زمان دعا:
هر چند دعا در هر وقتى مطلوب است ولى بر اساس روايات اوقات مخصوصى كه زمينه مناسب تر براى دعا كردن فراهم مى آورد معين شده است. از جمله: سحر و نيمه شب[1] هنگام تلاوت قرآن، هنگام اذان، هنگام بارش باران، هنگامى كه دو لشگر اسلام و كفر در مقابل يكديگر قرار مى گيرند و گروهى آماده شهادت مى شوند، هنگامى كه ستمديده اى صداى مظلوميتش بلند مى شود.[2] پس از اقامه نماز[3] هنگام غروب خورشيد و طلوع فجر.[4]
دست اشكسته بر آورد دعا*** سوى اشكسته، برد فضل خدا[5]
گفتنى اينكه؛ اولاً، برخى از دعاها نيز در وقت خاصى از سال بايد خوانده شود كه در كتب دعايى مشخص شده است. روز جمعه[6] و هنگام سجده.[7]
ثانياً، حكمت برخى از اين اوقات به دليل تحقق قرب به پروردگار است، مثلاً هنگام اذان يا تلاوت قرآن، آدمى به خداوند نزديك تر است و از اين رو زمينه براى دعا و استجابت دعا فراهم تر مى باشد. بعضى از اين زمان ها به دليل سكوت، آرامش و مغفول شده از امور دنيوى و تعلقات بستر مناسبى براى توجه خاص و ويژه به پروردگار است مانند سحرها، يا پاره اى از اين اوقات به دليل قرابت زمانى و مفات يا شهادت يا ولادت معصومان يا نزول قرآن [شب قدر] اهميت مى يابد و… .
مكان دعا :
خداوند در همه جا هست و به هر جا رو كنيم او در آنجا حاضر است[8] از اين رو نمى توان دعا را به مكان مشخصى محدود ساخت، ولى در عين حال به دليل و ويژگى ها و تقدس هايى كه برخى از مكان ها دارند، دعا در آن مكان ها توصيه و زمينه اجابت در آنها نزديك تر تلقى شده است مانند مسجد[9] يا مسجد كوفه[10] يا مكان هاى مقدسى چون مسجدالحرام، مسجدالنبى، مشاهد مشرفه و… كه در كتب دعا به صورت مشخص آمده است.
دفتر نشر معارف/مؤلفان:محمدرضا کاشفی و سیّد محمد کاظم روحانی
[1] – كافى، ج 2، ص 8-477.
[2] – همان، 477.
[3] – تهذيب الاحكام، ج 2، ص 322.
[4] – بحارالانوار، ج 90، ص 343.
[5] – مثنوى، دفتر پنجم، 493.
[6] – بحارالانوار، ج 90، ص 343.
[7] – همان، 344.
[8] – بقره2، آيه 115.
[9] – نگا: ميزان الحكمة، ج 5، ص 2397، ش 8314.
[10] – كافى، ج 3، ص 492.