آمنه، مؤمن پاکیزه

در کتب اهل سنّت آمده است:

از عبدالله بن عبّاس روایت کرده‌اند که پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم چون از نبرد تبوک بازگشت، آهنگ حج عمره کرد. پس به کنار آرامگاه مادرش آمد و از پروردگارش خواست تا به او اجازه دهد که روز رستاخیر برای او شفاعت کند. امّا خداوند به او اجازه نداد و این آیه فرود آمد:

«ما کانَ لِنَّبِیِّ وَ الَّذینَ آمَنُوا أَنْ یَسْتَغْفِرُوا لِلْمُشْرِکینَ وَ لَوْ کانُوا أُولی قُرْبی»[1]

بر پیامبر و کسانی که ایمان آورده‌اند سزاوار نیست که برای مشرکان طلب آمرزش کنند، هر چند خویشاوند [آنان] باشند.

 

در پاسخ می گوییم:

این سخن از اساس، دروغ و ساختگی است، زیرا:

1.‌گذشت که پیروان مکتب امامت اتّفاق‌نظر دارند که پدر و مادر رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و بلکه همه پدرانش تا آدم، مؤمن و درستکار شایسته بوده‌اند و اصلاً در میان آنان کافری وجود ندارد.

صدوق (ره) می‌گوید: آمنه دختر وهب نیز مسلمان بود.[2]

گروهی از پیروان سایر مکاتب هم در این‌باره با امامیه موافق هستند. سیوطی چندین رساله در اثبات ایمان پدران پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم نوشته است. از آن جمله:

«التعظيم و المنة في أن أبوى رسول الله صلّی الله علیه و آله و سلّم في الجنة»

2. کعب گوید که در کتاب‌های آسمانی دیده است که پرده‌های بهشت را برای هیچ یک از آدمیان جز مریم و آمنه،‌ مادر محمّد یا احمد نزده‌اند.[3]

3. شیخ مفید گوید:

میان امّت اختلافی نباشد که چون رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم از حجة الوداع فراغت یافت، به قبری کهنه چسبید و مدّتی دراز در کنار آن نشست. کسانی از حضرت پرسیدند: ای رسول خدا؛ این قبر کیست؟!

فرمود: این قبر مادرم، آمنه دختر وهب است. از خداوند متعال اجازه خواستم که آن را زیارت کنم. پس به من اجازه داد.[4]

4. خداوند متعال در سوره‌ی منافقون که در غزوه بنی مصطلق، یعنی چندین سال پیش از تبوک نازل شد، می‌فرماید:

«سَواءٌ عَلَيْهِمْ أَسْتَغْفَرْتَ لَهُمْ أَمْ لَمْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ لَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفاسِقينَ»[5]

برای آنان یکسان است: چه بر ایشان آمرزش بخواهی یا بر ایشان آمرزش نخواهی، خدا هرگز بر ایشان نخواهد بخشود، خدا فاسقان را راهنمایی نمی‌کند.

اگر خداوند منافق را نمی‌بخشد، آیا مشرک را که علناً اظهار شرک می‌کند، خواهد بخشید؟!

5. چرا رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم به یاد نیفتاد که برای مادرش آمرزش بخواهد مگر در اواخر عمر خود؟!

6. امام صادق علیه السلام فرمود:

جبرئیل بر پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم فرود آمد و گفت: ای محمّد؛ خدایت تو را سلام می‌رساند و می‌گوید: «همانا آتش را بر پشتی که تو را بر خود داشته و شکمی که تو را حمل کرده و دامنی که تو را کفالت کرده، حرام کردم.

پشت، پشت پدرت عبدالله بن عبد المطلب است و شکمی که تو را حمل کرد، شکم آمنه دختر وهب است و دامنی که تو را کفالت کرد، دامن ابو طالب.»[6]

در روایت دیگری، فاطمه بنت اسد را هم افزده است:

7. از امام علی علیه السلام مروی است که فرمود:

« قَالَ رَسُولُ اللَّهِ: قَالَ لِي جَبْرَئِيلُ إِنَّ اللَّهَ مُشَفِّعُكَ فِي سِتَّةٍ بَطْنٍ حَمَلَتْكَ آمِنَةَ بِنْتِ وَهْبٍ وَ صُلْبٍ أَنْزَلَكَ عَبْدِ اللَّهِ بْنِ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ حَجْرٍ كَفَلَكَ أَبِي طَالِبٍ وَ بَيْتٍ آوَاكَ عَبْدِ الْمُطَّلِبِ وَ أَخٍ كَانَ لَكَ فِي الْجَاهِلِيَّةِ. قِيلَ يَا رَسُولَ اللَّهِ؛ وَ مَا كَانَ فِعْلُهُ؟ قَالَ كَانَ سَخِيّاً يُطْعِمُ الطَّعَامَ وَ يَجُودُ بِالنَّوَالِ…[7]

