ظلم و جنايت و درنده خويى در انسان، معلول قساوت قلب و سنگدلى است. عوامل فراوانى در قساوت و سختى دل نقش دارند، ولى در اين ميان خوردن غذاى حرام و هر نوع حرام خوارى داراى تأثير عميقى است. مردن دل و محجوب شدن فطرت پاك الهى و عدم گرايش به حق و عناد و دشمنى با خداوند و اولياى او، از ثمره هاى حرامخوارى است. عبادت در دين اسلام چنان معناى گسترده اى دارد كه پرهيز از خوردن غذاى حرام و پاكدامنى از بزرگترين عبادات شمرده شده است و در مقابل حرام خوارى از گناهان بزرگ و ويرانگر است. حضرت باقر (عليه السلام) در حديثى مى فرمايد: «ما عبادة افضل عند الله من عفة بطن و فرج»؛ «در نزد خداوند عبادتى بالاتر از نگه داشتن شكم و پاكدامنى نيست».[1]
عامل ديگرى كه خود از آثار حرام خوارى است، از دست دادن حس تشخيص و از كار افتادن ابزار شناخت و عدم درك واقعيت ها است كه در قرآن كريم و سخنان معصومين (عليه السلام) از آن به «مهر خوردن بر دل» تعبير شده و اصرار بر باطل و لجاجت در برابر حق و بيداد گرى و كفر و ستم را به دنبال دارد.
امام حسين (عليه السلام) در روز عاشورا، ـ در ميان لشكرى كه او را چون نگينى در بر گرفته بودند ـ ضمن خطبه اى، بر اين دو عامل مهم انگشت گذاشته و مى فرمايد: «فمن اطاعنى كان من المرشدين و من عصانى كان من المهلكين كلكم عاص المرى غير مستمع قولى، فقد ملئت بطونكم من الحرام و طبع على قلوبكم»؛ «هر كس از من اطاعت كند از رشد يافتگان و هر كس با من مخالفت كند از نابود شدگان است؛ ولى همه شما با من مخالفت مى كنيد و به سخن من گوش نمى دهيد؛ زيرا شكم هاى شما از حرام انباشته شده و بر دل هاى شما مهر زده شده است، واى بر شما! چرا ساكت نمى شويد؟ چرا گوش نمى دهيد؟»[2]
سومين عامل كه در واقع اصلى ترين آنها و ريشه همه انحرافات بشر است، «فراموشى ياد حق» و «غفلت از خداوند» است. ياد خداوند سرچشمه هر سعادت و كمال و بركت است. انسان هنگامى كه به ياد خدا است، چون قطره اى است كه به اقيانوس عظمت و كمال و زيبايى پيوسته است. از حصار تنگ وجود خود خارج گشته و در فضاى بى انتهاى نور و صفا به پرواز درمى آيد. در حال «غفلت از ياد خداوند»، انسان حالت بركه راكدى دارد كه از زلال چشمه حيات جدا افتاده و در معرض گنديدن و فساد است!
جانى كه از ياد حق خالى است، بهترين چراگاه شيطان و ميدان تاخت و تاز اعوان و انصار او است. بذر گناه و عصيان در زمين چنين دلى راحت و به سرعت جوانه مى زند و پس از چندى انسان اسير دام شيطان مى گردد و داخل در حزب او مى شود.
امام حسين (عليه السلام) در خطبه اى رو در روى انبوه دشمن و خطاب به آنها فرمود: «لقداستحوذ عليكم الشيطان فأنساكم ذكر الله العظيم»؛ «بى شك شيطان بر شما مسلط شده و ذكر خداوند بزرگ را از يادتان برده است».[3] اين سخن امام (عليه السلام) مضمون كلام الهى است كه مى فرمايد: «شيطان سخت بر آنها احاطه نموده پس ذكر خدا را از يادشان برده است. آنان حزب شيطان هستند، آگاه باشيد كه حزب شيطان همان زيانكاران مى باشند».[4]
سخن امام حسين (عليه السلام) از وراى قرون و اعصار پيامى براى همه انسان ها است كه كليد گنج سعادت حقيقى و تنها سپر در برابر شمشير تيز انحرافات و كج روى ها و گناهانى كه زمينه ساز هر نوع جنايت و فساد است، ياد خدا و توجّه دايم به او است.
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
نویسنده:گروه مؤلفان
[1] – وسائل‌الشيعة، ج 11، ص 197، باب 22.
[2] – بحارالانوار، ج45، ص8.
[3] – بحارالانوار، ج45، ص5.
[4] – مجادله58: آيه 19.