۱٫‌ در مآخذ تاریخی و حدیثی کهن و نیز در تفاسیر شیعه و اهل سنت، اخبار متعدد و فراوانی با این مضمون وجود دارد که پیامبر اکرم (ص) در خواب دید بنی امیه از منبرش بالا می‌روند. طبق برخی از روایات، آنان را به شکل میمون‌هایی دید و این خواب را به زمامداری بنی امیه بر جامعه‌ی اسلامی، و انحراف مسلمانان از مسیر اسلام حقیقی و ناب محمدی در آینده‌ی نزدیک، تفسیر کرد و به مردم از وقوع چنین پیشامد و بلایی، هشدار داد. نمونه‌ای از این روایات را در ادامه می‌آوریم.

امام صادق (ع) می‌فرماید:

رسول خدا (ص) در خواب بنی امیه را دید که بعد از رحلتش، از منبرش بالا می‌روند و مردم را (از راه راست) گمراه کرده، به عقب می‌برند. چون صبح شد، در حالی که حضرت اندوهگین و ناراحت بود، جبرئیل نازل شد و گفت: ای رسول خدا، چه شده که تو را ناراحت و غمگین می‌بینم؟ حضرت فرمود: دیشب (در خواب) دیدم که بنی امیه بعد از من، از منبرم بالا می‌رفتند و مردم را (از راه راست) گمراه کرده، به عقب می‌بردند… .[۱]

همچنین مفسران و اندیشمندان شیعه[۲] و سنی[۳] در تفسیر آیاتی همچون وَ ما جَعَلْنَا الرُّؤْیَا الَّتِی‏ أَرَیْناکَ‏ إِلَّا فِتْنَهً لِلنَّاسِ وَ الشَّجَرَهَ الْمَلْعُونَهَ فِی الْقُرْآنِ‏…[۴] و إِنَّا أَنْزَلْناهُ فی‏ لَیْلَهِ الْقَدْرِ،[۵] اخبار متعددی را نقل کرده‌اند که پیامبر (ص) در خواب، میمون‌هایی را دید که از منبرش بالا می‌رفتند، و بعد از بیداری، از حاکمیت خاندان ابوسفیان در آینده اظهار ناراحتی و نگرانی می‌کردند.

۲٫‌ اَنس بن مالک می‌گوید: از رسول خدا (ص) شنیدم که می‌فرمود: «به زودی مردی از امت من بر مردم چیره می‌شود که فراخ‌روده و گشاده گلوست؛ می‌خورد، ولی سیر نمی‌شود؛ گناه جن و انس را به دوش می‌کشد؛ روزی به جست‌وجوی فرمانروایی برمی‌آید. هر گاه بر او دست یافتید، شکمش را پاره کنید».

انس می‌گوید: «در دست رسول خدا (ص) چوب دستی بود که نوک آن را به شکم معاویه نهاده بود».[۶]

  1. ابوهُریره می‌گوید: از رسول خدا (ص) شنیدم که فرمود: «هلاکت امت من، به دست جوانکانی از قریش است».[۷]

ابن حجر در شرح این حدیث می‌گوید: ابوهریره در بازار راه می‌رفت و می‌گفت: «خدایا؛مرا به سال شصت (که در آن) حکومت کودکان (را شاهد باشم) نرسان». ابن حجر می‌نویسد: مراد ابوهریره، خلافت یزید در سال شصت هجری بود.[۸]

  1. ابو سعید خُدْری می‌گوید: رسول خدا (ص) درباره‌ی سرنوشت خاندان خویش (در زمان حاکمیت بنی امیه) فرمود: «به زودی بعد از من امتم، خاندانم را گرفتار کشته شدن و آوارگی خواهند کرد. بی‌تردید دشمن‌ترین و کینه‌توزترین قوم ما نسبت به ما، بنی امیه، بنی مُغِیرَه و بنی مَخزوم هستند».[۹]

 منبع: کتاب مقتل جامع سیدالشهدا علیه السلام/ تحقیق و تنظیم: مهدی پیشوایی/ مؤلف: جمعی از نویسندگان / انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

