منظومۀ یاد شده در ماه شعبان 1261 قمری سروده شده و متن کامل آن در کتاب شرح حال دانشمندان گلپایگان (ج 3، ص 392 – 410) درج شده است. البته از آن روی که آن کتاب پر مطلب و ارزشمند، فاقد نمایه های مناسب است، این رساله در کنار رسالهها و اجازات نفیس دیگر، گم شده و امکان دسترسی و رجوع به آن کم شده است.
منظومۀ عقد اللئالی به عربی، در حدود 320 بیت است که در طول پنج روز در پاسخ به قصیدۀ لامیۀ 70 بیتی دانشمند اهل سنت سراج الدین علی بن عثمان آوشی (سروده در سال 569) سروده شده است.
رساله با مقدمهای کوتاه آغاز میشود (ص 392) و پس از آن متن کامل منظومه (ص 395) با مطلع «تبارک بعد بسم الله قالی / بتحمید المهیمن ذی الجلال» آمده است.
بعضی از ابیات مقدمه چنین است:
یبیّن فیه ناظمه الفقیر محمد الرضا خیر المقال
اهمّ القصد فیه الردّ حقّاً لنظم اسمه بدء الأمالی
فهرست عناوین منظومه چنین است:
فی التوحید (ص 396)
في بیان الصفات (ص 397)
ردّ النقض علی تعدّد صفات الله علی کونها عین الذات (ص 398)
في النبوة العامّة و الإمامة العامّة (ص 398)
في النبوّة الخاصّة ( ص 398)
في الإمامة الخاصّة (ص 399)
في الأدلّة الدّالّة علی خلافة علیعلیه السلام بلافصل (ص 400)
في إمامة باقي الائمّة ؟عهم؟ (ص 402)
في وجه اختفاء الإمام صاحب العصرعلیه السلام (ص 405)
في فضیلة الزهراء ؟عها؟ (ص 406)
في المعاد (ص 406)
في ما جاء به النبیصلی الله علیه و آله (ص 407)
بخش آخر، یک دوره عقاید حقّه (ملائکه، رجعت، سؤال قبر، میزان، شفاعت، نفی جبر و تفویض و بداء) را بیان میدارد.
در اواخر منظومه میگوید:
لقد تمّت بحمد الله نظمي و مقصودي لترکیب المقال
و أنت قد علمت أنّ قصدي بذا ردّ علی «بدء الأمالي»
فأنت یا أخي قبّله حفظاً بلا بحث لخطأ أو جدال
فإنّي قلته في خمس یوم بخلط في حواس واختلال
از آنجا که بخش اعظم این قصیده، در باب امامت است و به بیانی استدلالی و استوار به اثبات امامت میپردازد، سزاوار توجّه بیشتر است.
سراج الدین در لامیۀ خود، بیتهایی در فصل امامت آورده، از جمله:
در باب وصایت:
و للصدّیق رجحان جلي علی الأصحاب من غیر احتمال
و للفاروق رجحان و فضل علی عثمان ذي النورین عال
و ذوالنورین حقّاً کان خیراً من الکرّار في صفّ القتال
و للکرّار فضل بعد هذا علی الأغیار طرّاً لا تبالي
در باب حضرت صدیقه کبری سلام الله علیها :
و للصدّیقة الرجحان فاعلم علی الزهراء في بعض الخلال!
در باب لعن یزید:
و لم یلعن یزید بعد موت سوی المکث را في الإغراء غال
گوگدی در پاسخ او، ادلۀ اثبات امامت امیرالمؤمنینعلیه السلام چنین بر میشمارد:
فمنها أنّه المعصوم لا غیر عقیب المصطفی خیر الأعالي
(تا 7 بیت بعد)
و منها أنّه قد ادّعی مع ظهور المعجزات في الخلال
(تا سه بیت)
و منها أنّه قد کان أعلم من الأصحاب کلّاً لا اُبالي
(تا 17 بیت)
و منها أنّه في الزهد کانا شهیراً بالغاً حدّ الکمال
پس از آن به أَسْخی، أَشْجع، و بکّاء بودن حضرتش اشاره میکند.
در ضمن وجوه غیبت امام عصرعجل الله فرجه میسراید:
فمنها ما خفيّ عند خلق و منها في النصوص و المقال
و أظهرها و أولی بالحکایة لما قد نبهّت من اغتفال
هو الظلم الشدید بالأئمة هو الکفران عن هذا النوال
در بیتهای بعد، این وجه را به تفصیل توضیح میدهد.