آیا در قرآن کلمات غیر عربی وجود دارد؟ تنها کلمه ترکی که در قرآن آمده چیست؟ در کدام سوره و آیه قرار دارد؟
پاسخ اجمالی
1 – در مورد این که چرا قرآن به زبان عربی نازل شده است، پاسخ «نزول قرآن به زبان عربی»، سؤال 426را مطالعه کنید.
2 – در این که آیا در قرآن کلمات غیر عربى وجود دارد یا نه؟ دیدگاه های مختلفی از سوی مفسّران و دانشمندان علوم قرآنی مطرح شده است که عده اى از آنها اساساً منکر ورود هرگونه واژگان غیر عربى در قرآن شده اند و گروهی هم آن را پذیرفته اند.[1]اما همگى بر وجود اعلام (نام هاى خاصّ غیر عربى) معترف اند.[2]
بدون تردید قرآن کریم به زبان عربی نازل شده است، اما باید به این حقیقت توجه داشت که، هیچ زبان معتبر و مهمى را نمی توان یافت که کلماتى از زبان هاى دیگر در آن وارد نشده باشد. منتها لغات خارجى در چهارچوب زبان اصلى و تحت قواعد و ضوابط آن تغییر می یابند و رفته رفته جزو زبان اصلى به حساب می آیند. زبان عربى هم از این قاعده مستثنا نیست و در طىّ قرون قبل از اسلام به تدریج کلماتى از زبان هاى اقوام همسایه و همجوار مانند حبشى، مصرى، ایرانى، رومى و … در آن راه یافته و به شکل کلمات عربى و تحت قواعد آن در آمده است.[3]
بنابراین، در قرآن کریم واژه هایی وجود دارد که در اصل، غیر عربی بوده اند، سپس در میان عرب ها نیز مرسوم گشته و در قرآن بکار برده شدند. و این واژه ها، کلماتی ناآشنا برای آنها نبوده و نمی توان اینها را کلمات تماماً غیر عربی دانست.
جلال الدین سیوطی نیز واقع شدن کلمات غیر عربی در قرآن را قوی دانسته و می گوید: «حکمت واقع شدن این الفاظ در قرآن آن است که متضمّن علوم اوّلین و آخرین و خبر از همه چیز است، پس باید که اشاره به انواع لغت ها و زبان ها در آن واقع گردد تا احاطه آن به همه چیز تمام باشد، پس در قرآن، از هر لغتى، شیرین ترین و آسان ترین آنها و آن که از همه بیشتر در بین عرب ها به کار می رود، انتخاب شده است».[4]
اکنون درباره ی پرسش مطرح شده باید گفت؛ برخی گفته اند واژه ی «غسّاق» در آیه ی شریفه ی «هذا فَلْیَذُوقُوهُ حَمیمٌ وَ غَسَّاقٌ»[5]، یک کلمه تُرکی است.[6]
به هر حال، ویژگى سخن قرآن نسبت به سایر زبان ها و زبان عربى این است که برترین مرتبه ی فنون سخن در آن رعایت شده است. از این رو، کلام خدا هم از سایر زبان ها و هم از زبان متداول عربى ممتاز شده است در عین این که بر اساس همان قواعد زبان عرب می باشد.[7] و وجود این گونه کلمات در قرآن کریم، منافاتی با عربی بودن قرآن ندارد.[8]
منبع:اسلام کوئست
پی نوشت:
[1]. ر.ک: بدوى، عبد الرحمن، سیدى، سید حسین، دفاع از قرآن در برابر آراى خاورشناسان، ص 192 – 195، به نشر، مشهد، چاپ اوّل، 1383ش.
[2]. ر.ک: الحفناوى، محمد ابراهیم، دراسات أصولیة فی القرآن الکریم، ص 65 و 66، مکتبة و مطبعة الاشعاع الفنیة، القاهرة، 1422ق.
[3]. ر.ک: صافی، محمود بن عبد الرحیم، الجدول فی اعراب القرآن، ج 12، ص 377 و 378، دار الرشید، مؤسسة الإیمان، دمشق، بیروت، چاپ چهارم، 1418ق؛ معرفت، محمد هادى، علوم قرآنى، ص 331 – 334 مؤسسه فرهنگى التمهید، قم، چاپ چهارم، 1381ش؛ مصباح یزدى، محمد تقى، قرآنشناسى، ج 1، ص 86، مؤسسه آموزشى وپژوهشى امام خمینى، قم، چاپ دوم، 1380ش؛ جمعى از نویسندگان، آشنایى با قرآن، ص 30، انتشارات امیر کبیر، تهران، چاپ چهارم، 1382ش.
[4]. سیوطى، جلال الدین، الإتقان فی علوم القرآن، ج 1، ص 426، دار الکتاب العربى، بیروت، چاپ دوم، 1421ق.
[5]. ص، 57: «این نوشابه ی حمیم و غسّاق است [دو مایع سوزان و تیره رنگ] که باید از آن بچشند!».
[6]. به نقل از: آلوسی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، تحقیق: عطیة، علی عبدالباری، ج 12، ص 206، دارالکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1415ق: «و من الغریب ما قاله الجوالیقی و الواسطی أن الغساق هو البارد المنتن بلسان الترک».
[7]. دامن پاک مقدم، ناهید، بررسى نظریه عرفى بودن زبان قرآن، ص 39، نشر تاریخ و فرهنگ، تهران، چاپ اوّل، 1380ش.
[8]. قرآنشناسى، ج 1، ص 86.