چيستى جن:
در عالم هستى برخى از موجودات غيرمحسوس اند و با حواس طبيعى قابل درك نيستند. يكى از اين موجودات «جن» است. جن كه در اصل معناى «پوشيدگى» دارد، از چشم انسان پوشيده است. قرآن وجود اين موجود را تصديق كرده و سوره اى به نام «جن» در قرآن وجود دارد. در قرآن گاهى از اين موجود به «جان» ياد مى شود.[1]
ماهيت و حقيقت اين موجود، چندان براى ما روشن نيست؛ ولى از پاره اى آيات و روايات مى توان به بعضى مشخصات آن دست يافت، از جمله:
1 – از آتش آفريده شده و خلق آن پيش از آفرينش انسان است.[2]
2 – مانند انسان مكلف و مسئول است.[3]
3 – دسته اى از آنها مؤمن و گروهى كافر و عده اى نيك و برخى زشت كرداراند.[4]
4 – برخى از آنها مرد و پاره اى ديگر زن هستند و توليد مثل مى كنند.[5]
5 – زندگى مى كنند و مى ميرند.[6]
6 – داراى شعور و اراده اند و مى توانند با سرعت حركت كنند؛ مانند قصه حضرت سليمان و تخت بلقيس (ملكه سبا).[7]
7 – مسخّر انسان مى گردند؛ در اين رابطه قرآن تنها به قضيه حضرت سليمان اشاره كرده است كه علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان ها، جن نيز در اختيار و به فرمان او بودند.[8]
8 – در روايات آمده است: جن مؤمن، مسخر پيامبران و امامان مى شوند و به آنان خدمت مى كنند. كسانى كه به اذن الهى ولايتى دارند، مى توانند جنيان كافر را نيز تحت فرمان خود درآورند.[9]
9 – از پاره اى آيات و روايات معلوم مى شود كه جنيان به پيامبر خدا (صلی الله علیه و آله) ايمان آورده اند.[10]
اينكه جن در كجاى زمين قرار دارد، به طور واضح و مشخص مطرح نشده است، اما برخى از روايات، به اماكنى كه در آنجا حضور بيشترى دارند اشاره كرده است.[11]
چرايى جن:
با توجه به توضيحات بالا، روشن مى شود كه جن داراى اراده و اختيار بوده، ولى از جهت آگاهى و شعور از انسان پايين تر است.
جن هم مانند انسان، موجودى است كه امكان خلقش بوده و فيض و رحمت مطلق الهى به وجود آنها تعلّق گرفته است. خداوند متعال آنها را همچون انسان مختار آفريده و راه كمالشان را مسير معرفت و عبادت قرار داده است. «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاْءِنْسَ إِلاّ لِيَعْبُدُونِ».[12] به عبارت ديگر همان فلسفه اى كه در مورد آفرينش انسان وجود دارد، در مورد جن نيز مطرح است.
جن و انسان:
اجمالاً مى دانيم جن، گاهى در زندگى انسان تأثير گذاشته و برخى از انسان ها نيز در زندگى جنيان مؤثّر مى باشند. اما اين موضوع به دليل ناپيدا و پنهان بودن، با افسانه سازى هايى همراه شده كه به بيشتر آنها نمى توان اعتماد كرد.
جنيان مى توانند با برخى از انسان ها ارتباط برقرار كنند. برحسب روايات آنان با انبيا و ائمه (علیه السّلام) ارتباط داشتند. گاهى نيز ارتباط بعضى از انسان ها با جن مشرك و كافر، موجب افزايش گمراهى و طغيان آنها مى شود: «وَ أَنَّهُ كانَ رِجالٌ مِنَ الاْءِنْسِ يَعُوذُونَ بِرِجالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزادُوهُمْ رَهَقاً»؛[13] «و اينكه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مى بردند و آنها سبب افزايش گمراهى و طغيان ايشان مى شدند».
بنابراين جن ـ چه مؤمن و چه كافر ـ با انسان ارتباط برقرار مى كند. اين موضوع به صراحت در قرآن و روايات وارد شده است.[14]
پرسش و پاسخ ها «راز آفرینش» / مؤلف:حمیدرضا شاکرین
دفتر نشر معارف
پی نوشت ها
[1] – الرحمن 55، آيه 39 و حجر (15)، آيه 27.
[2] – حجر 15، آيه 27 ؛ الرحمن (55)، آيه 15.
[3] – ذاريات 51، آيه 56.
[4] – جن 72، آيات 11 و 14 و 15 ؛ احقاف (46)، آيه 31.
[5] – جن 72، آيه 6.
[6] – احقاف 46، آيه 18. نگا: الميزان، علامه سيد محمد حسين طباطبايى، مؤسه مطبوعاتى اسماعيليان، چاپ پنجم1371، ج 20، ص 41.
[7] – نمل 27، آيه 38- 39.
[8] – نگا: نمل 27، آيات 17 تا 39 ؛ سبأ(34)، آيه 12 – 14 ؛ انبياء (21)، آيه 82.
[9] – نگا: مصباح يزدى، محمد تقى، معارف قرآن، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمينى، قم، چاپ دوم 1378 -ص 313 – 312.
[10] – جن 72، آيه 1 ؛ احقاف (46)، آيه 29 – 32.
[11] – نگا: معارف قرآن، ص 309 – 311.
[12] – ذاريات 51، آيه 51.
[13] – جن 72، آيه 6.
[14] – براى آگاهى بيشتر ر.ك:
الف. الجن فى الكتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدين، دارالبشائر الاسلاميه، بيروت، چاپ اول 1996 م، ص 88 – 94 و بقيه كتاب در مورد مختصات و ماهيت جن.
ب. الجن فى القرآن والسنه، عبدالامير على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بيروت، چاپ اول، 1992م، ص 31 – 33 و بقيه مباحث هم خواندنى است.
ج. الجن بين الاشارات القرآنية وعلم الفيزياء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مكتبه مربوسى الصغير، چاپ اول 1997م
د. جن و شيطان، عليرضا رجالى تهران، نشر نبوغ،منبع فارسى.
ه. دانستنى هايى درباره جن، ابوعلى خداكرمى، ص 189 – 41