گاهى خوب بودن و گاهى بد بودنع در زندگى انسانى طبيعى است. البته بايد تلاش كرد كه زمان خوب بودن بيشتر و زمان بد بودن به حداقل و يا به ندرت اتفاق افتد.
از سوى ديگر شما در دوران جوانى هستيد و فراز و فرود احساسات و غرايز در اين سن در اوج مىباشد و بايد دانست غريزه جنسى يكى از توانمندىهاى طبيعى انسان است و انسانى كه از نظر جسمى و روحى سالم باشد داراى چنين كششى مىباشد و اين خود يكى از نعمتهاى خدادادى به بشر است. در نتيجه آن چه تا حدى مقدور است كنترل آن و استفاده صحيح و معقول از اين ميل است و اين كه انتظار داشته باشيم با رعايت نكات اخلاقى و عرفانى به كلى نسبت به اين مسئله بىاحساس شويم، انتظارى واقعبينانه نيست. طبيعت اشخاص هم در سردى و گرمى مزاج و شدت غريزه جنسى متفاوت است و بر همين اساس مقايسه خود با ديگران نيز كار درستى نيست و ممكن است احياناً به يأس آدمى منجر گردد.
بدون ترديد غريزه جنسى و غريزه خوردن و آشاميدن در انسان از قدرت فوقالعادهاى برخوردارند و تأثير فراوان آنها در چرخه زندگى و نقش بنيادى و بسيارى قوى آنها در رفتار و افكار و فعاليتهاى فردى و اجتماعى آدمى، امرى غيرقابل انكار است و شايد مبناى دو مكتب «فرويديسم» و «ماركسيسم» حاصل نگرش افراطى اين دو رويكرد به اين غرايز باشد. اما واقعيت اين است كه قطع نظر از افراط و تفريطهايى كه در زمينه غرايز جنسى و غيرجنسى شده است؛ بايد اذعان كرد كه نيازهاى جنسى نقش فوق العادهاى در فعاليتهاى فردى و اجتماعى بويژه در زندگى مشترك و دوام آن دارد. اما اين غريزه اگر افسار گسيخته گردد، همچون موريانه كه بىرحمانه بر درختان تناور هجوم مىآورد و از درون آنها را پوك و تهى مىسازد، جسم و جان آدمى را به تحليل برده و رفته رفته به ويرانى و سقوط مىكشاند.
توانمندى جوان در حفظ پاكدامنى
بدون ترديد اگر خداوند غريزه جنسى را در انسان قرار داده قدرت و توان مقابله با گناه را نيز در وجود وى قرار داده است بنابراين هر انسانى بايد با عزم و همتى سترگ به مبارزه با گناه برخيزد و همواره كوشش كند كه براى اولين بار كه ميل به گناه آمد با جديت تمام در برابر آن مقاومت كند آن گاه به تدريج مبارزه آسان خواهد شد.
گاهى اوقات ممكن است براى بعضى از افراد واقعا امكان ازدواج به هيچ وجه فراهم نشود، در اين صورت، قرآن كريم دستور به پاكدامنى و عفاف مىدهد و مىفرمايد:
«وَ لْيَسْتَعْفِفِ الَّذِينَ لا يَجِدُونَ نِكاحاً حَتَّى يُغْنِيَهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ»؛[1] «و كسانى كه امكانى براى ازدواج پيدا نمىكنند بايد پاكدامنى پيشه كنند تا خداوند از فضل خود آنان را بىنياز كند».
خداوند در اين آيه، صريحاً دستور به عفاف و خودنگهدارى مىدهد و اين بهترين شيوه و روشى است كه با به كار بستن آن روح ايمان و تقوا در انسان پرورش مىيابد و سبب تقويت اراده و تسلط بر نفس مىشود و روحيه عفت در انسان زنده مىگردد. در عين حال منافاتى ندارد كه انسان سعى و تلاش خويش را مبذول دارد تا زمينه ازدواج رافراهم نمايد بله آدمى بايد تا هنگامىكه ازدواج نكرده عفاف و پاكدامنى را پيشه نمايد.
