«وَ أَنكِحُوا الأَیامى مِنكُم وَ الصّالِحِینَ مِن عِبادِكُم وَ إِمائِكُم إِن یكُونُوا فُقَراءَ یغنِهِمُ اللّهُ مِن فَضلِهِ وَ اللّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ »؛[1] «مردان و زنان بى همسر خود را همسر دهید و نیز غلامان و كنیزان شایسته را اگر فقیر و تنگدست باشند، خداوند از فضل خود آنان را بى نیاز مى سازد ؛ خداوند گشایش دهنده و آگاه است».
هیچ شالوده اى مقدس تر از بناى رفیع ازدواج نیست[2]و هر ملتى در دین و آیین خود، به نوعى از آن بهره مند است. دین اسلام بیش از همه، بر آن تأكید فراوان دارد و آثار و فواید مهمى براى آن یاد كرده است. فقیهان، ازدواج را از مستحبّات مؤكّد بر شمرده و آن را براى كسى كه به سبب نگرفتن همسر به گناه بیفتد، واجب دانسته اند. نبى اكرم صلى الله علیه و آله فرمود: «هر كس ازدواج كند، به درستى كه از نصف دینش پاسدارى كرده است».[3]
ازدواج داراى چند فایده است:
1 – بقاى نسل،
2 – آرامش و تعادل روحى و جسمى،
3 – سلامت اخلاقى و اجتماعى جامعه،
4 – ارضاى حس محبت كردن و مورد محبت قرار گرفتن و… .
زن و مرد از سه راه به یكدیگر محرم مى شوند: نسب (خویشاوندى)، رضاع (شیرخوردن) و ازدواج. راه سوم (ازدواج) بر دو قسم است: دائمى و موقت. عقد دائم آن است كه مدّت زناشویى در آن تعیین نشود و عقد موقّت آن است كه مدت زناشویى در آن تعیین شود. براى مثال زن را به مدت یك ساعت، یك روز، یك ماه، یك سال و یا بیشتر عقد نمایند.[4] زنى را كه به این قسم عقد كنند، متعه و صیغه نیز مى نامند. هر دو ازدواج در بسیارى از احكام و مسائل مشترك است ؛ به عنوان مثال در هر دو باید صیغه خوانده شود و تنها راضى بودن زن و مرد كافى نیست. خود زن و مرد مى توانند این صیغه را بخوانند و یا دیگرى را وكیل كنند كه از طرف آنان بخواند. در پاره اى از مسائل نیز با یكدیگر تفاوت دارد ؛ مانند:
1 – ذكر نشدن مهر در عقد دائم، عقد را باطل نمى سازد ؛ بر خلاف عقد موقت.
2 – زن و شوهر در عقد دائم از یكدیگر ارث مى برند ؛ بر خلاف عقد موقت.
3 – جایز نیست زن و شوهر در عقد دائم شرط كنند كه نزدیكى انجام نگیرد ؛ بر خلاف عقد موقّت.
4 – شوهر در عقد دائم باید نفقه زن را بپردازد ؛ برخلاف عقد موقّت.
5 – زن در عقد دائم بدون اجازه شوهر نمى تواند بیرون برود ؛ ولى در عقد موقت مى تواند ؛ مگر آنكه باعث تضییع حق شوهر شود.
6 – ذكر مدت در عقد دائم لازم نیست ؛ ولى در عقد موّقت باید مدّت ذكر شود.
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف: سید مجنبی حسینی
[1] – نور 24 ، آيه 32.
[2] – رسول خدا صلىاللهعليهوآله فرمود: «ما بُنِىَ بِناءٌ فِى الاسلامِ اَحَبُّ اِلَى اللّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنَ التَّزويجِ» ؛ «هيچ بنايى در اسلام محبوبتر از ازدواج نزد خداوند بنا نشده است»: وسائل الشيعه، ج 14، ص 3.
[3] – «مَن تَزَوَّجَ فَقَد اَحرَزَ نِصفَ دِينَه»: وسائل الشيعه، ج 14، ص 5.
[4] – البته برخى از مراجع تقليد آيات عظام: مكارم، وحيد و تبريزى معتقدند: اگر مدت عقد موقت از عمر طبيعى زن و شوهر يا يكى از آن دو بيشتر باشد، احتياط واجب آن است كه احكام عقد دائم را بر آن جارى سازند و آيهاللّه سيستانى مىفرمايد: اين عقد موقت باطل است و به عقد دائم تبديل نمىشود. ر.ك: سيستانى، وحيد و تبريزى، منهاجالصالحين، فى عقد المتعة و مكارم، استفتاءات، ج 2، س 1008.