مسلماً شناخت، زمينه ساز اعتقاد و ايمان است که برای آدمی عمل و تعهّد را به ارمغان می‌آورد. چنانچه امير بيان حضرت على عليه‌السلام بیان کرده‌اند که ارزش و منزلت هر كسى [به اندازه] معرفت او است[1]. در قرآن و احاديث، شناخت امام و اعتقاد به او، از اهميتى ويژه برخوردار بوده و امرى واجب براى هر شخص مؤمن و متدين دانسته شده است. شناخت امام، پيوندى ناگسستنى با معرفت خدا و پيامبر دارد و زمينهساز بينش عميق در دين و منش درست و پسنديده در زندگى است.
«امام»، پيشوا، راهنما و راهبر انسانها به سوى تكامل و تعالى و حجّت و خليفه خدا بر روى زمين است. «امام»، انسان كامل، برگزيده خالق، معصوم و پاكسرشت و واسطه فيض الهى است و مقامى بس والا در ميان آفريدههاى خداوند دارد.
«امام» طريق وصول به «حقيقت» و مبيّن و مفسّر «شريعت» است و … همان گونه كه اطاعت و تبعيت از امام و دوستى او، بايسته و واجب است، شناخت شخصيت و ويژگىهاى او نيز ضرورى است. در روايات و نصوص معتبر دينى نيز، سفارش خاصى به شناخت «امام» شده است. در يكى از روايات مشهور شيعه و سنّى از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله آمده است: «هر كسى بميرد در حالى كه امام زمان خود را نشناخته باشد، به مرگ جاهلى مرده است»[2]. و امام صادق عليه‌السلام اين جاهليت را کفر و نفاق و ضلال معرفى مىكند[3]: با توجه به اين روايات، اهميت شناخت امام زمان (عج) را مىتوان در موارد زير خلاصه كرد: يك. شرط اسلام واقعى بر اساس روايات مختلف (از جمله حديث «من مات و لم يعرف امام زمانه، مات ميتة جاهلية»)، معرفت امام عصر، شرط اسلام است و اگر كسى بدون شناخت امام از دنيا برود، گويا از اسلام واقعى و اصيل بىبهره بوده است. پس شناخت امام زمان، آنگاه مىتواند انسان را از مرگ جاهلى دور كند كه بتواند به دستورات او پاينده بوده و از ارشادات و هدايتهاى او بهرهمند شود. دو. رسيدن به هدايت واقعى شناخت امام عصر عليه السلام، چراغ هدايت و رمز ديندارى است و نتيجه آن، دستيابى به صراط مستقيم، خداشناسى، حقشناسى و راه كمال و سعادت است. يكى از دعاهاى مهم در عصر غيبت، اين دعا است كه مىگوييم: «خداوندا! خود را به من بشناسان كه اگر خودت را به من نشناسانى، پيامبرت را نخواهم شناخت. خداوندا! رسولت را به من بشناسان كه اگر رسول خود را، به من نشناسانى، حجّتت را نخواهم شناخت. خداوندا! حجّت خودت را به من بشناسان كه اگر حجّتت را به من نشناسانى، از دين خود گمراه خواهم شد»[4]. سه. رسيدن به ثواب يارى او بر اساس بعضى از روايات، شناخت امام زمان عج‌الله‌تعالی‌فرجه‌الشریف و باور قلبى به او، باعث نزديكى هر چه بيشتر انسان به او مىشود. اگر با اين معرفت از دنيا برود، از پاداشهاى بيشمارى برخوردار خواهد شد كه يكى از آنها درك ثواب يارى امام عصر عليه‌السلام در زمان ظهور است؛ يعنى، چنين شخصى، همچون كسى است كه در لشكر آن حضرت بوده و يا زير پرچم او نشسته است .
[1] . «انّ قيمة كلّ امرىء و قدرهُ معرفتُه» ر.ک: سفینة البحار، ج6 ، ص217.
[2] . «مَن مات ولم يعرف امام زمانِه، ماتَ ميتة جاهليّة» ر.ک: اصول کافی، ج3، ص58
[3] . «جاهلية كفر و نفاق و ضلال» ر.ک: اصول کافی، ج1، ص377
[4] . «اللّهم عرّفنى نفسك فانّك ان لَم تُعَرّفنى نَفسَك لَم اعرِف رَسولَكَ، اللّهُم عرِّفنى رَسولك فانّك ان لم تُعرِّفنى رسولك لم اعرف حجّتكَ؛ اللّهُم عَرِّفنى حجّتِك فانّك ان لم تُعرِّفنى حُجّتك ضللتُ عن دينى» ر.ک: اصول کافی، ج1، ص337