مؤثرترين راهكار
ازدواج گاهى بر انسان واجب مىشود، در اين صورت اقدام به ازدواج به صورت يك وظيفه شرعى در مىآيد كه تخطى از آن گناه محسوب مىشود. در مورد ازدواج تمامى مراجع عظام تأكيد مىكنند كه اگر چه اصل ازدواج در اسلام واجب نيست و از مستحبّاتى است كه به آن بسيار سفارش شده است؛ ولى اگر كسى به واسطه نداشتن همسر، به حرام و گناه بيفتد، ازدواج بر او واجب مىگردد و حق ندارد مجرد بماند. ممكن است بگوييد: به لحاظ اقتصادى و شرايط تحصيلى و يا خانوادگى فعلاً امكان اين كار نيست، اين، ممكن است ناشى از نوعى ترس از فقر منفى باشد.
توجه داشته باشيد كه مؤمن؛ يعنى، كسى كه به خدا و توانايى او اعتماد دارد و در مشكلات زندگى به او توكل مىكند، هرگز نسبت به انجام وظايف شرعى خود به خاطر ترس از فقر و اينكه شايد شغلى گيرم نيايد و يا هزينه آن را چگونه تهيه كنم، كوتاهى نمىكند. شما به وظيفه خود به خاطر خدا اقدام مىكنيد، خداى متعال هم وظيفه خود را كه روزى رسانى به بندگان است مىداند و هرگز بنده مؤمن خود را رها نمىكند.
كسانى كه ازدواج مىكنند اكثرا امكانات كاملى براى زندگى نداشتهاند، ولى به تجربه دريافتهاند كه مشكلات حل مىشود و حتّى به صورتى كه شايد قابل محاسبه و پيشبينى هم نبوده، امكانات ازدواج و ادامه زندگى برايشان فراهم شده است.
قرآن كريم در سوره نور (آيه 32) پس از اينكه به مؤمنان دستور ازدواج مىدهد، مىفرمايد:
«إِنْ يَكُونُوا فُقَراءَ يُغْنِهِمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِيمٌ»؛ «اگر فقير باشند خداى متعال از فضل و كرم خويش ايشان را بىنياز مىكند و خداوند وسعت دهنده و بسيار دانا است».
چند نكته و دستور مهم در اين آيه شريفه وجود دارد:
1 – زنان و مردان مجرد بايد ازدواج كنند.
2 – در راه ازدواج از فقر نترسند؛ زيرا خداوند آنها را از فضل خودش غنى و بىنياز خواهد ساخت.
بدون شك كسى كه براى حفظ ايمان و پاكى نفس خود اقدام به ازدواج نمايد امدادهاى الهى به كمك او مىآيند و خداوند گره از مشكلات او خواهد گشود:
«مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً».[2]
و باز تجربه نشان داده تا زمانى كه شخص مجرد است احساس مسئوليت نمىكند و ابتكار و نيروى خود را به اندازه كافى براى كسب درآمد به كار نمىگيرد و همچنين اگر درآمدى پيدا كرد در راه حفظ و بارور ساختن آن و مصرف صحيح نمىكوشد اما بعد از ازدواج شخصيت انسان تبديل به يك شخصيت اجتماعى مىشود و خود را مسؤول حفظ همسر و آبروى خانواده و تأمين وسايل زندگى مىبيند و بدينسبب است كه پيامبر اكرم صلىاللهعليهوآله فرمودند: «رزق همراه زنان است زن بگيريد تا روزى شما فراوان گردد»[3] و ازدواج برخلاف تصوراتى كه در ذهن وجود دارد كار چندان مشكلى نيست به شرطى كه از آداب و رسوم دست و پاگير و هزينههاى تشريفاتى پرهيز شود و براى اين منظور مىتوان همسر خود را از خانوادههاى مؤمن و عفيف و متوسط اجتماع و كمتوقع انتخاب كرد و به طور قطع انتخاب همسر شايسته و با ايمان و عفيف هيچگاه پشيمانى به دنبال نخواهد داشت پشيمانى وقتى پيش مىآيد كه ازدواج از روى هوا و هوس و با معيارهاى غيرمنطقى انجام گيرد و چنان كه ازدواج الآن و در شرايط كنونى مقدور نباشد مىتوان با اجراى عقد، امر عروسى و ازدواج را تا فراهم شدن شرايط مساعد به تأخير انداخت و از مزاياى دوران شيرين نامزدى بهره مند شد و راه حل دوم در آيه شريفه اين است كه اگر به هر دليلى قدرت بر ازدواج فراهم نشد بايد عفاف را پيشه خود ساخت و خود را از آلوده شدن به گناه حفظ كرد تا خداوند گشايشى در كارها حاصل نمايد.
