از نظر شرعى ترشحات هنگام گفت و گوى جنسى تا وقتى كه اطمينان به منى بودن آن نباشد، پاك است. البته تشخيص منى براى پسران آسان تر است ؛ ولى براى دختران خيلى كم اتفاق مى افتد و تا وقتى اطمينان پيدا نشده، پاك است. محرميت دختر و پسر نيز بنابر نظر اكثر مراجع تقليد، بدون اجازه پدر جايز نيست. علت ضرورت اجازه پدر، اهميت و ارجمندى آينده زندگى دختر است ؛ زيرا به تجربه ثابت شده است كه بيشتر پسران لذت خود را مى برند و هنگامى كه به طور جدى مسئله ازدواج مطرح مى شود، تمام وعده هاى قبلى را فراموش مى كنند!!
بنابراين در اين گونه روابط – به ويژه دختران – بسيار بايد احتياط كنند كه زندگى آينده آنان، به خطر نيفتد. موارد متعددى پيش آمده كه چنين دخترانى بعد كه… گرفتار افسردگى شده و حتى خودكشى كرده اند.
جهت توضيح بيشتر در اين باره، بيان نكات زير مفيد و ضرورى است:
نيازهاى عاطفى و غرايز ديگر در ايام جوانى، آدمى را به سوى «دوست داشتن و عشق ورزيدن» سوق مى دهد. البته اين يك امر طبيعى و غريزى است و كمتر مى توان راهى براى گريز از آن پيدا كرد.
آنچه در اين مقوله اهميت دارد، كنترل عقلايى بر احساسات و پرهيز از مخاطراتى است كه ممكن است فرد را به گرفتارى هاى مختلف روحى و جسمى دچار سازد.
قرآن به مردان سفارش مى كند: با دخترانى كه روابط دوستى مخفيانه اى با ديگران داشته اند، ازدواج نكنند… «فَانْكِحُوهُنَّ بِإِذْنِ أَهْلِهِنَّ وَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ بِالْمَعْرُوفِ مُحْصَناتٍ غَيْرَ مُسافِحاتٍ وَ لا مُتَّخِذاتِ أَخْدانٍ »؛[1] «آنان را با اجازه خانواده هايشان به همسرى خود در آوريد و مهرشان را به طور پسنديده به آنان بدهيد ؛ [به شرط آنكه] پاكدامن باشند و زناكار و دوست گيران پنهانى نباشند».
در آيه ديگر، مردان را به پاكدامنى سفارش كرده و از روابط پنهانى بازداشته است: «…وَ لا مُتَّخِذِي أَخْدانٍ… ».[2]
بنابراين يك فرد مسلمان – كه هر روز با ياد خدا روز را آغاز مى كند و معتقد به دستورات الهى و قرآن كريم است – هرگز اين سخن الهى را زير پا نخواهد گذاشت. اينكه قرآن يكى از شرايط ازدواج را همين قرار داده است، شايد بدين جهت باشد كه هر كدام كه قبل از ازدواج داراى چنين تجربياتى بوده و با فرد يا افراد ديگرى رابطه دوستى داشته است ؛ مطمئنا پس از ازدواج و در روابط عاطفى و نزديك خود با همسرش، آن تجربيات را به ياد خواهد آورد. در اين صورت ويژگى هاى رفتارى، اخلاقى و شخصيتى دوست قبل از ازدواج به خاطرش آمده و به مقايسه بين همسر فعلى و دوست قبلى اش مى پردازد. حتّى ممكن است در بعضى موارد، به احساس شكست در اين ازدواج يا برتر بودن تجربه قبلى، نتيجه گيرى كند و اين بزرگ ترين لطمه اى است كه در همان اوايل ازدواج به خود وارد مى كند!! در حالى كه ازدواج بايد به آرامش بينجامد و اصلاً فلسفه ازدواج هم همين رسيدن به آرامش است كه قرآن نيز به آن اشاره مى كند ؛ ولى وقتى چنين امورى پيش مى آيد، چگونه ازدواج مى تواند آرامش بخش باشد و زن و شوهر (زوجين) به تكميل و رشد همديگر بپردازند؟! اين آغاز «اضطراب» است ؛ اضطرابى كه در تمام وجود و هستى آنها لانه مى كند و به جاى زندگى مشترك لذت بخش، تجربه احساسى و موقت گذشته را زنده مى كند. نتيجه اين هم افسوس و ناراحتى چيز ديگرى نيست.
