سؤال: پسر هفت ساله ای دارم که حواس پرت است و مدام باید به او یاد آوری کنیم؛ در کلاس عکس العمل های عجیبی انجام می دهد و بر روی کارهایش تمرکز ندارد؛ درس املای او نیز ضعیف است. برای حلّ این مشکل لطفاً راهکار ارائه بفرمایید.

جواب:

با مواردی که این پدر بزرگوار فرمودند، فرزند ایشان مشکوک به بیش فعّالی است؛ لذا ما به ایشان توصیه می کنیم که به یک مشاور مراجعه بفرمایند. بیش فعّالی یک نوع مشکل است که در حدود سیزده درصد از بچّه ها وجود دارد؛ البته مراتب آن متفاوت است؛ به طوری که برای بعضی ها ضعیف تر است و برای بعضی ها قوی تر است.

بیش فعّالی چیست؟

بیش فعّالی مشکل کم توجّهی و کم تمرکزی است؛ البته در برخی از بچّه ها به شکل برانگیختگی ظاهر می شود که در آینده آن را توضیح می دهم. برخی از پدر و مادرها گمان می کنند، هر بچّه ای که فعالیّت زیادی دارد، آن بچّه بیش فعّال است؛ در صورتی که این طور نیست. بچّه هایی که توجّه و تمرکز پایینی دارند، بیش فعّال هستند؛ لذا همین پایین بودن توجّه و تمرکز منجر به فعالیّت زیاد آنها می شود؛

به عنوان مثال وقتی والدین به بچّه می گویند: برو تکالیفت را انجام بده؛ او اگر بخواهد تکالیف خود را با توجّه و تمرکز انجام دهد، یک ربع ساعت بیشتر طول نمی کشد؛ ولی می بینیم که بارها در بین انجام تکالیف بلند می شود و می رود تلویزیون را روشن می کند و بر می گردد و یک خط تکلیف خود را انجام می دهد؛ بعد دوباره بلند می شود و با ماشینش بازی می کند. در آخر می بینیم که یک یا دو ساعت طول می کشد تا تکالیفش را انجام دهد؛ برای این که او نمی تواند کار خود را به صورت متمرکز انجام دهد و بین کار، فعالیّت های متفرّقه انجام می دهد. به این کودکان در اصطلاح بیش فعّال می گویند.

برانگیختگی

نکته ی بعد درباره ی برانگیختگی است. گاهی اوقات به بیش فعّالی، برانگیختگی می گویند. به بچّه هایی برانگیخته می گویند که ناخودآگاه کارهای ناخواسته انجام می دهند. مثلاً بچّه وقتی که چایی خورده، استکان آن را پرت می کند، به طوری که گویا دست خودش نیست. ما به این بچّه ها در اصطلاح بیش فعّال می گوییم. آنها نیاز به این دارند که حتماً یک مشاور متخصص آن ها را ببیند؛ خصوصاً در سنّ هفت سالگی.

الف دارو درمانی

راهکارهایی برای درمان این بچّه ها توصیه می شود، که یکی از این روش ها دارو درمانی است. گاهی اوقات والدین از ما می پرسند که آیا این داروها ضرر و زیان دارد؟ ما در جواب به آنها می گوییم: حتی خوردن قرص های سرماخوردگی، زیان آور است؛ چراکه آنها داروهای شیمیایی هستند و  تاثیرات خود را دارند؛ ولی گاهی اوقات برای مداوا لازم است.

ب. بازی درمانی

دوّم بازی درمانی است. منظور بازی هایی است به نام “بازی های لاک پشتی“؛ یعنی بازی هایی که هم حرکت دارد و هم تمرکز را بالا می برد.

ج. اشعه درمانی

روش دیگری هم که اخیراً، یعنی در حدود پنج یا شش سال اخیر وارد شده است و در کشور ما انجام می گیرد، “نورو فیدبک“ نام دارد که همان اشعه درمانی است و البته هنوز در همه ی شهرها و استانها خیلی جای خودش را باز نکرده است؛ لذا با کمک گرفتن از مشاور می توان از این روش ها استفاده کرد.

من حتماً این را به والدین توصیه می کنم که وقتی می بینند فرزندشان تمرکز کمی دارد و کم توجّه است، در اوّلین فرصت با مشاور مشورت کنند و درمان بچّه ها را پی گیری کنند؛ چون وقتی این مشکل در کودکی رها شود، در بزرگسالی آثار بیش فعّالی در آنها به جا می ماند؛ با این تفاوت که در بزرگترها دیگر به صورت فعّالیت بدنی نیست.

بیش فعّالی در بزرگسالی

برای نمونه دانشجویی برای مشاوره می آید و می گوید که من در سر کلاس تمرکز ندارم و ما می گوییم: یعنی وقتی در کلاس هستی، ذهن تو از کلاس بیرون می رود و می آید؟ می گوید: بله، یک دفعه در کلاسی که یک ساعت می نشینم، ده ها بار ذهن من از کلاس بیرون می رود. ما در این مورد بیش فعّالی ذهنی را می بینیم. او به این دلیل این بیش فعّالی ذهنی را دارد که در دوران کودکی درمان نشده و الان این مشکل بروز پیدا کرده است.

نمونه ی دیگر خانم هایی هستند که گاهی برای مشاوره نزد ما می آیند. مثلاً خانمی که ازدواج کرده است و دلیل مراجعه او به مرکز مشاوره این است که نمی تواند در خانه کارهایش را با تمرکز انجام دهد؛ مثلاً وقتی می خواهد برود و میز را تمیز کند و وسیله ای را از روی این میز بردارد و آن را به جای خودش بگذارد، در نهایت متوجّه می شود که کار دیگری را انجام داده است.