راه حل مشكلات
ما همه مىدانيم كه جوان براى ازدواج با مشكلات عديدهاى مانند شغل، مسكن، تحصيل، آداب و رسوم و مهريههاى سنگين روبرو است.
بدون ترديد براى حل اساسى مشكلات ازدواج جوانان، بايد موانع ازدواج كه به برخى از آنها اشاره شد از سر راه جوانان برداشته شود و انجام چنين كارى نياز به يك عزم ملى و برنامه ريزى صحيح از ناحيه همه مسؤولين نظام اسلامى به ويژه قوه مجريه دارد. البته اين بدان معنا نيست كه خود جوانان، خانوادهها و ساير نهادهاى فرهنگى – مذهبى مسؤوليتى نسبت به ازدواج جوانان ندارند بلكه خود جوانان مهمترين نقش را مىتوانند در حل اين بحران داشته باشند در اين جا به برخى از راه كارها اشاره مىشود:
1 – پرهيز از تشريفات غيرضرورى و كنار گذاشتن برخى از رسم و رسومات دست و پاگير.
2 – كاهش سطح توقعات و انتظارات.
3 – تقويت فرهنگ ازدواجهاى ساده و زندگىهاى كم خرج.
4 – تقويت باورهاى دينى، روحيه اميد و توكل در جوانان.
آثار و عواقب طغيان شهوت و گناه خودارضايى
در اينجا توجه شما را به عواقب خودارضايى جلب مىنماييم تا با آگاهى از آنها بهتر بتوان از اين گناه اجتناب ورزيد. البته عواقب سوء و پيامدهاى منفى و عملى اين گناه جداى از آن كه معصيت است، فراتر از آن است كه بتوان آنها را برشمرد، بلكه فقط به چند مورد از آن اكتفا مىكنيم:
1 – پيامدهاى جسمانى: تحليل رفتن قواى جسمانى، پيرى زودرس، ضعف مفاصل، لرزش دست، از بين رفتن طراوت و نورانيت چهره.
2 – پيامدهاى روحى و روانى: ضعف حافظه و حواسپرتى، اضطراب، منزوى شدن و گوشهگيرى، افسردگى، بىنشاطى و لذت نبردن از زندگى، پرخاشگرى و بداخلاقى و تندخويى، كسالت دائمى، ضعف اراده.
3 – عوارض اجتماعى: ناسازگارى خانوادگى، بىميل شدن به همسر و ازدواج، بىغيرت شدن، احساس طرد شدن، از بين رفتن عزت، پاكى، شرافت و جايگاه اجتماعى.
چند راهكار كلى
براى كنترل غريزه جنسى هم خود فرد و هم والدين و اطرافيان مسؤوليت دارند. آن چه مربوط به خود فرد مىشود عبارتند از:
1 – برنامهريزى براى كار مداوم
جوانان و نوجوانان از نيروى سرشار و فوقالعادهاى برخوردارند. اين نيرو اگر در زمينههاى ديگر مورد استفاده قرار نگيرد و به صورت مطلوب از آن استفاده نشود، با توجه به شرايط سنى آنها در قالب امور جنسى و شهوانى ظاهر خواهد شد. اگر جوانان و نوجوانان به كار مداوم عادت كنند و نيرو و توان خود را در اين زمينه به مصرف برسانند تا حدودى از انحرافات اخلاقى و شهوت و غريزه جنسى در آنان پيشگيرى مىشود. كارهاى بدنى موجب تعادل جسم و روان مىشود. اگر نيك بنگريم افرادى كه به كار مداوم مشغول هستند و نيرو و استعدادشان را در زمينههاى مثبت و سالم به كار مىاندازند، كمتر دچار انحرافات اخلاقى و بحرانهاى روحى مىشوند. كار موجب مىشود نيرو و انرژى جوان قبل از آن كه به چربىهاى اضافى تبديل گردد و اختلالاتى در ساز و كار اندامهاى بدن ايجاد گردد، از طريق سوخت و ساز مفيد و سالم به مصرف برسد.
