چرا در سوره «ناس» به‌جای «صدور» از «قلوب» استفاده نشده است؟

پاسخ اجمالی

واژه «قلب» و «صدر» از نظر معنا مترادف و نزدیک به هم هستند؛ برای نمونه میان آیه «أُولئِکَ الَّذینَ یَعْلَمُ اللَّهُ ما فی‏ قُلُوبِهِمْ…»؛[1] آنانند که آنچه را در دل دارند خداوند می‌داند، و آیه «وَ إِنَّ رَبَّکَ لَیَعْلَمُ ما تُکِنُّ صُدُورُهُمْ وَ ما یُعْلِنُونَ»؛[2]و به یقین پروردگارت آنچه دل‌هاشان پنهان می‌دارد و آنچه آنان آشکار می‌کنند را می‌داند، که تفاوت چندانی میان این دو آیه مشاهده نمی‌شود.[3]


البته در برخی آیات صدر(سینه) محل و ظرف برای قلب که همان عضو مخصوص آدمی است قرار داده شده است؛ مانند: «وَ لکِنْ تَعْمَى الْقُلُوبُ الَّتی‏ فِی الصُّدُورِ»؛[4] بلکه آن دل‌ها که درون سینه‌ها جا دارند (نیز) نابینا می‌گردند.


در برخی تفاسیر در ذیل آیات سوره ناس؛ با نگرش فلسفی و عرفانی تفاوت‌هایی میان قلب و صدر و نیز علت استفاده قرآن از واژه صدر در این سوره، بیان کرده‌اند؛ مانند این‌که ادعا شده: مراد از صدر، جایگاه نفس حیوانی و نشیمنگاه او است، چنان‌چه قلب؛ عرش و مقام بلند نفس ناطقه است و به همین سبب وسوسه در قلب نمی‌تواند تأثیرگذار باشد و تنها در صدر اثر خود را می‌گذارد؛ به همین جهت از «الَّذی یُوَسْوِسُ فی‏ صُدُورِ النَّاسِ»، به‌جای «الَّذی یُوَسْوِسُ ‏فی‏ قُلُوبِ النَّاسِ» استفاده شده است.[5]


البته اثبات چنین ادعایی چندان آسان نیست، به ویژه آن‌که در آیات دیگری از قرآن، به «قلب» با این دیدگاه نفوذناپذیر نگاه نشده است.[6]

 

منبع:اسلام کوئست


[1]. نساء، 63.

[2]. نمل، 74.

[3]. به هر حال برای آگاهی بیشتر درباره مفهوم‌شناسی قلب و صدر در لغت و قرآن کریم «بررسی مفهوم قلب در قرآن»، سؤال 29675 و «تفاوت شرح صدر با شرح قلب»، سؤال 31219 را مطالعه کنید.

[4]. حج، 46.

[5]. صدرالمتألهین، محمد بن ابراهیم، تفسیر القرآن الکریم، تحقیق، خواجوی، محمد، ج 1، ص 17، قم، بیدار، چاپ دوم، 1366ش.

[6]. آل عمران، 151؛ اعراف، 101؛ حجر، 12 و

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *