«اِنَما وَلِيُكُمُ اللهُ وَ رَسولُهُ وَ الَّذينَ امَنوا اَلَذينَ يقيمُونَ الصَلوةَ وَ يؤتونَ الزكوةَ وَ هُمْ راكِعونَ»[1]. واژه «اِنما» که در ابتدای آیه آمده است، از ادات حصر است؛ یعنی: منحصراً. واژه دیگر «ولی» است؛ که معنای آن، «سرپرست» می باشد. پس ولايت يعني تسلط و سر پرستي. بنابرین معنای آیه چنین خواهد شد: سرپرست شما فقط و فقط خداست و پيغمبر خدا و مؤمنيني كه نماز را بپا مي دارند و درحال ركوع زكات مي دهند.
ما در دستورات اسلام چیزی به عنوان وجوب زکات در حال ركوع نداریم. پس به هیچ وجه نمی توانیم آن را به عنوان یک قانون كلي معرفی کنیم.
در منابع حدیثی، روایی و تاریخی، شأن نزول این آیه ذکر شده است که نشان می دهد، این امر واقعه اي كه در خارج يك بار وقوع پيدا كرده است. این روایت از سوی شيعه و سني نقل شده است و آن اين است كه علي علیه‌السلام در حال ركوع بود، سائلي پيدا شد و درخواستی نمود؛ حضرت اشاره به انگشت خود كرد؛ او آمد و انگشتر را از انگشت حضرت بيرون آورد و رفت.
این بدان معناست که علي علیه‌السلام صبر نكرد تا نمازش تمام شود. ایشان در همانجا انفاق کرد و عنايت داشت تا آن فقير، زودتر جواب بگیرد؛ پس در همان حال ركوع، با اشاره به آن فقیر فهماند كه اين انگشتر را درآور، ببر و بفروش و پولش را خرج خودت كن.
در وقوع این مطلب، هيچ اختلافي نيست و مورد اتفاق شيعه و سني است كه علي علیه‌السلام چنين كاري كرده است و نيز مورد اتفاق شيعه و سني است كه اين آيه در شأن علي علیه‌السلام نازل شده. حال با توجه به اینکه زکات در حال رکوع، جزء دستورات اسلام نيست (نه از واجبات اسلام است و نه از مستحبات آن) كه بگوييم ممكن است عده اي از مردم به اين قانون عمل كرده باشند، پس اطلاق «الذین» اشاره و كنايه به صاحب فضیلت است.
بنابرین همان طور كه در خود قرآن گاهي ضمیر جمع، کنایه از یک فرد است، در اینجا نیز منظور از کسانی که در رکوع زکات می دهند، در اينجا نیز منظور از «كساني كه چنين مي كنند»، خود شخص شخیص امیرالمؤمنین است که به حكم اين آيه علي علیه‌السلام تعيين شده است به ولايت براي مردم.
[1] مائده/55