كنترل افكار، راههاى متعددى دارد؛ ولى نبايد پنداشت كه با اولين گام همه چيز درست مىشود؛ بلكه شخص، بايد با تمام توان، به خودسازى بپردازد و با جديّت اين راهها را دنبال كند تا تدريجا به سمت هدف نزديك گردد:
1 – راه دل و عشق: ذهن و فكر انسان، همواره متوجه چيزى است كه به آن عشق مىورزد؛ چنان كه عاشق، لحظهاى از فكر معشوق خود بيرون نمىرود. اينكه مثلاً ما هميشه در نمازهاى خود، به ياد ديگر مسائل مىافتيم به جهت تعلّق نفس ما به آنها و عدم آشنايى با محبوب حقيقى است. عاشق دلباخته ذات جميل الهى، در همه حال به ياد او است؛ چنان كه گويى هميشه در نماز است. پس بايد دل را از تعلق به كثرات پالايش كرد و منزلگه عشق ربوبى ساخت تا انديشه نيز بدان سوى توجه كند.
2 – ضبط قوه خيال: پرنده لجام گسيخته خيال، چون چكاوكى است كه هر دم بر سرشاخسارى نشسته، پس به شاخه ديگر پرواز مىكند. افكار انسان نيز قرار و آرامى ندارد؛ ولى اگر با دقت دركنترل آن بكوشد – يعنى همواره از آن مراقبت نموده و هرگاه به اين سوى و آن سوى گريخت بلافاصله آن را به امور شريفه متوجه گرداند – كم كم رام و مطيع مىگردد.
3 – انس دادن ذهن: با داشتن برنامه منظم و پيوسته، مىتوان ذهن را به سمت خاصى جهت داد؛ مثل قرائت همه روزه دعا و قرآن و مطالعه و شركت منظم و پيوسته در مجالس دينى.[1]
پی نوشت
[1] – براى آگاهى بيشتر ر.ك: امام خمينى، آداب الصلاة يا پرواز در ملكوت.