از مرحوم ميرزا محمّد تقى شيرازى(از مراجع كربلا.) نقل شده كه مى  فرمود: « از بس اقوال متخالف فقهى به نظرم مى  رسد، به طورى كه گويا محال است كه بتوانم به يك قول جازم شوم. » و اين كار كأنّه براى ايشان هميشه اتفاق مى  افتاده است و شايد در هيچ موردى قاطع به حكم نبودند.

آقاى سيّد محمود شاهرودى(از مراجع تقليد نجف اشرف.) ـ رحمه اللّه ـ هم مى فرمود: « مكرّر مى نويسم و قلم مى زنم، دوباره مى نويسم و قلم مى زنم، كأنّه محال است به يك فكر و نظر جازم شوم. »

از اين مطالب و اشباه آن انسان مى فهمد كه « مِدادُ الْعُلَمآءِ أَفْضَلُ مِنْ دِمآءِ الشُّهَدآءِ. » (به اين مضمون: من لا يحضره الفقيه، ج 4، ص 398؛ بحار الانوار، ج 2، ص 14 و 16؛ ج 7، ص 226.)؛ (مداد دانشمندان از خون شهيدان برتر است.) بايد به يك معناى عالى تفسير شود؛ زيرا « دِمآءِ الشُّهدآءِ » هم با « مِدادُ الْعُلَماءِ » با ارزش مى شود، وگرنه باطل است و منزلت و حرمتى ندارد. البتّه مداد علما كنايه از معلوماتشان مى  باشد نه مكتوبات و موءلّفات آن  ها، والاّ برخى مثل مرحوم آقا سيّد ابوالحسن اصفهانى اصلاً اهل مداد و تأليف نبودند، به گونه  اى كه از بعضى از معاصرين ايشان نقل شده كه ايشان فرموده بود: « در نظر داشتم كتابى در وقف يا قضا بنويسم، ولى فقط اسم كتاب را نوشتم و بس! »

به گمانم حاج آقا حسين قمى(از مراجع كربلا.) ـ رحمه اللّه   ـ هم نتوانسته چيزى بنويسد، از معلّم ملاّ مكتبى حاج آقا حسين در ايّام طفوليّتشان، نقل شده كه مى  گفته است: « خيلى  ها را خوش خط كردم، ولى براى ايشان بسيار زحمت كشيدم تا خطّش را بد كردم! » بعضى  ها نيز امضاهايى دارند كه مثل خطّ جن مى  ماند، اما در بحث و حافظه و استحضار در مسايل علمى ممتاز بودند.

منبع: کتاب در محضر حضرت آیت الله العظمی بهجت- جلد1 / محمد حسین رخشاد

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *