نخست بايد دانست؛ گرايش به «آراستگى» از ويژگى هاى ممتاز انسان به ويژه در دوران جوانى است و اهميت ندادن به آن پيامدهاى نگران كننده اى دارد؛ زيرا تجربه نشان داده است آن دسته از جوانانى كه به زيبايى و آراستگى خود اهميت نمى دهند، گرفتار احساس حقارت و افسردگى مى شوند.
خداوند متعال با نزول اين آيه، به عنوان يك قانون همگاهى و همگانى، مى فرمايد: «يا بَنى آدَمَ خُذُوا زينَتَكُمْ عِنْدَ كُلِّ مَسْجِدٍ»؛[1] «اى فرزندان آدم! زينت خود را به هنگام رفتن به مسجد با خود داشته باشيد».
هم چنين در آيه بعد، با لحن تندترى در پاسخ آنان كه گمان مى برند تحريم زينت ها و پرهيز از غذاها و روزى هاى پاك و حلال، نشانه زهد و پارسايى و مايه قرب به پروردگار است و مى گويد: «قُلْ مَنْ حَرَّمَ زينَةَ اللَّهِ الَّتى أَخْرَجَ لِعِبادِهِ وَ الطَّيباتِ مِنَ الرِّزْقِ»؛[2] «[اى پيامبر!] بگو چه كسى زينت هاى الهى را كه براى بندگانش آفريده و هم چنين مواهب و روزى هاى پاك و پاكيزه را تحريم كرده است؟»
سپس براى تأكيد اضافه مى كند: «قُلْ هِى لِلَّذينَ آمَنُوا فِى الْحَياةِ الدُّنْيا خالِصَةً يوْمَ الْقِيامَةِ»؛[3] «به آنها بگو كه اين نعمت ها و موهبت ها در زندگى دنيا براى كسانى است كه ايمان آورده اند و روز قيامت نيز خاصّ آن مى باشد».
بنابراين اسلام نه تنها با جمال و زيبايى مخالفتى ندارد؛ بلكه همگان را به آراستگى تشويق مى نمايد؛ اسلام يادگار پيامبرى است كه نظافت و آراستگى، بوى خوش و لبخند را از نشانه هاى ايمان مى داند.
روايات اسلامى از توصيه و تشويق مسلمانان به پوشش مناسب و آراستگى سرشار است.
پيامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه وآله) مى فرمايد: «خداوند متعال زيباست و زيبايى را دوست دارد و خواستار آن است كه اثر نعمت خود را در بنده اش ببيند».[4]
امام على (علیه السلام) نيز مى فرمايد: «خودآرايى از ويژگى هاى خاص انسان مؤمن است».[5]
البته آراستگى بيرونى را بايد با زيبايى درونى پيوند داد؛ يعنى هم درون را بايد آراست و هم به زيبايى ظاهر پرداخت؛ چون ظاهر، آينه درون است.
امام جعفر صادق (علیه السلام) فرموده است: «خداوند زيبايى و خودآرايى را دوست دارد و بينوايى و قيافه فقرآلود را ناخوش مى شمرد. هرگاه خداوند به بنده اى نعمتى دهد، دوست دارد اثر آن را در او ببيند».[6] در اين هنگام يكى از ياران حضرت سؤال نمود: چگونه؟ و حضرت اين موارد را يادآور شد:
1 – لباس تميز پوشيدن؛
2 – خوشبو نمودن خود و استعمال عطر؛
3 – نيكو و زيبا ساختن خانه و كاشانه؛
4 – جارو نمودن جلوى در خانه؛
5 – چراغ روشن نمودن پيش از غروب (كه موجب رفع فقر و زيادى روزى مى شود).
سه نشانه مهم آراستگى :
الف – پوشيدن لباس مرتب و تميز
خوش لباسى يك ميل درونى است و جوانان در آراستگى، بيش تر به نوع لباس خود اهميت مى دهند كه پسنديده و جالب توجه باشد. با اين همه آراستگى لباس از پوشيدن نوع لباس مهم تر است.
