پرخوابى مانند بىخوابى، يكى از اختلالات خواب است و براى حل اين مشكل بايد علل آن كاملاً بررسى شود. علل احتمالى پرخوابى ممكن است مشكلات روحى (مانند افسردگى، نامنظم بودن چرخه خواب، رژيم غذايى نامناسب، آب و هوا، مشكلات جسمانى و داروها و سوء مصرف داروهاى مؤثر بر روان باشد).[1] بنابراين براى حل اساسى اين مشكل، بايد به روان شناس يا روانپزشك مراجعه كنيد تا دقيقاً وضعيت جسمى و روانى شما مورد بررسى قرار گيرد و علل آن مشخص گردد. اما قبل از مراجعه به متخصص، عمل به راه كارهاى زير نقش مؤثرى در كنترل پر خوابى دارد.
1 – پرخورى در شب از مهمترين عوامل پرخوابى است؛ لذا بكوشيد شبها به حداقل غذا اكتفا كنيد.
2 – اگر طبع شما سرد است، از خوردن بعضى غذاها (مثل ماست، بادمجان، ترشى و…) طبيعتاً سرد بوده و موجب تشديد خوابآلودگى مىشوند، بپرهيزيد. اگر طبيعت شما گرم است، از غذايى كه طبيعت گرم دارند نيز اجتناب كنيد براى اين كه موجب پرخوابى مىگردد.
3 – غذا را سرشب ميل كنيد كه تا موقع خواب هضم شده باشد.
4 – در صورت امكان از خواب قيلوله (قبل از ظهر) يا خواب بعد از ظهر، بهرهمند باشيد (بين نيم تا يك ساعت).
5 – فعاليتهاى شديد بدنى در روز، با خوابآلودگى و افزايش خواب همراه است و گريزى از آنها نيست. اگر اين نوع فعاليتهاى شما زياد است، آنها را تعديل كنيد.
6 – با برنامهريزى دقيق بكوشيد به تدريج از ميزان خواب خود بكاهيد. در اين رابطه جدولى تنظيم كنيد كه به مدت يك ماه از خواب خود، يك ساعت كم كنيد. هر 5 روز 10 دقيقه (5 دقيقه از ابتدا و 5 دقيقه از انتها)، از خواب خود بكاهيد و در 5 روز بعد، اين مقدار را دوبرابر كنيد تا ظرف 30 روز 60 دقيقه از خواب شما كاسته شود و به اصطلاح عادت شكنى تدريجى داشته باشيد. بعد از يك ماه اگر باز هم مدت خواب شما زياد بود، به همين ترتيب از طول آن بكاهيد. در عين حال ميزان كاهش نبايد از حد مورد نياز بدن افزونتر شود.
7 – توجه داشته باشيد كه براى انسانهايى مانند شما 6 تا 7 ساعت خواب، ضرورى است و اگر كاستن از خواب موجب افت كارآيى روزانه شما مىشود، هرگز در صدد كاهش ميزان خواب خود برنياييد.
8 – براى پس از نماز صبح يك برنامه مفيد و الزامآور، تنظيم كنيد؛ به طور مثال يك برنامه مرتب مطالعهاى يا عبادى و يا ورزشى داشته باشيد.
در پايان بايد دانست كه گاهى پرخوابى، ناشى از يك مشكل روحى است. همان طور كه خودتان نيز فرمودهايد، تا حدودى دچار افسردگى شدهايد. يكى از عوارض افسردگى، پرخوابى است. البته تشخيص افسرده بودن نيازمند دقّت و بررسى بيشترى است و به محض غمگين بودن فرد، نمىتوان به كسى برچسب افسردگى زد. بنابراين براى مقابله با اين وضعيت روحى علاوه بر رعايت نكات ياد شده، بايد به روانپزشك يا روان شناس مراجعه كنيد.
پی نوشت
[1] – براى مطالعه بيشتر ر.ك: كاپلان سادووك، خلاصه روانپزشكى، ترجمه نصرتاللّه پورافكارى، انتشارات آزاده، چاپ دوم، 1373، ج 3، صص 116-124.