در جواب باید گفت: گرچه «اهل البيت» به صورت مطلق است، اما به قرينة آيات قبل و بعد، منظور از«بيت» همان خانة پيامبر مي باشد و علماي اسلام و مفسران در اين مسأله اتفاق نظر دارند.
مسألة مهم در اينجا اين است كه آيا منظور از اهل بيت علیهم‌السلام تنها پيغمبر اكرم و علي و فاطمه و حسن و حسين (اين پنج نور مقدس) است، يا شامل همسران پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله و كسان نزديك ديگر او نيز مي شود یا نه؟
علماي شيعه عموماً و جمعي از علماي اهل سنت، قول اول را پذيرفته اند، بسياري از علماي اهل تسنن به سراغ قول دوم رفته اند.
براي اينكه بتوانيم در اينجا قضاوت صحيحي بكنيم كه منظور از اهل بيت در آيه شريفه چه اشخاصي هستند؟ بايد نظري به روايات بسيار فراواني كه در ذيل اين آيه از پيغمبر اكرم صلی‌الله‌علیه‌وآله از بسياري از صحابه نقل شده است بيفكنيم.
1ـ شأن نزول آیه
سيوطي در«درالمنثور» كه از معروفترين كتب احاديث تفسير قرآن اهل سنت است، حدود بيست حديث در ذيل اين آيه نقل كرده است كه در پانزده حديث از آنها آمده است كه آية فوق درباره پنج تن مقدس؛ يعني پيامبر و علي و فاطمه و حسن و حسين علیهم‌السلام نازل شده است؛ جالب اينكه اين احاديث پانزده گانه همگي از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل شده و راويان آن ام سلمه، ابو سعيد، عايشه، سعد ، واصل بن اصقع، ابو سعيد خدري، انس، ابو الحمراء و ابن عباس هستند(چند روايت از روايات فوق به ام سلمه همسر گرامي پيامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله منتهي ميشود).
در حالي كه تنها چهار حديث از ميان آنها ميگويد كه آيات ناظر به همسران پيامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله است و جالب اينكه هيچ يك از اين احاديث چهارگانه به پيغمبرصلی‌الله‌علیه‌وآله منتهي نمي شود؛ بلكه تنها از ابن عباس و عروه و بعضي ديگر نقل شده است كه خودشان چنين گواهي دادهاند و آثاري از مجعول بودن در متن اين احاديث به چشم مي خورد؛ زيرا در هر چهار حديث آمده است كه منظور از آيه فقط همسران پيامبرصلی‌الله‌علیه‌وآله است! درحالي كه خطاب «كم» درجمله «ليُذْهبَ عَنْكُم» و «يُطَهَّرَكُمْ تَطْهيراً» كه به صورت مذكر آمده و نشان مي دهد برخلاف آيات قبل از آن كه تنها دربارة همسران پيامبر سلام‌الله‌علیهم نازل شده، و ضمير «هن» در آنها بكار رفته، مرداني نيز در اين آيه مخاطب بوده اند، پس اگر حديثي بگويد منظور تنها همسران پيامبر است بر خلاف ظاهر قرآن و قابل قبول نميباشد.
2ـ نقل های متعدد حدیث شریف کساء
در منابع مختلف اسلامي (مخصوصا منابع اهل سنت) روايات متعددي در باب حديث كساء ديده مي شود كه از مجموع آنها اين معني به دست مي آيد كه پيغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله علي و فاطمه و حسن و حسين علیهم‌السلام را فراخواند ( يا به خدمت او آمدند) پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله عبائي بر آنها افكند و طبق روايتي از جعفر طيار (پسر عموي پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله) عرضه داشت: «خداوندا! براي هر پيامبري اهلي است ، و اينها اهل (بيت) من هستند» و بعد از آن، آیه تطهیر را تلاوت نمودند[1].
همچنین در روایت دیگری از عایشه آمده است که روزی رسول خدا از منزل بیرون آمد و عبای سیاه از جنس موی خود را به دور پنج تن آل عبا کشید و فرمود: «خداوند مي خواهد از شما اهل بيت پليدي ها را دور کند و شما را پاک نمايد»؛ سپس فرمود: « اللهم هؤلاء أهل بيتي فأذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهيرا»[2]
همچنین ام سلمه، همسر دیگر رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله چنین ماجرایی را نقل می کند؛ سپس او به رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله عرض می کند: آیا من نیز از جمله این اهلبیت هستم؟ جواب می شنود: «تو خوب هستی اما از اهلبیت نیستی»!