خداوند به پيامبر مى فرمايد: «وَ ثِيابَكَ فَطَهِّرْ »؛[7] «و لباس خويشتن را پاك كن». زيرا جامه پاكيزه غم و اندوه را مى زدايد.[8]
پيامبر گرامى اسلام (صلی الله علیه وآله) مى فرمايد: «لباس خوب بپوشيد و خانه هايتان را آباد كنيد تا در ميان مردم مانند خال رخساره باشيد».[9]
امام صادق (علیه السلام) فرمود: «لباس زيبا بپوش؛ زيرا خداوند زيباست و زيبايى را دوست دارد، اما بايد حلال باشد».[10]
پيامبر اكرم (صلی الله علیه وآله) به پوشيدن لباس سفيد رنگ توصيه مى فرمود؛ چون سبب آرامش و پاكيزگى است. رنگ هاى زرد و سبز نيز از رنگ هاى برگزيده است.[11]
ب – رسيدگى به آرايش سر و صورت
پيراستن و آراستن موهاى سر و صورت و تميز نگاه داشتن و مرتب كردن آن بر آراستگى آدمى مى افزايد. پيامبر (صلی الله علیه وآله) مى فرمود: «موى خوب از پوشش هاى الهى است كه خداوند بر انسان ارزانى داشته است پس آن را عزيز بداريد».[12]
شانه كردن مو، آسان ترين روش آراستگى است. به فرموده پيامبرخدا (صلی الله علیه وآله) ، «هر كه موى سر را بگذارد مى بايد آن را به شانه كردن، تربيت نيكو كند، در غير اين صورت آن را بتراشد».[13]
براى اصلاح صورت، ضمن مرتب كردن و كوتاه كردن ريش و شارب (سبيل) بايد از رها كردن آن براى بلند شدن بى قواره پرهيز نمود.
هم چنين شايسته است به هنگام هر نماز و براى آراسته بودن، سر و صورت با شانه مرتب شود.[14]
ج – بوى خوش و عطر
بوى خوش از اخلاق پيغمبران است.[15] رسول خدا (صلی الله علیه وآله) معتقد بود كه در بوى خوش اسراف نيست. ايشان هزينه اى را كه در بوى خوش صرف مى نمودند، بيش تر از هزينه اى بود كه در غذاى خود مصرف مى كردند.
سيسرون، سخنور رومى، گفته است: «چهره، تصوير روح است»؛ يعنى احساسات و هيجانات انسان، غالباً در چهره وى منعكس مى شود. خشم، ترس، شادى، غم، تعجّب، تنفّر و رضايت به سادگى در چهره نمايان مى گردد و به راحتى قابل تشخيص است. بنابراين احساسات ما نسبت به ديگران، به صورتى غيراختيارى خود را نشان مى دهد و قابل پنهان كردن هم نيست. نوع آرايش سر و صورت، عينك داشتن يا نداشتن و زيبايى ظاهرى، مى تواند برداشت هاى اوّليه را در مخاطب ما ايجاد كند.[16]
پی نوشت ها
[1] – اعراف 7، آيه 31.
[2] – اعراف 7، آيه 32.
[3] – همان.
[4] – الخصال، ج2، ص613.
[5] – تصنيف غررالحكم و دررالكلم، ص 435.
[6] – إرشاد القلوب إلى الصواب، ج1، ص 195.
[7] – مدثر 74، آيه 4.
[8] – الكافى، ج6، ص 444.
[9] – نهج الفصاحة (مجموعه كلمات قصار حضرت رسول (صلی الله علیه وآله) )، ص 444.
[10] – بحارالأنوار، ج62، ص 125.
[11] – الكافى، ج 3، ص 342.
[12] – دعائم الاسلام، ج 1، ص 125.
[13] – الكافى، ج6، ص 485.
[14] – وسايل الشيعه، ج8، ص 169.
[15] – الكافى، ج6، ص 511.
[16] – حديث زندگى، شماره 1، ص 7 آذربايجانى، بررسى نقش آراستگى در روابط ميانْ فردى.