تعریف محیط

منظور ما از محیط یک منطقه ی جغرافیایی خاص نیست. محیط به مجموعه عواملی گفته می شود که فرد در آن فضا تاثیراتی را دریافت می کند و ممکن است که این تاثیرات، مثبت یا منفی باشد؛ چراکه فرزندان ما در طول دوران زندگی خود، خصوصاً در چهارده یا پانزده سال اوّل زندگی، تقلید پذیری بالایی دارند.

زمان شروع تقلید کردن

اصل تقلید از حدود سنّ یک سالگی شروع می شود؛ حتّی ما می توانیم بگوییم که تقلید، قبل از این سن شروع می شود؛ ولی کارشناسان می گویند که در سنّ یک سالگی ما می توانیم تقلید را در بچّه ها مشاهده کنیم؛ مثلاً گاهی اوقات بچّه حرکتی را از پدر و مادر می بیند و همان کار را انجام می دهد.

تاثیر محیط بر شخصیّت فرزند

برای این که تاثیر محیط روی فرزندان روشن شود، من فورمولی را به والدین نشان می دهم. ما معتقد هستیم که تقلید، اصل شخصیّت بچّه را شکل می دهد؛ یعنی بچّه در ابتدا تقلید می کند و بعد آن را با تلقینی که از محیط دریافت می کند، گسترش می دهد و در گام آخر با همانند سازی که از محیط می گیرد، شخصیّت خود را شکل می دهد.

راهی برای با حجاب شدن فرزند

 اگر ما می خواهیم که دخترمان با حیاء شود، باید بدانیم که مهم ترین عامل، محیط خانه است. اگر مادر در موقع مهمانی ها چادر سر کند و در ارتباط با محرم و نامحرم دقّت کند، به دلیل تقلید بالای فرزند، ممکن است که او نیز چادر سر کند؛ حتّی ممکن است که او به تقلید از مادر خود در جمع های مردانه نیز حاضر نشود.

محیط، پایه ی تقلید است

چندی پیش مادری برای من تعریف کرد که وقتی فرزند پنج ساله ی خود را به مسجد می برم، او چنان چادر سر می کند که گویی دست او در دست ملائکه است؛ امّا نگرانی من از این جهت است که او در عروسی ها حرکاتی مانند رقص از خود نشان می دهد.

من به این مادر گفتم که فرزند شما تقلید گر است؛ وقتی شما فرزند را به محیطی می برید که همه در آنجا چادر سر می کنند و به نماز می ایستند، فرزند هم این رفتار را انجام می دهد؛ هرچند که هنوز مفهوم آن را متوجّه نمی شود؛ لذا تعبیری که در آن موقع به کار می برید، این است که دست او در دست ملائکه است. ولی وقتی فرزند در محیط آلوده قرار بگیرد، تقلید های نامناسبی را انجام می دهد. پس محیط، پایه ی تقلید است؛ یعنی بچّه ها در محیط، رفتار و حرف ها را یاد می گیرند.

نوع رفتار والدین در محیط

حال در این محیط ما باید چه کنیم؟!

گام اوّل

گام اوّل این است که والدین باید مراقب رفتارهای خود باشند؛ مخصوصاً مادر. ما همیشه در مسئله ی تربیت می گویم: “مادر باید در تربیت، حرف اوّل و آخر را بزند“؛ چراکه مادر زمان بیشتری را با فرزندان است. فرزند بیش از سی هزار ساعت در هفت سال اوّل زندگی با مادر تماس دارد؛ یعنی فرزند ده یا دوازده ساعت در طول روز مادرش را می بیند. قطعاً رفتار مادر زیر ذرّه بین بچّه است و آنها را مو به مو تقلید می کند؛ لذا رفتار مثبت و منفی والدین روی بچّه تاثیر گذار است.

گام دوّم

گام دوّم درباره ی برخورد والدین با فرزندان است. به عنوان مثال، اگر فرزند چادر مادر را بر سر کند و مادر به او بگوید که چرا چادر من را برداشتی؟! فرزند در این جا از تقلید خود پاداش منفی دریافت می کند؛ امّا اگر مادر از فرزند خود تعریف کرد؛ مثلاً در حضور دیگران گفت: ببینید که دختر من چقدر با این چادر زیباتر شده است؛ در این جا فرزند از تقلید خود پاداش مثبت می گیرد و این کار را ادامه می دهد.

در نتیجه محیط برای این مهم است که تقلید پذیری فرزندان در آن صورت می گیرد؛ یعنی کودکان رفتار دیگران را در محیط رصد می کنند و آن را تقلید می کنند و این تقلید قرار است که پایه های شخصیّتی کودک را شکل دهد.