در پوشش دختران و زنان، ظرافت و دقتى نهفته است كه با شخصيت و تكريم جايگاه آنان پيوند خورده است. پوشش زن سبب مى شود كه زن در هنگام حضور در جامعه و روبرو شدن با مردان بيگانه، تنها به مسئوليت هاى اجتماعى خود رسيدگى كند و از رهزنى هاى شيطانى به دور باشد كه در اين صورت هم به بهداشت روانى جامعه كمك مى كند و هم نظام خانه و خانواده پايدار مى ماند؛ زيرا اسلام مى خواهد لذت هاى جنسى و حتى ديدارى و شنيدارى در محيط خانوادگى و زير چتر ازدواج قانونى قرار بگيرد و حضور در اجتماع براى درس و كار و فعاليت بوده، هر كدام از اين دو محيط كاركرد ويژه خود را داشته باشد. از اين رو مى توان حجاب زنان را نوعى آراستگى جهت حفظ حريم و مسئوليت پذيرى برشمرد كه رعايت آن بر ايشان ضرورى و شايسته است.
پيامبر اسلام بر پوشش زن در مقابل نامحرم و دورى از خودنمايى و تبرج اصرار مى ورزيد.[1] قرآن نيز زنان را به حفظ حريم و رعايت پوشش و حجاب مؤكداً توصيه كرده است كه استشهاد به دو آيه آشكارا اين تأكيد را نشان مى دهد:
آيه نخست: «اى پيامبر! به همسران و دخترانت و زنان مؤمن بگو پوشش هاى بلند (جلباب) خود را بر خويش فرو افكنند».[2]
آيه دوم: «به زنان مؤمن بگو: ديدگان خود را فرو خوابانند و عفت پيشه ساخته، دامن خود را از بيگانگان بپوشانند و زيور خويش را جز براى شوهران و ساير محارم آشكار نكنند؛ مگر آنچه پيدا است و روسرى هاى (خُمُر) خويش را به گريبان ها اندازند تا سر و گردن و سينه و گوش ها پوشيده باشد و پاهايشان را به زمين نكوبند تا [مبادا] آنچه از زينت پنهان مى كنند معلوم شود».[3]
درباره اين دو آيه، به چند نكته توجه كنيد:
الف – جلباب، پوششى است گشاد و پارچه اى (مانند چادر) كه با روسرى كوچك و خمار متفاوت است. جلباب همچون مقنعه ها و روسرى هاى بزرگ، سر و همه بدن را مى پوشانيده است[4] و خداوند در آيه نخست با بيان جلباب، به پوشاندن سر و گردن و بدن زنان اشاره دارد.
ب – خُمُر، جمع خمار و به معناى روسرى و سرپوش است[5] و خداوند در آيه دوم از دختران و زنان مؤمن خواسته است كه با خمار، سينه و گريبان (جيب) خود را بپوشانند. مرحوم طبرسى درباره اين آيه مى نويسد: زنان مدينه، اطراف روسرى هاى خود را به پشت سر مى انداختند و سينه، گردن و گوش هاى آنان آشكار مى شد و براساس اين آيه موظف شدند اطراف روسرى خود را به گريبان ها بيندازند تا اين مواضع نيز پوشيده باشد. ابن عباس نيز در باره تفسير اين آيه مى گويد: يعنى زن، مو، سينه، دور گردن و زير گلوى خود را بپوشاند.[6]
ج – قرآن در پاسخ به ضرورت پوشش نيز چنين مى فرمايد كه «ذلِكَ أَدْنى أَنْ يُعْرَفْنَ فَلا يُوذَيْنَ»؛[7] «بدين وسيله شناخته مى شوند (كه داراى اصالت خانوادگى اند) پس با آزار و تعقيب (هوس رانان) رو به رو نمى شوند».
د – پيامبر به اسماء فرمود: «اسماء! وقتى زن بالغ شد، شايسته نيست كه [در برابر نامحرم] جز صورت و دست هايش ديده شوند».[8]
در پايان اين نكته قابل يادآورى است كه: «پوشش اسلامى به معناى زندانى كردن و قرار دادن خانم ها پشت پرده و در نتيجه عدم مشاركت در فعاليت هاى اجتماعى نيست؛ بلكه پوشش بدان معناست كه به عنوان دختران و زنان مؤمن در معاشرت با مردان بدن خود را بپوشانند و به خودنمايى نپردازند و مشاركتشان در فعاليت ها، براساس اصول انسانى و اسلامى استوار باشد».[9]
پی نوشت ها
[1] – تبرج همان خودنمايى زنان در برابر مردان، براى جذب و فتنه انگيزى است.
[2] – احزاب 33، آيه 59.
[3] – نور 24، آيه 31.
[4] – التبيان، شيخ طوسى، ج8، ص 361.
[5] – المفردات، راغب اصفهانى، ص 159.
[6] – مجمع البيان، ج 8 – 7، ص 217.
[7] – احزاب 33، آيه 59.
[8] – سنن، ابى داود، ج4، ص 62.
[9] – تفسير نمونه، مكارم شيرازى، ج17، ص 401.