«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ»
الحَمدُللهِ رَبِّ العَالَمِین وَ صَلَّی الله عَلَی سَیّدِنا وَ نَبیّنَا مُحَمَّدٍ وَ أهلِ بَیتِهِ الطّاهِرین
یکی از سننِ الهی در زندگیِ ما انسان‌ها تأثیرپذیریِ ما انسان‌ها از محیط است، یعنی بسیار بسیار تأکید شده است که «اَلْجَارَ ثُمَّ اَلدَّارَ»[1]، بعضی‌ها این روایت را به این برداشت ترجمه می‌کنند که اول برای همسایه دعا کنید بعد برای خانه، این سخن فرمایشِ زیبایی است، اما می‌شود این برداشت را هم در زندگیِ اجتماعی کرد: «اول همسایه را انتخاب کن، بعد خانه را»، چون همسایه در زندگیِ ما، در تربیتِ فرزندانِ ما، در اخلاقِ خانواده‌ی ما بسیار تأثیرگذار است، محیط تأثیرگذار است.
در روایات از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم نقل شده است که «اَلْمَرْءُ عَلَى دِينِ خَلِيلِهِ وَ قَرِينِهِ»[2] انسان دینِ همنشینِ خود را خواهد داشت، دقّت کنیم با چه کسی همنشین می‌شویم، دقّت کنیم با چه کسی نشست و برخواست می‌کنیم و با چه کسی رفیق می‌شویم.
بعضی از روایات در همین مسیر به ما می‌فرماید: «وَ مُجَالَسَةَ أَهْلِ اَللَّهْوِ يُنْسِي اَلْقُرْآنَ وَ يُحْضِرُ اَلشَّيْطَانَ»[3] نشست و برخواست با انسان‌هایی که اهلِ لهو و لعب هستند باعث می‌شود که قرآن کریم را فراموش کنید و شیطان حاضر بشود، پس مجالست و همنشینی بسیار تأثیر دارد.
در بعضی از روایات داریم که «وَ مُجَالَسَةَ أَهْلِ الْهَوَى مَنْسَاةٌ لِلْإِیمَانِ»[4] نشست و برخواست با انسان‌های گنهکار و اهلِ فسق و فجور باعث می‌شود که ایمان را فراموش کنید.
در بعضی از روایاتِ دیگر تأثیرپذیریِ نشست و برخواست را برای ما اینطور بیان می‌کنند که بسیار عجیب است، می‌فرماید: «مُجَالَسَةُ اَلْأَشْرَارِ تُوجِبُ سُوءَ اَلظَّنِّ بِالْأَخْيَارِ»[5] صرفِ نشست و برخواست با انسان‌های بد موجبِ سوءظن به انسان‌های خوب می‌شود، یعنی بعضی اوقات ما نسبت به انسان‌های بسیار خوبی را که آن‌ها را دوست داشتیم سوء ظن پیدا می‌کنیم، هیچ اتّفاقی هم در رفتارِ آن‌ها نیفتاده است، ریشه‌ی آن کجاست؟ احتمالاً محیطِ رفاقتیِ ما و نشست و برخواستِ ما تغییر کرده است، نشست و برخواست با انسان‌های شرور موجبِ سوءظن به انسان‌های خوب و پاکیزه می‌شود.
زبیر از یارانِ نزدیکِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه بود، اما در جنگِ جمل مقابلِ حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه شمشیر کشید، ریشه‌ی آن چه بود؟ در روایات از حضرت امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب صلوات الله علیه نقل شده است که «مَا زَالَ اَلزُّبَيْرُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ»[6] زبیر از ما اهل بیت بود «حَتَّى نَشَأَ اِبْنُهُ عَبْدُ اَللَّهِ فَأَفْسَدَهُ» تا اینکه پسرِ نحسِ او عبدالله بن زبیر بزرگ شد و بر پدرِ خود تأثیر گذاشت و او را فاسد و ضایع کرد.
یعنی ممکن است یک شخصیّتِ بزرگی مانندِ زبیر که شمشیر اسلام بود فقط و فقط و فقط بخاطرِ ارتباط با پسرِ نحسِ خود و تأثیرگذاریِ پسرِ نحسِ او از تمامِ سوابقِ گذشته‌ی خود منحرف بشود و تمامِ سوابقِ گذشته‌ی خود را از بین ببرد.
والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته
[1] بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۱۳،صفحه ۴۲۷
[2] الکافي، جلد 2، صفحه ۳۷۵
[3] تحف العقول عن آل الرسول علیهم السلام، جلد ۱، صفحه ۱۴۹
[4] نهج البلاغه، خطبه 86
[5] تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة،جلد ۱۶ ،صفحه ۲۶۴
[6] بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم السلام، جلد ۳۴، صفحه ۲۸۹ (و من المبغضين له عبد اللّه بن الزبير ، وَ كَانَ عَلِيٌّ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: مَا زَالَ اَلزُّبَيْرُ مِنَّا أَهْلَ اَلْبَيْتِ ، حَتَّى نَشَأَ اِبْنُهُ عَبْدُ اَللَّهِ فَأَفْسَدَهُ. و كان يبغض بني هاشم ، و يلعن و يسبّ عليا ! .)