جامع نگرى و واقعبينى از پايههاى انديشه صحيح است و زمانى مىتوان به اين مهم دست يافت كه جنبههاى مختلف هر پديده مورد توجه قرار گيرد و از نگرش تك بعدى دورى شود. به هر چيزى نگاه كنيد، داراى جنبههاى مثبت و منفى است؛ انسان نيز از اين قاعده مستثنا نيست؛ بنابراين براى اينكه نگرش صحيح و جامعى – چه از محيط اطراف و چه نسبت به خود داشته باشيم – بايد به هر دو جنبه آن توجه كنيم. نقاط قوت چيزى ما را به ناديده گرفتن ضعفهاى آن نكشاند و برعكس نقاط ضعف چيزى، ما را از مشاهده مسائل مثبت و ارزشمند آن محروم نكند.
روانشناسان مى گويند: انسان سالم، كسى است كه خود را آنگونه كه هست، بپذيرد؛ يعنى، هم نقاط قوت و هم نقاط ضعف خود را مد نظر قرار دهد؛ زيرا بزرگ جلوه دادن نقاط قوت، به خود بزرگبينى منجر مىشود و با برجسته كردن نقاط ضعف، احساس كهترى و نا ارزنده سازى در فرد به وجود مىآيد. انسان پخته و سالم، كسى است كه به هر دو جنبه نگاه كند و از هر گونه افراط و تفريط بپرهيزد. با اين مقدمه كوتاه، توجه به چند نكته زير ضرورى است:
يكم. بايد ديد اين ذهنيت و تصويرى كه از خود داريد، چقدر با واقعيت مطابق است؟! چه بسا افراد با منفى نگرى و نگرش خاصى، نمىتوانند واقع را آن گونه كه هست، مشاهده كنند. بايسته است در اين باره خوب بينديشيد و از هر گونه مبالغه در اين باره اجتناب كنيد.
دوم. به فرض كه از نظر ظاهرى چنين نقطه ضعفى در شما وجود دارد؛ ولى بايد ديد آيا تمام هستى شما در همين مطلب خلاصه مىشود و هيچ نقطه قوتى در شما نيست!؟ به نظر نمىرسد كه از نعمتهاى وجودى ديگرى برخوردار نباشيد. اگر فقط اندكى در اين باره بينديشيد، صدها خصوصيت مثبت و ارزشمند در خودتان مىيابيد كه به سادگى، از كنار آن گذشتهايد و توجه چندانى به آنها نكردهايد. بنابراين توصيه مىشود آنها را به ياد آورده و براى خود بازگو كنيد و به زبان آوريد و يا روى كاغذى يادداشت كنيد. به خود بباورانيد كه من از اين امتيازات و ارزشهاى مثبت بهرهمند هستم.
سوم. زيبايى ظاهرى گر چه يك امتياز محسوب مىشود، اما علت موفقيت، سعادت و خوشبختى انسان نيست. افراد زيادى هستند كه از وضعيت ظاهرى چندانى برخوردار نيستند؛ ولى هيچگاه احساس بىارزشى نمىكنند، بلكه احساس خوشبختى و موفقيت دارند و با آرامش زندگى مىكنند و با تكيه بر جنبههاى مثبت و ارزشمند خود بسيار شاد و با نشاط هستند. بنابراين، خوشبختى، مساوى با خوش چهره بودن نيست.
چهارم. بسيارى از شرايط و موقعيتهايى كه در آن واقع هستيم، در اختيار ما نيست و بر طبق ذوق و سليقه و خواست ما شكل نگرفته است. گاهى با آرزوهاى ما مطابقت ندارد و در واقع نمىتوان آنگونه كه ما مىخواهيم شرايط و امكانات را تغيير دهيم. اما مىتوانيم خود را با آن موقعيتها منطبق كنيم و با انعطاف و اصلاح نگرش خود و پذيرفتن اين واقعيتهاى خارجى به سازگارى با خود و اطراف خود بينديشيم و عمل كنيم.
در اين رابطه نكاتى چند بيان مىشود؛ اميد است با به كار بستن آنها، از اين ذهنيت خارج شويد:
1 – موفقيتهاى گذشته و توانمندىهاى مختلف خود را در ذهنتان مرور كنيد.
2 – از نظر جسمانى و ظاهرى، خود را با ديگران مقايسه نكنيد.
3 – هرگاه جلوى آينه قرار گرفتيد، خود را به داشتن ويژگىهاى مثبت ظاهرى تلقين كنيد.
4 – درباره خوشبختى و سعادت مطالعه كنيد و خوب درباره ملاكها و معيارهاى آن بينديشيد.
5 – درباره انواع زيبايىها – اعم از ظاهرى و معنوى – و ارزش و اهميت هر كدام و نقش هر يك در موفقيت و خوشبختى انسانها، بيشتر بينديشيد و مطالعه كنيد.
مطمئناً در خواهيد يافت زيبايىهاى معنوى بسيار متنوعتر و نقش آفرينى آن در زندگى بيشتر و عميقتر است.
6 – سعى كنيد خود، پنداره[1] خود را اصلاح كنيد؛ يعنى تصويرى مثبت از خوددرست كنيد و ريشه و اساس نگرش منفى كه شما به قيافه ظاهرى خود پيدا كردهايد، همين خود پنداره منفى است و توصيههايى كه شده همه براى اين است كه شما نگرشى كه از خود داريد تغيير دهيد.
پی نوشت
[1] – 1. Self – concept.