[۱]. … عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: «رَأَى رَسُولُ اللَّهِ (ص) فِی مَنَامِهِ بَنِی أُمَیَّهَ یَصْعَدُونَ عَلَى مِنْبَرِهِ مِنْ بَعْدِهِ وَ یُضِلُّونَ‏ النَّاسَ‏ عَنِ‏ الصِّرَاطِ الْقَهْقَرَى،‏ فَأَصْبَحَ کَئِیباً حَزِیناً، قَالَ: فَهَبَطَ عَلَیْهِ جَبْرَئِیلُ (ع) فَقَالَ: یَا رَسُولَ اللَّهِ مَا لِی أَرَاکَ کَئِیباً حَزِیناً؟ قَالَ: یَا جَبْرَئِیلُ، إِنِّی رَأَیْتُ بَنِی أُمَیَّهَ فِی لَیْلَتِی هَذِهِ یَصْعَدُونَ مِنْبَرِی مِنْ بَعْدِی، وَ یُضِلُّونَ‏ النَّاسَ‏ عَنِ‏ الصِّرَاطِ الْقَهْقَرَى‏… (کلینی، الفروع من الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، ج ۴، ص ۱۵۹؛ محمد باقر مجلسی، بحار الانوار، ج ۲۸، ص ۷۷). مشابه این روایت را زراره از امام باقر با امام صادق (ع) نقل کرده است. البته در این خبر، افزون بر بنی امیه، از بنی تیم و بنی عدی نیز یاد شده است (کلینی، الروضه من الکافی، تصحیح علی اکبر غفاری، ج ۸، ص ۳۴۵؛ محمد باقر مجلسی، همان، ص ۲۵۷ – ۲۵۸). همچنین مشابه این اخبار، روایاتی از پیامبر (ص) و همچنین از امیر المؤمنین (ع) است که آن حضرت نیز از قول پیامبر (ص) نقل کرده است (سلیم بن قیس هلالی، کتاب سُلَیْم بن قَیْس الهلالی، تحقیق محمد باقر انصاری زنجانی، ص ۳۰۳، ۳۰۸ – ۳۰۹، ۴۳۷، ۴۴۲ – ۴۴۳؛ محمد باقر مجلسی، همان، ج ۳۳، ص ۱۵۲، ۱۵۶ – ۱۵۷).

 

[۲]. شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، تحقیق احمد حبیب قیصر العاملی، ج ۶، ص ۴۹۴؛ طبرسی، مجمع البیان، تحقیق لجنه من العلماء و المحققین الاخصائیین، ج ۶، ص ۲۶۶؛ العروسی الحویزی، تفسیر نور الثقلین، تحقیق سید هاشم رسولی محلاتی، ج ۳، ص ۱۸۰ – ۱۸۱ و ج ۵، ص ۶۲۲ – ۶۲۳؛ سید محمد حسین طباطبایی، المیزان، ج ۱۳، ص ۱۴۸ – ۱۴۹ و ج ۲۰، ص ۳۳۴٫

[۳]. ر. ک: طبری، جامع البیان، تخریج صدقی جمیل العطار، ج ۱۵، ص ۱۴۱ و ج ۳۰، ص ۳۳۰؛ سیوطی، الدرّ المنثور، ج ۴، ص ۱۹۱ و ج ۶، ص ۳۷۱ و نیز به نقل از تفاسیر اهل سنت: سید مرتضی حسینی فیروزآبادی، فضائل الخمسه من الصحاح السّته، تحقیق مجمع العالمی لأهل البیت، ج ۳، ص ۲۹۸ – ۳۰۱٫

[۴]. اسراء (۱۷)، ۶۰؛ «و ما آن رؤیایی را که به تو نشان دادیم، تنها برای آزمایش مردم بود؛ همچنین شجره‌ی ملعونه (درخت نفرین شده) را که در قرآن ذکر کرده‌ایم».

[۵]. قدر (۹۷)، ۱٫

[۶]. … عَنْ أَنَسِ بْنِ مَالِکٍ، قَالَ: سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ (ص) یَقُولُ:‏ «سَیَظْهَرُ عَلَى‏ النَّاسِ‏ رَجُلٌ‏ مِنْ‏ أُمَّتِی،‏ عَظِیمُ السُّرْم، وَاسِعُ الْبُلْعُومِ یَأْکُلُ وَ لَا یَشْبَعُ یَحْمِلُ وِزْرَ الثَّقَلَیْنِ یَطْلُبُ الْإِمَارَهَ یَوْماً، فَإِذَا أَدْرَکْتُمُوهُ فَابْقُرُوا بَطْنَهُ». قَالَ: وَ کَانَ فِی یَدِ رَسُولِ اللَّهِ (ص) قَضِیبٌ، قَدْ وَضَعَ طَرَفَهُ فِی بَطْنِ مُعَاوِیَهَ (ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۴، ص ۱۰۸). سید بن طاووس پیشگویی و خبر دادن پیامبر (ص) از حکومت‌خواهی معاویه و امر به کشتن وی را در قالب چند خبر آورده است (سید بن طاووس، الملاحم و الفتن، ص ۱۰۰).

 

[۷]. … قال ابو هریره: سمعتُ الصادق المصدوق یقول: هلکه امَتی علی یدَیْ غِلْمَهٍ من قریشٍ… (بخاری، صحیح البخاری، تحقیق قاسم الشماعی الرفاعی، ج ۹، باب ۱۰۷۰، ص ۶۷۵ – ۶۷۶).

[۸]. ابن حجر العسقلانی، فتح الباری، ج ۱۳، ص ۷ – ۸٫

[۹]. … قال ابو سعید الخدری، قال رسول الله: انّ اهل بیتی سیَلْقَون من بعدی من امتی قتلا و تشریداً و انّ اشدّ قومنا لنا بغضاً، بنو امیّه و بنو المُغِیرَه و بنو مخزوم (حاکم نیشابوری، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبد القادر عطا، ج ۴، ص ۵۳۴، ح ۸۵۰۰؛ صالحی الشامی، سُبل الهدی و الرّشاد، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و علی محمد معوض، ج ۱۰، ص ۱۵۲).