آیا در یک جامعه گناهکار این امکان وجود دارد که به خاطر وجود چند نیکوکار یا پرهیزکار، عذاب از آن جامعه به تأخیر بیفتد و یا دور شود؟ در قرآن به کدام سوره و آیه می توان استناد کرد؟
پاسخ اجمالی
از آیات قرآن کریم و روایات استفاده می شود که برخی از علل و عوامل باعث دور شدن و به تأخیر افتادن عذاب از جامعه می شود. در این فرصت به عنوان نمونه مواردی را یاد آور می شویم.
1 – وجود پیامبر و استغفار کنندگان در میان آنان: “وَ ما کانَ اللَّهُ لِیُعَذِّبَهُمْ وَ أَنْتَ فیهِمْ وَ ما کانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَ هُمْ یَسْتَغْفِرُون”؛(اى پیامبر!) تا تو در میان آنها هستى، خداوندآنها را مجازات نخواهد کرد و (نیز) تا استغفار مىکنند، خدا عذابشان نمىکند.[1]
این آیه در باره نضر بن حرث نازل شد که از خداوند به جای طلب هدایت درخواست نزول سنگ کرد.[2] این آیه به صراحت دلالت دارد که به جهت وجود دو چیز در میان مردم (پیامبر، وجود استغفار کنندگان) خداوند از عذاب آنان چشم پوشی کرده است.
2 – محافظت از جان مؤمنان: “لَوْ تَزَیَّلُوا لَعَذَّبْنَا الَّذینَ کَفَرُوا مِنْهُمْ عَذاباً أَلیما”؛ اگر مؤمنان و کفّار (در مکّه) از هم جدا مىشدند کافران را عذاب دردناکى مىکردیم.[3]
3 – وجود افراد ضعیف در میان مردم: امام رضا (ع) فرمود: همانا پروردگار را در هر روز و شب، فرشته اى است که ندا مىدهد، اى بندگان خدا! آرام بگیرید و از گناهان پرهیز کنید و اگر حرمت چهار پایان چرنده و کودکان شیرخوار و پیران در حال رکوع نباشد، همانا چنان عذابى بر شما فرو ریزد که نرم و کوبیده شوید.[4]
4 – دوستى براى خداوند و آباد کردن مساجد، و استغفار در سحرگاهان: امام صادق (ع) به نقل از پدرشان امام باقر (ع) فرمود: همانا خداوند هنگامى که اراده فرماید که اهل زمین را به عذاب (خود) گرفتار کند، مىگوید: اگر نبودند کسانى که براى من با یک دیگر دوستى مىکنند، و مساجد مرا آباد مىسازند، و در سحرگاهان از (پیشگاه) من طلب آمرزش مىکنند، مسلّما عذابم را بر آنان نازل مىکردم.[5]
این پرسش پاسخ تفصیلی ندارد.
منبع:اسلام کوئست
[1] أنفال، 33.
[2] طبرسى، فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، ج 8، ص 453، انتشارات ناصر خسرو، تهران، 1372ش.
[3] فتح، 25.
[4] کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، ج 2، ص 276، دار الکتب الإسلامیة، تهران، 1365ش.
[5] ابن بابویه، محمد بن على، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص 177، دار الشریف الرضی للنشر، قم، 1406 ق.