين و حرة و مقتل عثمان و مقتل حسين عليه السلام و غير اين جنگ‌ها) شرح مسلم، نووي، ج 18، ص 7
[4] . «… اني لارى الفتن خلال بيوتكم وكان خطابه ذلك لاهل المدينة». ؛ فتح الباري ج 13، ص 38
.[5] «عن حذيفة: أمر رسول الله صلى الله عليه وآله المؤذنين، فأذنوا في أهل السافلة والعالية: ألا إن رسول الله صلى الله عليه وآله قد عزم على الحج في عامه هذا ليفهم الناس حجهم ويعلمهم مناسكهم ، فيكون سنة لهم إلى آخر الدهر …» ؛ (رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله به مؤذنان امر فرمود تا در تمامي شهرها و ديارها اعلام كنند كه رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله در اين سال (سال آخر عمر پيامبر) قصد حج دارند و منظور و غرض از اين حج آموزش و تعليم مناسك و اعمال حج است تا اين مناسك براي هميشه بين مردم بماند). إرشاد القلوب، ص 328 ـ بحار الانوار،ج 28، ص 95 و ج 37، ص 115 و ج 21، ص 378، باب 26