از ديدگاه قرآن كريم، موجودات به «حق تعالى» و به آن «حقيقتى كه از جهت وجودى و آثار وجود، به او تكيه كرده و از او فيض هستى دريافت مى كنند»، نوعى آگاهى دارند و او را بندگى مى كنند.[1] در برابر او خضوع نموده و او را تسبيح مى كنند و به اين كارشان نيز آگاه هستند: «أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللّهَ يُسَبِّحُ لَهُ مَنْ فِى السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ وَ الطَّيْرُ صَافّاتٍ كُلٌّ قَدْ عَلِمَ صَلاتَهُ وَ تَسْبِيحَهُ وَ اللّهُ عَلِيمٌ بِما يَفْعَلُونَ»[2] «آيا نديدى كه هر موجودى كه در آسمان ها و زمين است و نيز پرندگانى كه در پروازند، خدا را تسبيح مى گويند. تمامى آنها نماز و تسبيح خود را مى دانند و خدا به آنچه آنها انجام مى دهند، آگاه است.»
در آيه ديگر مى فرمايد: «لكن شما تسبيح ايشان را نمى فهميد.[3] «آيات بسيارى تسبيح و سجده موجودات را براى خالق و هستى بخش خود اثبات مى كند. از اين جهت، آنان رابطه ويژه اى با حق تعالى دارند؛ لذا اعمال و كارهايى از انسان ها ـ كه با اين رابطه منافات و ضديت داشته باشد ـ به طور تكوينى در آنها اثر منفى مى گذارد و آثار بدى را براى انسان ها، ظاهر و آنها را از موهبت هاى بيشتر محروم مى كند: «ظَهَرَ الْفَسادُ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ بِما كَسَبَتْ أَيْدِى النّاسِ لِيُذِيقَهُمْ بَعْضَ الَّذِى عَمِلُوا لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»[4] «فساد در دريا و خشكى به جهت كارهاى مردم ظاهر گرديد تا اينكه خدا [آثار] بعضى از كارهايى را كه مردم انجام داده اند، [به آنها] بچشاند؛ شايد به سوى خدا برگردند و در مقابل كارهاى خوب و مطابق با دستورات خداوند، آثار مثبت در موجودات مى گذارد.»[5]
«زمان» هم يكى از موجودات اين عالم است كه نوعى شعور و حيات دارد و انسان هاى خاصى ـ كه در رأس آنها امامان معصوم عليهم السلام قرار دارند ـ اين امور را درك مى كنند. از اين رو امام سجاد عليه السلام در صحيفه سجاديه به ماه رمضان، سلام هاى با معنا كرده و از آن نيز وداع مى كند. در سوره «زلزال» آمده است: «زمين اخبارش را بازگو مى كند كه خداوند به آن وحى كرده است» و اين كنايه از شعور خاصى است و مطابق آن به اعمال انسان در قيامت گواهى مى دهد.
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
نویسنده:گروه مؤلفان
[1] – مريم19، آيه 93.
[2] – نور24، آيه 41.
[3] – اسراء17، آيه 44.
[4] – روم30، آيه 41.
[5] – ر.ك: اعراف7، آيه 96.