يكى از عوامل مهم و پيشتاز در ايجاد حضور قلب در نماز، دقت در گرفتن وضو و توجّه قلبى در آن هنگام است. در واقع وضوى كامل و با معرفت، ركن اساسى نماز خاشعانه و عارفانه است. رسول خدا (صلی الله علیه وآله) مى فرمايد: «بَنيِت الصَّلاةُ عَلى اَربِعَةً اَسُهمٍ سَهْم مِنها اِسباغ الوضوء، و سهمٌ منها الركوع و سَهمٌ منها السُّجود و سَهمٌ منها الخُشُوع»؛[1] «نماز بر چهار بخش بنا شد: گرفتن وضوى با نشاط كامل، ركوع، سجود و خشوع».
امام صادق (علیه السلام) مى فرمايد: «هر كس وضوى خوب بگيرد و دو ركعت نماز با ركوع و سجود كامل به جاى آورد و با خداى خود خلوت كند و بر رسول خدا (صلی الله علیه وآله) درود فرستد؛ سپس حاجت خود را از خدا درخواست نمايد، هرگز نااميد و ناموفق نخواهد بود».[2]
شخصى از پيامبر (صلی الله علیه وآله) درخواست كرد كه راهى به او بنماياند تا حضور قلب بيشترى در نماز پيدا كند؛ حضرت او را به شاداب گرفتن وضو فرمان داد؛ يعنى، وضو را با طراوت، نشاط و توجّه بگير.
شناخت اسرار وضو :
امام رضا (علیه السلام) در جواب مسائل محمدبن سنان نوشت: «وضو كه به خاطر آن شستن وجه و ذراعين و مسح رأس و قدمين بر بنده واجب است، قيام بنده در ساحت و حضور پروردگار خود، و رو آوردن بنده به درگاه او است با جوارح ظاهرى خود، و ملاقات نمودن بنده است با آن جوارح ظاهر، با «كرام الكاتبين» است.[3]
شستن صورت؛ يعنى، خدايا! هر گناهى كه با اين صورت (چشم و گوش و زبان) انجام داده ام، آن را شست و شو مى كنم كه با صورت پاك به جانب تو عبادت كنم و با پيشانى پاك، سر بر خاك سپارم.
شست دست ها؛ يعنى، خدايا! از گناه دست شستم و گناهانى كه را با دستم مرتكب شده ام، دستم را تطهير مى كنم.
مسح سر؛ يعنى، خدايا از هر خيال باطل و هوس خام كه در سرم پرورانده ام، سرم را تطهير مى كنم و آن خيال هاى باطل را از سر به دور مى اندازم.
مسح پا؛ يعنى، خدايا از جاى بد رفتن پا مى كشم و اين پا را از هر گناهى كه با آن انجام داده ام تطهير مى كنم.
اگر كسى نام مبارك حق تعالى را بر زبان بياورد، بايد دهان را تطهير كند. اين گوشه اى از اسرار وضو گرفتن است.[4]
امام خمينى(ره) وقتى مى خواست وضو بگيرد، دقت زيادى داشت كه آب كم مصرف كند. اين مراقبت در جزئى ترين حركاتشان مشاهده مى شد. هميشه قبل از اذان ظهر جمعه غسل جمعه مى كرد و هيچ وقت غسل جمعه ايشان ترك نمى شد. هر وقت امام وضو مى گرفت، تمام جزئيات وضو را رو به قبله انجام مى داد. حتى اگر دستشويى رو به قبله نبود. در هر مورد، از اينكه يك كف دست آب بر مى داشت، شير را مى بست و رو به قبله آب را به صورت يا دست مى زد. حضرت امام، بر مبناى تعهد و بنا به اعقتاد اسلامى شان، كوشش مى كرد همان را عمل كند كه مى فرمودند؛ مثلاً اگر وقت وضو گرفتن به يكى از اعضاى خانواده، تذكر مى داد كه آب را بيش از حد مصرف نكنيد، اين عمل را خودشان نيز دقيقاً انجام مى داد.[5]
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:رحیم کارگر/پرسش وپاسخ دانشجویی
[1] – مستدرك الوسائل، ج 1، ص 265.
[2] – بحارالانوار، ج 85، ص 324.
[3] – وسائل الشيعه، ج 2، ص 283.
[4] – عبداللّه جوادى آملى، اسرار عبادات، ص 20 و 21.
[5] – مام در سنگر نماز، ص 91.