علاوه بر اين چنين دختران و پسرانى كه به صورت نامشروع و غيرقانونى با يكديگر ارتباط برقرار مى كنند، بسيارى از انرژى هاى عاطفى خود را – كه خداوند به عنوان سرمايه اى بزرگ در وجود آنها به وديعه نهاده تا صرف همسر حقيقى خود و نيز تربيت فرزندان خود كنند – در اين دوران دوست بازى، از دست مى دهند و در فرداى زندگى خود، احساس گناه مى كنند.
بنابراين چه خوب است در اولين فرصت و با وجود امكانات و شرايط كافى و خواستگار مناسب و شايسته، اقدام به ازدواج كنيد. بدانيد كه ازدواج هم پاسخى به نياز تكوينى موجود در انسان است و هم مايه رشد، كمال، تكميل و آرامش يافتن او است.
اما مشكلى كه ممكن است در بين باشد، چگونگى يافتن همسر مناسب و شايسته است؟ اگر خواستگار يا خواستگارانى داريد، به يكى از آنها – كه از شايستگى كافى برخوردار است – پاسخ مثبت دهيد. در غير اين صورت موضوع را با مراكز مشاوره ازدواج در دانشگاه يا در شهرستان محل سكونتتان، در ميان بگذاريد. آنان با حفظ و رعايت شأن دختر بودن، مقدمات معرفى و مراسم خواستگارى و غيره را فراهم مى نمايند.
در هر صورت تا قبل از ازدواج، شايسته است اين غريزه را به طور موقّت كنترل كرده و عفت و پاكى و پاكدامنى خود را همچون گذشته حفظ و حراست كنيد.
جهت كنترل اين غريزه، توجه شما را به راه كارهاى ذيل جلب مى كنيم:
1 – پرهيز از فكر و ترسيم صحنه هاى محرك در ذهن و خيال ؛
عبداللّه بن سنان از امام صادق (علیه السلام) نقل مى كند: «ان عيسى قال للحواريين: … ان موسى امركم ان لاتزنوا و انا آمركم ان لاتحدثوا انفسكم بالزنا فضلاً عن ان تزنوا فان من حدث نفسه بالزنا كان كمن او قد فى بيت مزوق فافسد التزاويق الدخان و ان لم يخرق البيت» ؛ عيسى به اصحاب خود گفت:… موسى به شما دستور داد كه زنا نكنيد و من به شما دستور مى دهم كه فكر زنا هم در سر نپرورانيد تا چه رسد به اينكه زنا كنيد ؛ زيرا كسى كه خيال زنا كند، مانند كسى است كه در خانه اى نقش و نگار شده، دود و آتش به پا كند. چنين كارى گرچه خانه را نمى سوزاند ؛ ولى زينت و صفاى آن را مكدر كرده و فاسد مى كند».[3]
2 – دورى از نگاه هاى مسموم و مناظر تحريك آميز ؛
قرآن كريم در دو آيه متوالى، دستور به اغماض چشم از نگاه حرام و هوس آلود داده است. در آيه اول مى فرمايد: «قُلْ لِلْمُؤمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ… »؛[4] «به مؤمنان بگو: ديده هايشان – را از نامحرمان – فرونشانند و نهانگاه هاى خود را – از وقوع در حرام – نگه دارند». در آيه بعدى مى فرمايد: «وَ قُلْ لِلْمُؤمِناتِ يَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ يَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ »؛[5] «به زنان مؤمن بگو چشم هايشان را فرو گيرند و نهانگاه هاى خويش را محافظت كنند».
جالب اين است كه در هر دو مورد، خداوند متعال نخست به مراقبت از نگاه محرّك و عفت چشم و آن گاه به حفاظت از عورت، فرمان داده است.
