انسان هاى كامل همان انبيا و اوليايند. كسانى كه در شمار امت آن ها جاى دارند، هرگز نمى توانند به مقام آن ها برسند. البته انسان مى تواند به مقام ولايت برسد و از اولياى الهی شود؛ اما مقام نبوت و امامت به نص و نصب ذات اقدس اله وابسته است نه كسب.
پس چند مطلب داريم كه بايد از هم تفكيك شود:
1 – نبوت، رسالت و امامت انتصابى است نه اكتسابى.
2 – ولايت يعنى نزديكى به خدا و تقرب الى الله به گونه اى كه خدا كارهاى انسان را به عهده گيرد، هر چه خدا فرمود انسان اطاعت كند و تحت تدبير مستقيم خداى سبحان باشد. اين امر براى هر انسانى ممكن است.
3 – مؤمنانى كه در شمار امت جاى دارند، همان طور كه از نبوت و رسالت و امامت بى بهره اند، به مقام ولايتى كه در حد انبيا و اوليا باشد، نيز دست نمى يابند. بسيار بعيد است امت به جايى برسد كه در حد پيامبر گردد؛ اما مى تواند به آن ها نزديك شود. مقام ولايت تا روز قيامت باز، و ولى الله شدن ممكن است.
درباره بخش دوم سؤال بايد ياد آور شد، اين مطلب در دعاى ماه رجب آمده و به مقام فعل ناظر است؛ وگرنه محال است انسان به جايى برسد كه به خدا فرمان دهد و خدا از او اطاعت كند. البته در مقام فعل، گاه خداوند مى فرمايد: «مَنْ ذَا الَّذِي يُقْرِضُ اللّهَ قَرْضاً حَسَناً»[1] يا در روايات هست كه خداوند به برخى انبيا فرمود: من بيمار شدم چرا از من عيادت به عمل نياورديد؛ آن قدر مؤمن در پيشگاه خداى سبحان عظمت دارد كه خداوند مريضى مؤمن را، مريضى خود مى داند، چون مؤمن در حقيقت آيت و نشانه خدا است. در اين گونه موارد كه اشاره به مقام فعل است نه مقام ذات، از امر و نهى سخن به ميان مى آيد؛ يعنى مؤمن به جايى مى رسد كه مظهر اسمى از اسماى خدا مى شود. اين مظهر كه اسمى از اسماى برتر است دستور مى دهد و مظاهر ديگر اسماى الهی اطاعت مى كنند، نه اين كه مؤمن فرمان دهد و خدا اطاعت كند.
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:آیت اللّه عبداللّه جواد آملی/پرسش وپاسخ دانشجویی
[1] – سوره بقره2: آيه 245.