این روایت در منابع بسیاری آمده است؛ چنانچه ترمذي گفته است: اين حديث خوبي است و بهترين روايت در اين زمينه است. الباني نیز در کتاب خود اين روايت را صحيح دانسته است[3]. همچنين اين روايت را حاکم نيشابوري نقل کرده وگفته است: « اين روايت طبق نظر بخاري ومسلم صحيح است ولي آن را ذکر نکرده اند»[4] و سپس روایت دیگری را به همین مضمون می آورند و دوباره چنین حرفی را درباره آن می زند.
به حمد الله روایات این باب به قدری زیاد است که وحتي طبراني نیز ده روايت مي آورد که در آنها تصريح به همين مضمون شده است که اهل بيت رسول خدا تنها علي فاطمه حسن وحسين هستند و حتي ام سلمه از همسران رسول خدا در آن مجموعه نيست[5]. جالبتر اينکه ابن تيميه که رهبر نظري وهابيون است، حسنین را از اعظم اهلبیت می داند و به این حدیث شریف استناد می نماید[6].
نکته ای که در این حدیث شریف به چشم می خورد آن است که در اين عبارت، هيچ شرطي براي طهارت اهلبيت قرار داده نشده است. يعني تقواي ايشان فرض شده است؛ اما در مورد همسران رسول خدا در قرآن مي بينيم که فرموده است: «اي زنان رسول خدا مانند بقيه زنان نيستيد اگر تقوا داشته باشيد»[7]. جالبتر آنکه در صحیح ترین کتب اهل سنت، یعنی صحیح مسلم آمده است که از زید بن ارقم، صحابی رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله پرسیدند: آیا زنان پیغمبر صلی‌الله‌علیه‌وآله، شامل مصادیق اهلیت قرار می گیرند؟ او پاسخ داد: قسم به خدا که این طور نیست؛ زیرا زن چند وقتي با شوهرش خواهد بود. سپس وي را طلاق داده وبه نزد خانواده اش وبستگانش باز مي گردد[8].
[1] . « اَللّهُمَّ لِكُلَّ نَبيٍّ اَهْلاً وَ اَنَّ هؤُلاءِ اَهْلي، فَاَنْزَلَ اللهُ تَعالي اِنَّما يُريدُ اللهُ لِيُذْهِبَ عَنْكُمُ الرِّجْسَ اَهْلَ الْبَيْتِ وَ يُطَهَّرَكُمْ تَطْهيراً» فضائل الصحابه ج2، ص685 و …
[2] . سنن النسائي الكبرى ج5/ص113
[3] . صحيح سنن الترمذي، الألباني 3: 306 ح 3205
.[4] « هذا حديث صحيح على شرط البخاري ولم يخرجاه.» المستدرك: 416/2، 146/3
[5] . معجم الکبیر، ج3/ص52 از حديث 2662 تا 2673
[6]. « والحسن والحسين من أعظم أهل بيته اختصاصا به كما ثبت في الصحيح أنه دار كساءه على علي وفاطمة وحسن وحسين ثم قال اللهم هؤلاء أهل بيتي فأذهب عنهم الرجس وطهرهم تطهيرا» منهاج السنة النبوية ج4/ص561
.[7] « يَا نِسَاءَ النبي لَستُنَّ کَأَحَدٍ مِنَ النِّسَاءِ إن اتَّقَيتُنَّ» سوره احزاب آيه 32
[8] «عَنْ زَيْدِ بْنِ أَرْقَمَ قَالَ دَخَلْنَا عَلَيْهِ فَقُلْنَا لَهُ لَقَدْ رَأَيْتَ خَيْرًا لَقَدْ صَاحَبْتَ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ وَصَلَّيْتَ خَلْفَهُ وَسَاقَ الْحَدِيثَ بِنَحْوِ حَدِيثِ أَبِي حَيَّانَ غَيْرَ أَنَّهُ قَالَ أَلَا وَإِنِّي تَارِكٌ فِيكُمْ ثَقَلَيْنِ أَحَدُهُمَا كِتَابُ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ هُوَ حَبْلُ اللَّهِ مَنْ اتَّبَعَهُ كَانَ عَلَى الْهُدَى وَمَنْ تَرَكَهُ كَانَ عَلَى ضَلَالَةٍ وَفِيهِ فَقُلْنَا مَنْ أَهْلُ بَيْتِهِ نِسَاؤُهُ قَالَ لَا وَايْمُ اللَّهِ إِنَّ الْمَرْأَةَ تَكُونُ مَعَ الرَّجُلِ الْعَصْرَ مِنْ الدَّهْرِ ثُمَّ يُطَلِّقُهَا فَتَرْجِعُ إِلَى أَبِيهَا وَقَوْمِهَا أَهْلُ بَيْتِهِ أَصْلُهُ وَعَصَبَتُهُ الَّذِينَ حُرِمُوا الصَّدَقَةَ بَعْدَهُ» صحيح مسلم ج4/ص1874 كتاب فضائل الصحابة باب من فضائل علي بن أبي طالب