رسول اكرم (صلی الله علیه و آله) مى فرمايد: «النظرة سهم مسموم من سهام ابليس فمن تركها خوفا من اللّه اعطاه اللّه ايمانا يجد حلاوته فى قلبه»؛[6] «نگاه هوس آلود، تيرى است مسموم از تيرهاى شيطان ؛ هر كس آن را به جهت خوف الهى ترك كند، خداوند ايمانى به او مى بخشد كه حلاوت آن را در قلب خود احساس مى كند».
3 – گوش ندادن به آوازها و موسيقى هاى تحريك كننده و مبتذل ؛
در حديثى آمده است: «ان رجلا سأله عن سماع الغناء فنهى عنه و تلا قول اللّه عز و جل: «إِنَّ السَّمْعَ وَ الْبَصَرَ وَ الْفُؤا’دَ كُلُّ أُولئِكَ كانَ عَنْهُ مَسؤالاً »[7] و قال يسأل السمع عما سمع والفؤاد عمّا عقد والبصر عما ابصر» ؛ «مردى از امام صادق (علیه السلام) درباره شنيدن آواز محرك پرسيد، حضرت از آن نهى كرده، اين آيه را خواند: «به يقين گوش و چشم و دل هر يك مورد سؤال خواهند بود» و فرمود: گوش از آنچه شنيده و قلب از آنچه بدان دل بسته و چشم از آنچه ديده است، مسئول بوده و بازخواست خواهند شد».[8]
4 – اجتناب شديد از نشست هاى غفلت زا و معاشرت با دوستان ناباب و گوش سپردن به سخنان تحريك آميز ؛
از حضرت امام باقر (علیه السلام) روايت شده است: «من اصغى الى ناطق فقد عبده، فان كان الناطق يؤدّى عن اللّه عزوجل فقد عبداللّه و ان كان يؤدّى عن الشيطان فقد عبد الشيطان»؛[9] «هركس به سخن گوينده اى گوش فرا دهد، او را بندگى كرده است. پس اگر ناطق از خدا بگويد شنونده، خداوند را بنده شده و اگر از شيطان و سخنان شيطانى بر زبانش جارى كند، قطعا بندگى شيطان كرده است».
5 – اعتدال در خوردن ؛
بى ترديد پرخورى و بى نظمى در خوردن، در ذخيره سازى و انباشتن مواد تحريك زا مؤثر است.
در حديثى حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) – پس از آنكه جوانان را به ازدواج ترغيب مى كند – مى فرمايد: «هركس قدرت بر ازدواج ندارد، روزه بگيرد، يقينا روزه نيروى غريزه او را تضعيف مى كند».[10]
6 – اشتغال، ورزش و سرگرمى هاى مفيد ؛
با وجود فراغت، هم مواد غذايى در تقويت غريزه به مصرف مى رسد و هم فكر و خيال مصروف چاره سازى براى پر كردن اوقات فراغت مى شود و لذا در روايات بر اشتغال و كار و پرهيز از فراغت، تأكيد بسيار شده است.
حضرت امام صادق (علیه السلام) مى فرمايد: «وهكذا الانسان لو خلا من الشغل لخرج من الاشر والعبث والبطر الى ما يعظم ضرره عليه و على من قرب منه…»؛[11] «و همين گونه انسان اگر بى كار و فارغ باشد، به بيهودگى و سرمستى دچار مى شود و بر اثر آن به مسائلى مبتلا مى شود كه زيان آن – هم بر خود و هم بر نزديكان او – سنگينى خواهد كرد…».
7 – تلاوت قرآن ؛
بى شك انس با قرآن، تلاوت و تدبّر و در مضامين آن، خود شفاى هر دردى است كه به سرعت كار هر پريشانى را رو به سامان مى برد و زخم هاى پنهان را التيام مى دهد. همت ها را تا آسمان ها بالا مى برد و بشر را از فرو رفتن در عالم حيوانات نجات مى بخشد.