2 – تنظيم خواب
تحقيقات نشان مىدهد كه بيشتر انحرافات به خصوص در زمينه مسايل جنسى ناشى از فكرهاى ناسالم و خيالپردازىهايى كه جوانان قبل از خواب رفتن دارند، اگر جوان قبل از آن كه به خواب برود، فكرش به خودش و يك سرى مسايل و موضوعات مربوط به دوره جوانى، معطوف گردد، كم كم به انحرافات كشيده خواهد شد. بنابراين، يكى از روشهاى پيشگيرى از انحرافات اين است كه برنامه خواب به صورت دقيق تنظيم شود و تا زمانى كه خواب بر شما غالب نشده به رختخواب نرويد. وقتى به رختخواب برويد كه كاملاً خسته و آماده خواب هستيد. لازمه اين كار اين است كه در طول روز مشغول فعاليتهاى مهم بوده و به اندازه كافى كار كرده باشد.
طبيعى است اگر جوان با خستگى به رختخواب نرود، به ناچار مدت زمانى را در بستر بيدار خواهد ماند تا به تدريج به خواب رود و چون افكار و انديشههاى شهوانى و تحريكآميز معمولاً در اين مواقع به سراغ جوان مىآيند، تنظيم ساعات خواب براى جوان، ضرورت خاصى مىيابد.
يكى از روان شناسان در اين باره مىگويد: نيمه اول شب بيش از نيمه دوم آن به بدن نيرو مىدهد بنابراين بايد از آن به نحوى مفيد استفاده شود. و صبحگاهان به محض اينكه از خواب بيدار شديد. بىدرنگ از بستر برخيزيد و توجه داشته باشيد كه بامدادان بيدار ماندن در بستر خواب، بسيار زيانبار است، جسم را سست و ناتوان مىسازد و وسوسههاى شوم در دل فرد ايجاد مىشود.
3 – دورى از محيطهاى آلوده و ناسالم
يكى از علل و عوامل انحرافات جنسى و به طور كل انحرافات اخلاقى، محيط آلوده و محركهاى شهوانى است. محيط از طريق وارد نمودن عناصر محرك در گرايشهاى انحرافى، منجر به طغيان غريزه جنسى در جوان مىشود. مسايلى از قبيل بدحجابى، روابط ناسالم و آزاد دختر و پسر، برخى از سريالهاى تلويزيونى و فيلمهاى خارجى و هم چنين استفاده نادرست از اينترنت در تحريك شهوت و غريزه جنسى جوان مؤثر است شايد براى برخى از نوجوانان يادآورى و تذكر مسايل دينى و اخلاقى چيزى بيهوده و غيرضرورى تلقى شود، زيرا آنها نه در فكر سلامت خويش هستند و نه مسايل اخلاقى و دينى را مىپذيرند، اما براى شما كه روحيه مذهبى قوى داريد و همين مسئله باعث شد تا نگران آيندهتان باشيد، گفتن اين مسايل مهم و ضرورى است. اگر واقعاً مىخواهيد از جوانىتان به خوبى استفاده كنيد و در راه درست و سالم گام برداريد، سعى كنيد از محيطهاى آلوده و ديدن عوامل تحريككننده، جداً پرهيز نماييد و به خاطر داشته باشيد كه بسيارى از گناهان به وسيله چشم كليد مىخورد.
4 – استفاده درست و مطلوب از اوقات فراغت
يكى از زمينههاى پيدايش انحرافات در جوانان و نوجوانان، استفاده نادرست آنها از اوقات فراغت است. اوقات فراغت طولانى و بىبرنامه نوجوانان را عاصى و سرگردان مىكند. آنها به تدريج سرخورده و مأيوس مىشوند و در نتيجه به دنياى درون خويش پناه مىبرند و در كنج خلوت و انزوا راهى براى مشغوليت خود مىجويند.
5 – تسهيل و تسريع ازدواج
علاوه بر آن كه جوان سعى در كنترل شهوت و غريزه جنسى مىكند، بايد براى ازدواج كه يگانه راه درست ارضاى غريزه جنسى مىباشد، نيز اقدام كند به اين معنا كه پسرها از 18 سالگى به بعد مىتوانند به فكر ازدواج باشند و اگر شرايط را مساعد مىبينيد، از همين سن مقدمات آن را فراهم كنند و دخترها هم چنان چه مورد مناسبى به خواستگارى آنها آمد به دلايل نوعاً غيرموجه و پوچ مثل هنوز زود است، مىخواهم درس بخوانم، داماد وضع مادى خوبى ندارد و… از ازدواج خوددارى نكنند و والدين هم سنگاندازىهاى غيرمنطقى نداشته باشند.
