قبل از هر چيز شايسته است به اين نكته اشاره گردد كه براى تشكيل خانواده موفّق علاوه بر لزوم وجود معيارهاى صحيح و منطقى در انتخاب همسر و تشكيل خانواده كه در حفظ و استمرار موفقيّت آن سهم بسزايى دارد، نمى توان انتظار داشت كه صرفاً با انتخاب درست همسر، خوشبختى تا آخر عمر در قلب زوجين احساس گردد، بلكه يك رابطه مهم و حساس مانند رابطه زناشويى نياز به مراقبت و توجّه زيادى از سوى همسران دارد؛ بنابراين مى توان گفت كه براى داشتن خانواده اى موفّق ويژگى هاى زير ضرورى است.
1 – رعايت اصول و ارزش ها در انتخاب همسر
در هر جامعه اى متأثّر از شرايط مذهبى، اجتماعى، اقتصادى و آداب و سنن آن جامعه معيارهاى گوناگونى براى انتخاب همسر وجود دارد كه رعايت تناسب سنّى، ظاهرى و هوشى؛ سلامت جسمانى، روانى و عقلى؛ انتخابى بودن همسر و… در موفقيت ازدواج سهم عمده اى ايفا مى كند.
2 – تعهّد و مسئوليت پذيرى
در دوره هاى مختلف زندگى، مشكلات زيادى گريبان گير خانواده مى شود كه همبستگى و تعهّد اعضاى خانواده به ويژه زن و شوهر نسبت به يكديگر مانند دلسوزى و مراقبت، حمايت متقابل، تقسيم قدرت و مسئوليت به شكلى مناسب در موفّقيت آنان موثر است.
3 – تأمين آرامش
از نگاه قرآن هدف از زندگى مشترك رسيدن به آرامش است.[1] بنابراين در خانواده هاى موفّق جايى براى دلهره، تشويش، اضطراب و بى اعتمادى وجود ندارد، بلكه فضاى يك خانواده موفّق مملو از امنيت، آرامش و مهر و محبّت است.
4 – رعايت احترام متقابل
خانواده مهم ترين كانون رشد و تعالى فردى و اجتماعى است؛ بنابراين خانواده اى موفّق است كه بر محوريت رفتار اخلاقى، حسن سلوك و احترام متقابل بين فردى پايه ريزى گردد تا زمينه رشد فضائل و كمالات انسانى اعضاى خود را فراهم نمايد.
5 – وجود روابط عاشقانه و محبّت آميز
خانواده اى موفّق است كه روابط اعضاى آن بر پايه عشق و محبّت استوار باشد. اين روابط شامل روابط عاشقانه همسران، روابط عاشقانه و محبّت آميز پدر و مادر با فرزندان و بالعكس و حتّى روابط محبّت آميز بين فرزندان است.
6 – آزادى عمل
ذات ازدواج محدوديت هايى را براى هر يك از همسران به نبال مى آورد كه ممكن است آزادى عمل هر يك از آنها را به طور محسوس كاهش دهد. نوع نگرش هر يك از همسران به مفهوم آزادى و مرزبندى هاى منطقى در بهره بردارى از آن و شيوه تعامل آنها در برخورد با محدوديت هاى زندگى زناشويى از جمله مواردى است كه موفقيت يك خانواده را رقم خواهد زد. در اين ميان خانواده اى موفّق است كه در تبيين حدود و تعريف آزادى اعضاى خود مبانى اعتقادى و سنّت هاى پذيرفته شده دينى و اجتماعى را معيار قرار دهد.
7 – امنيت اقتصادى
ايجاد منابع كافى مالى از طريق كار و تلاش، علاوه بر ثبات حيات اقتصادى خانواده سبب رعايت بهداشت، پيشگيرى و تغذيه مطلوب افراد خانواده ميشود كه در نجات آنان از افسردگى، ارتقاى اعتماد به نفس و شادى و نشاط تأثيرگذار است. در يك خانواده موفّق شوهر خانواده تأمين هزينه هاى اقتصادى خانواده را به عنوان يك وظيفه به عهده گرفته و ديگران نيز از طريق صرفه جويى و رعايت اعتدال به او يارى مى رسانند.
8 – برنامه ريزى مناسب
زندگى فرصتى است كه تنها يك بار به هر كسى داده مى شود و خيلى زود تمام ميشود. در اين ميان تنها كسى پيروز خواهد شد كه از اين فرصت، نهايت استفاده را كرده باشد.[2] با توجّه به اين حقيقت يكى از اصول اساسى براى موفقيت در زندگى مشترك و استفاده بهينه از عمر، برنامه ريزى است.
9 – شاكر بودن
بدون شك زندگى «داشته ها» و «نداشته هاى» فراوانى دارد. اگر انسان به داشته هاى خود توجه كند و از آنها لذّت ببرد، راحت تر مى تواند، نداشته ها را نيز تحمّل كند، اما اگر كسى داشته هاى خود را نبيند، زندگى را يكسره محروميت دانسته و در آن، هيچ نقطه اميدى نمى يابد. خانواده اى موفّق خواهند بود كه اعضاى آن از سويى از آنچه دارند، آگاه بوده، نسبت به آن شاكر باشند و از سوى ديگر، نسبت به سختى ها بردبار بوده، از بيتابى كردن و مقايسه خود با ديگران بپرهيزند. كسى كه شاكر نيست، از آنچه دارد، بى خبر است و يا آنچه را دارد، نعمت نمى داند و از آن لذّت نمى برد.
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:علی احمد پناهی/پرسش وپاسخ دانشجویی
[1] – روم 30، آيه 21.
[2] – نهج البلاغه، قصار21.