اميرمؤمنان (علیه السلام) مى فرمايد: «و تعلّموا القرآن فانه ربيع القلوب واستشفوا بنوره فانه شفاء الصدور و احسنوا تلاوته فانه انفع القصص»؛[12] «قرآن را فرا گيريد ؛ زيرا قرآن بهار دلها است و از نور آن بر مرض ها و دردهاى خود مرهم بگذاريد ؛ زيرا آن داروى شفا بخش سينه ها است و آن را نيكو تلاوت كنيد كه به يقين سودمندترين قصه ها است».
خلاصه اينكه: راه حل دين در خصوص نوع مقابله و مواجهه با غريزه جنسى، نخست ازدواج و نكاح مشروع است و در صورت عدم امكان، كنترل مثبت است ؛ ولى هيچ گاه نبايد به بى بند و بارى، افسارگسيختگى و آلودگى به گناه رضايت داد! بنابراين اگر در تماس هاى تلفنى و ديگر روابط اجتماعى، فرد مورد نظر شرايط مناسب براى ازدواج را دارد ؛ از او بخواهيد رسما از شما خواستگارى كند و جهت فراهم شدن ديگر شرايط، خداوند به شما كمك خواهد كرد ؛ زيرا او مى فرمايد: «كسى كه تقوا پيشه كند، راه نجات او را فراهم مى كنم»، از مشكلات ازدواج نهراسيد ؛ زيرا مشكلات نيز بخشى از زندگى است و بايد براى رويارويى با آنها آماده شد:
زندگى جنگ است جانا بهر جنگ آماده شو
نيست هنگام تأمل بى درنگ آماده شو
براى اينكه مشكلات اقتصادى به يكباره هجوم نياورد، بهترين راه اين است كه جوان، فرد مناسب و سازگار با شرايط خود را انتخاب و عقد كند ؛ ليكن مراسم عروسى را تا دو سه سال به تأخير اندازد. اين برنامه چند فايده دارد:
1 – شخص مى تواند در حد نسبتا محدودى به تأمين غريزه جنسى خود بپردازد.
2 – از مزاياى شيرين دوران نامزدى – كه دلپذيرترين دوران زندگى است – بهره مند شود.
3 – در برخورد با مشكلات، به تدريج پختگى و توانايى لازم براى حل آنها را پيدا كند.
4 – در كنار تحصيل، كم كم بر مشكلات اقتصادى غلبه پيدا كرده و براى تشكيل خانواده آماده شود.
انسان – تا پيش از حل مشكل تأمين جنسى – نبايد خود را دست كم گيرد و در برابر خواهش هاى نفس احساس ناتوانى كند! غريزه جنسى – آن هم در دوران جوانى – بسيار نيرومند و شكننده است، اما قدرت اراده و ايمان جوان برتر از آن است كه خود را تسليم غريزه جنسى كند. البته مقابله با غريزه جنسى، امرى دشوار، ولى شدنى است. در صورتى كه در شرايط بحران قرار گرفتيد و امكان ازدواج دائم نبود، به ازدواج موقّت تن در دهيد كه رابطه مشروع باشد و از عذاب وجدان روابط نامشروع در امان باشيد و پيامدهاى ناهنجار اين گونه روابط به حداقل برسد.
پی نوشت ها
[1] – نساء 4، آيه 25.
[2] – مائده 5، آيه 5.
[3] – وسائل الشيعه، ج 14، ص 240.
[4] – نور 24، آيه 30.
[5] – نور 24، آيه 31.
[6] – الاخلاق، سيد عبداللّه شبر، قم، انتشارات بصيرتى، ص 127 ؛ وسائل الشيعه، حر عاملى، ح 14، ص 138.
[7] – اسراء 17، آيه 36.
[8] – مستدرك الوسائل، چاپ قديم، ج 2، ص 459، ابواب يكتسب به، باب 80.
[9] – وسائل الشيعه، چاپ ايران، كتابفروشى اسلاميه، ج 12، ص 236.
[10] – مستدرك الوسائل، ج 2، ص 531.
[11] – بحارالانوار، تهران، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، ج 3، ص 87.
[12] – وسائل الشيعه، ج 4، ص 825، ابواب قرائه القرآن، باب 1، ح 7.