اميد است با رعايت اين نكات و به خصوص توجه به تقوا و نماز بتوانيد غريزه جنسى و حس شهوت را در خويش كنترل و مهار نماييد و زمانى كه فرصت مناسب براى ازدواج فراهم گرديد، ازدواج كنيد.
توصيههاى كاربردى:
1 – هر كارى كه مىخواهيد انجام دهيد با دقت آن را ارزيابى كنيد و سپس براى انجام آن تصميم بگيريد.
2 – از تقليد و پيروى كوركورانه از ديگران در هر كارى جداً اجتناب كنيد.
3 – از بيان جمله «نمى توانم» خوددارى و بجاى آن به خود تلقين كنيد كه «من به خوبى از عهده اين كار بر مىآيم».
4 – براى شروع كار و تقويت اراده خود از كارهاى كوچك شروع كنيد مثلاً تصميم بگيريد صبحها در يك ساعت معينى از خواب بيدار شويد.
5 – بعد از بيدار شدن از خواب و خواندن نماز صبح تصميم بگيريد 10 دقيقه قرآن بخوانيد.
6 – بعد از هر موفقيتى خدا را شكر كنيد و با خود عهد ببنديد كه به شكرانه موفقيتى كه نصيب شما شده آن كار را ادامه دهيد. اگر در تصميم جديد ناكام شديد علل آن را بررسى كنيد در صورت تنبيلى و كاهلى خود را جريمه كنيد مثلاً يك روز روزه بگيريد. يا يك ساعت صحبت نكنيد و يا از خوردن غذايى كه دوست داريد خوددارى كنيد.
7 – بعد از اين كه خود را در انجام برخى از كارهاى ايجابى مثل صبح زود بيدار شدن، نماز سر وقت، تلاوت قرآن و ورزش صبحگاهى، موفق شديد براى انجام كارهاى سلبى تصميم بگيريد يعنى تصميم بگيريد كارهايى كه نبايد انجام دهيد را به تدريج ترك كنيد؛ مثلاً، به عنوان نمونه مىخواهيد غرايز جنسى خود را مهار كنيد. در اينجا بايد رفتارهايى كه باعث شعلهور شدن شهوات مىشود را ترك كنيد.
ـ ابتدا نگاه خود را كنترل كنيد و تصميم بگيريد در برخورد با جنس مخالف نگاه خود را فرو بيندازيد.
ـ از گفتگو با جنس مخالف مگر در مواقع ضرورى و در حد ضرورت اجتناب كنيد.
ـ از پوشيدن لباسهاى تنگ كه موجب تحريك شهوت جنسى مىشود خوددارى كنيد.
ـ از پرخورى بويژه غذاهاى مهيج شهوت مثل سير، پياز، فلفل، تخم مرغ و… اجتناب كنيد.
ـ افكار خود را به تدريج كنترل كنيد زيرا افكار منشأ رفتارند.
ـ زشتى گناه را همواره مانند آبى آلوده و كثيف فرض كنيد همانطور كه حاضر نيستنيد آب آلوده را بنوشيد به خود تلقين كنيد كه من نفس و جان خود را با گناه آلوده نمىكنم.
ـ شركت در مراسم مذهبى مانند دعا، نماز جماعت، مجالس سخنرانى و موعظه و يا ذكر زندگى، سيره، مدح و مصائب اهلبيت عليهمالسلام، زيارت اهلبيت عليهمالسلام و قرائت قرآن به صورت مداوم در هر روز و مانند آن نورانيتى را در انسان پديد مىآورد، كه باعث مىشود آدمى از تاريكى گناه بگريزد و به آسانى به سمت آن نرود.
همه دستورات و احكام الهى داراى اين خاصيت و ويژگى مىباشند و مجموعه معارف دين، همگى همين هدف يعنى رسيدن انسان به اوج بندگى و كمال و معنويت و صفا و تلطيف روح و جان را دنبال مىكنند. البته اراده قوى و همت عالى و استقامت در راه هدف و نهراسيدن از مشكلات و پافشارى و ادامه عمل خير و عبادت و توجه به خداوند و احساس حضور او شرط بهره بردن از اين دستورات نورانى و رسيدن به نتايج خوب و شيرين خودسازى و نجات از فشار غريزه است.
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:گروه اخلاق و عرفان/پرسش وپاسخ دانشجویی
[1] – نور 24، آيه 33.
[2] – طلاق 65، آيه 2.
[3] – بحارالانوار، ج 100، ص 217.