جبرئیل علیه السلام به من فرمود: خداوند شفاعت تو را در شش مورد می‌پذیرد، شکمی که تو را حمل کرده و او آمنه دختر وهب است و پشتی که تو را بر خود داشته و او عبدالله پسر عبدالمطلب است و دامنی که تو را کفالت کرده و او ابوطالب است و خانه‌ای که تو را پناه داده و او عبدالمطلب است و برادری که در دوره جاهلی داشتی. گفته شد: ای رسول خدا؛ آن برادرت چه کار پسندیده داشت؟ فرمود: بخشنده بود، خوارک و نعمت به دیگران ارزانی می‌داشت.

8. تمام رازی در کتاب الفوائد از عبدالله بن عمر روایت آورده که گفت:

رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:

«إذا كان يوم القيامة شفعت لأبي و أُمّي و عمّي أبي طالب و أخٍ لي كان في الجاهليّة».[8]

روز قیامت درباره‌ی چهار نفر شفاعت کنم: درباره‌‌ی پدرم و مادرم و برادری که در جاهلیت داشتم.

9. رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم فرمود:

«إنّ اللَّه عزّوجلّ و عدني في أربعة: في أبي و أُمّي و عمّي و أخٍ كان لي في الجاهليّة»[9]

همانا خدای عزّوجل مرا درباره‌ی چهار نفر وعده داده است: درباره‌ی پدرم و مادرم و عمویم و برادری که در جاهلیت داشتم.

10. روایات معصومین (علیهم السّلام) می‌‌گوید: پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم سه باره عمره به‌جای آورد؛ در حدیبیه، عمره قضا و از جعرانه پس از طایف و حنین.[10]

امّا روایات اهل سنّت، عمره چهارمی را بدان افزوده است؛ عمره‌ای در حجة الوداع در سال دهم هجرت.[11]

بنابراین در سال نهم هجرت، یعنی پس از غزوه تبوک عمره‌ای نبود، چه بر مبنای روایات مکتب امامت و چه بر پایه‌ی احادیث مکتب خلافت!

 

منبع: اقتباسی از ترجمه کتاب الصحیح من سیرة النبی الاعظم صلى الله عليه وآله، ج10 

---

[1]ـ توبه: 113. ر.ک: الغدیر، 8/13؛ المستدرک علی الصحیحین، 2/366؛ دلائل النبوه، بیهقی، 1/189؛ المعجم الکبیر، 11/296؛ جامع البیان، 11/31؛ ارشاد الساری، 7/270؛ الدر المنثور، 3/283.

[2]ـ الاعتقادات، 110؛ بحار الانوار 15/117.

[3]ـ بحار الانوار، 15/261؛ امالی، صدوق، 357؛ روضة الواعظین، 67.

[4]ـ الفصول المختاره، 131؛ بحار الانوار، 10/441.

[5]ـ منافقون: 6.

[6]ـ روضة الواعظین، 121؛ بحار الانوار، 15/108؛ 35/109؛ الکافی، 1/446؛ معانی الاخبار، 136؛ الجواهر السنیه، 18/2.

[7]ـ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، 14/67؛ بحار الانوار، 35/108؛ الغدیر، 7/378؛ الخصال، 294؛ بحار الانوار، 15/126.

[8]ـ ذخائر العقبی، 7؛ الدرج المنیفه، 7؛ مسالک الحنفا، 14؛ ر. ک: من لا یحضره الفقیه، 4/368؛ مکارم الاخلاق، 442؛ بحار الانوار، 8/36؛ 74/58؛ مستدرک سفینة البحار، 3/6؛ تفسیر قمی، 2/25؛ نور الثقلین، 3/206.

[9]ـ تاریخ یعقوبی، 2/35؛ الغدیر، 7/378.

[10]ـ ر. ک: تذکرة الفقهاء، 8/437؛ کشف اللثام، 5/22؛ المجموع، 7/170؛ وسائل الشیعه، 11/341.

[11]ـ المغنی، 3/411؛ کشف القناع، 2/483؛ نیل الاوطار، 5/26.