آیا قرآن به مسئله شفاعت اشاره کرده است؟
آیات مربوط به شفاعت را می‌توان بر چند دسته تقسیم نمود:
الف: آیاتی که شفاعت را نفی می‌کنند
«یَا أَیُّهَا الَّذیِنَ آمَنُوا أَنفِقُوا مِمَّا رَزَقنَاکُم مِن قَبلِ أَن یَأتِیَ یَومٌ لاَبَیعٌ فِیهِ وَلاَ خُلَّهٌ وَ لاَ شَفَاعَهٌ وَ الکَافِرُونَ هُمُ الظَّالِمُونَ»[۱]؛
«ای اهل ایمان! از آنچه روزی شما کردیم، انفاق کنید پیش از آن‌که روزی بیاید که نه خرید [و فروشی] هست و نه دوستی و شفاعتی به کارآید و کافران در آن روز درمی‌یابند که به خود ستم کردند».
ب: اختصاص شفاعت به خداوند
«قُل للهٍ الشَّفَاعَهُ جَمِیعاً لَهُ مُلکُ السَّماوَاتِ وَ الاَرضِ ثُمَّ إِلَیهِ تُرجَعُونَ»[۲]؛
«بگو [ای پیامبر!] شفاعت تنها از آن خداست که مالک زمین و آسمان‌هاست و پس از مرگ، بازگشت همه شما به سوی اوست.»
اختصاص شفاعت به خداوند، یعنی اوست که شفیع را شفیع قرار داده و به او اجازه می‌دهد که بین خود و مردم وساطت و شفاعت کند. هر شفاعت کننده‌ای بایستی در طول خداوند و با اذن او شفاعت کند.
ج: شفاعت مشروط برای غیر خدا
«مَا مِن شَفِیعٍ إِلاَّ مِن بَعدِ إِذنِهِ»[۳]؛
«هیچ شفیعی جز به اجازه او نخواهد بود».
«وَ لاَ تَنفَعُ الشَّفَاعَهُ عِندَهُ إِلاَّ لِمَن أَذِنَ لَهُ…»[۴]
«و نفع نمی‌دهد شفاعت نزد خدا مگر برای کسی که خداوند به او اذن دهد»
«یَومَئِذٍ لا تَنفَعُ الشَّفاعَهُ إِلاّ مَن أَذِنَ لَهُ الرَّحمنُ وَ رَضِیَ لَهُ قَولاً»[۵]؛
«در آن روز شفاعت به کسی سود نبخشد، مگر کسی را که خدای رحمان اجازه دهد و سخنش او را پسند آید».
مقتضای جمع بین آیات این است؛ شفاعت تنها برای خداوند سزاوار است و کسانی که خداوند به آن‌ها اذن و اجازه شفاعت می‌دهد. بدیهی است خداوند به کسانی اجازه شفاعت می‌دهد که پیامبر و یا از اولیای الهی و مورد رضایت خداوند باشند.
منبع: پرسشها و پاسخهای دانشجویی شیعه و اهل سنت؛ دفتر نشر معارف تدوین و تألیف: علی اصغر رضوانی، مصطفی عزیزی
[۱]. بقره آیه ۲۵۴٫
[۲]. زمر، آیه ۴۴٫
[۳]. یونس، آیه ۳٫
[۴]. سبأ، آیه ۲۳٫
[۵]. طه، آیه ۱۰۹٫
پاسخ دهید