در فرازی از زیارت جامعه کبیره می‌خوانیم: «وَ حُجَجِ اللهِ عَلى أهْلِ الدُّنْیا وَ الآخِرةِ وَ الاُولى، وَ رَحْمَةُ اللهِ وَ بَرَکاتُهُ»؛[1]«و حجّت‌هاى خدا بر اهل دنیا و آخرت و اولی، و رحمت خدا و برکات او [بر شما باد]».
1 – «حُجَج»: جمع «حُجّة»، به معناى برهان، دلیل، راه پیروزى هنگام درگیرى [لفظى].[2]
2 – «أهل»: بنابر مضافٌ الیه آن، معنایش متفاوت می‌شود: خویشاوندان، ایل و تبار، پیروان، وابستگان، ویژگان.[3]
3 – «الدُّنْیا»: نقطه مقابل آخرت، به معناى جهان، سراى فانى؛ اسمى براى کره زمین است که ساکنانش آن‌را نسبت به سراى باقى، به خود نزدیک‌تر می‌بینند.[4]
4 – «الآخِرَة»: نقطه مقابل متقدّم، و به معناى پسین، سراى باقى، سراى جاوید پس از مرگ.[5]
5 – «الاُولى»: ضدّ پایان، به معناى آغاز، اولین، نخستین، زمان پیشین و جلوتر.[6]
شارحان زیارت جامعه کبیره، در تفسیر «الأولى»، سخن روشن و هماهنگى ندارند. برخى، آن‌را به معناى همین «دنیا» و مترادف با آن مى‌دانند، برخى «اولی» را به «عالم برزخ» تفسیر کرده و برخى آن را زمان «رجعت» دانسته‌اند و برخى نیز، آن‌را «امّت‌هاى گذشته» معرّفى کرده‌اند[7] گروهی نیز «اولی» را همان «عالَم ذرّ»[8] که قبل از پیدایش بنی آدم بود دانسته‌اند؛ ولی معناى نخست (دنیا) ـ که علّامه مجلسى آن‌را انتخاب کرده است[9] ـ، با ظاهر متن سازگاری بیشتری دارد و می‌توان گفت که تکرار آن پس از «الدنیا»، براى تأکید یا رعایت سجع است.[10]
منبع: اسلام کوئست
[1]. صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، ج 2، ص 610، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
[2]. واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج 3، ص 316، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1414ق.
[3]. ابن فارس، أحمد، معجم مقاییس اللغة، ج 1، ص 150، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1404ق؛ راغب اصفهانى، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، ص 96، بیروت، دار القلم، چاپ اول، 1412ق.
[4]. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج 14، ص 273، بیروت، دار صادر، چاپ سوم، 1414ق.
[5]. لسان العرب، ج 4، ص 14؛ تاج العروس من جواهر القاموس، ج 6، ص 17.
[6]. مفردات ألفاظ القرآن، ص 100؛ لسان العرب، ج 11، ص 716؛ فرهنگ فارسی معین، واژه «اولی».
[7]. محمدى ری‌شهرى، محمد، غلامعلى، احمد، تفسیر قرآن ناطق(شرح زیارت جامعه کبیره)، ص 195، قم، مؤسسه علمى فرهنگى دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر، چاپ سوم، 1390ش.
[8]. مجلسی، محمد باقر، ملاذ الاخیار فی فهم تهذیب الأخبار، ج 9، ص 253، قم، کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، چاپ اول، 1406ق.
[9]. همان.
[10]. مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین فی شرح من لا یحضره الفقیه، ج 5، ص 463، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانپور، چاپ دوم، 1406ق.