آل سعود، به سرکردگی محمد بن سعود، با کمک محمد بن عبدالوهاب به حکومت رسیده و در جهت ادای دَین به وهابیت، با تمامی توان از محمد بن عبدالوهاب و وهابیت حمایت کردند. به دلیل ارتباط عمیق و تنگاتنگ تاریخ وهابیت و آل سعود، مطالعه تاریخ آل سعود برای آشنایی بیشتر و دقیق تر با جنایات وهابیت ضروری به نظر می رسد.

دوره های سه گانۀ حکومت وهابی ـ سعودی

مورخان، تاریخ آل سعود را به سه دوره تقسیم کرده اند:

دورۀ اول از سال ۱۱۵۷ تا ۱۲۳۴ هجری قمری.

دورۀ دوم از سال ۱۲۳۴ تا ۱۳۰۹ هجری قمری.

دورۀ سوم از سال ۱۳۱۹ تا عصر حاضر.

دورۀ اول حکومت وهابی ـ سعودی (۱۱۵۷ تا ۱۲۳۴ ه.ق)

این دوره از زمان محمد بن سعود آغاز و با کشته شدن عبدالله بن سعود به پایان می رسد.

محمد بن سعود (متوفای ۱۱۷۹ ه.ق)

محمد بن سعود بن محمد بن مقرن بن مرخان، دو یا چهار سال پس از مرگ پدرش در سال ۱۱۳۹ هجری قمری، به ریاست قبیله آل سعود رسید.

از زمان ورود محمد بن عبدالوهاب به درعیه در سال ۱۱۵۷ هجری قمری و منعقد شدن پیمان همکاری بین وی و محمد بن سعود، حکومت وهابی ـ سعودی پی ریزی شد.

سرانجام محمد بن سعود در سال ۱۱۷۹ هجری قمری، پس از ۲۲ سال همکاری با وهابیت و قتل و غارت و جنایت، در شهر درعیه درگذشت.[۱]

مهم ترین حوادث و جنایات وهابی ها در این سال ها عبارتند از:

حمله به عُیَینِه و کشتن عثمان بن حمد بن معمر، حاکم عُیَینِه در مسجد و الحاق عُیَینِه به قلمرو حکومت محمد بن سعود در سال ۱۱۶۳ هجری قمری.

درگیری ها میان وهابی ها و حاکم ریاض و کشته شدن دو برادر محمد بن سعود.

هم پیمان شدن قبابل بنویام، عجمان و بنو خالد علیه وهابی ها و حمله غافلگیرانه آنان به درعیه و شکست سخت وهابی ها در سال ۱۱۷۸ هجری قمری.

حمله به حُرَیمَلِه و فرار سلیمان بن عبدالوهاب برادر محمد بن عبدالوهاب و قاضی حُرَیمَلِه به مکه.

حمله به مناطق منفوحه، خُرج، دُلَم، زُلفی، رغبه، ضُرمی، وشم، قرائن، سُدیر، قویعیه، عوده، جلاجل، ثادق، ثرمدا، قصب، جبیلیه، مجمعه، نعجان، حریق، روضه، فرعه، مقرن، مطیر فی، سبیع، ظفیر و حائر و قتل و غارت مسلمین.[۲]

عبدالعزیز بن محمد بن سعود (۱۱۳۲ -۱۲۱۸ ه.ق)

عبدالعزیز بن محمد بن سعود، داماد محمد بن عبدالوهاب و فرمانده جنگ ها در دوران حکومت پدر، پس از مرگ محمد بن سعود، با دخالت محمد بن عبدالوهاب، در سال ۱۱۷۹ هجری قمری، جانشین پدر شد و پس از ۳۹ سال حکومت، در سال ۱۲۱۸ هجری قمری در سن ۸۶ سالگی کشته شد.[۳]

مهم ترین حوادث و جنایات وهابی ها در این سال ها عبارت است از:

حمله به احساء و اشغال آن و قتل و غارت مسلمانان و اموال آنان.

حمله به طائف و قتل و عام مردان و به اسارت بردن زنان و کودکان و سر بریدن اطفال شیرخوار و جسارت به قبر عبدالله بن عباس صحابی بزرگ پیامبر صلّی الله علیه و آله [۴] لشگرکشی به مکه مکرمه در ماه های حرام و تکرار جنایات طائف در مکه مکرمه و الزام علما بر پذیرفتن عقاید محمد بن عبدالوهاب و تدریس کتاب های وی در مدارس و قطع ارتباط اهالی مکه با مدینه.^۳

جسارت به پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله و تخریب محل ولادت ایشان، جسارت به حضرت خدیجه علیها السلام و تخریب گنبد و بارگاه قبر آن حضرت، جسارت به صحابه و بزرگان و تخریب ضریح ها، گنبدها و بارگاه ها در مکه.

همکاری شریف غالب امیر فراری مکه و امیر پاشا حاکم جدّه و حمله به وهابیت و اخراج آنان از مکه مکرمه.

هجوم وحشیانه به کربلای معلی و جسارت به ضریح امام حسین علیه السلام و کشتار کودکان و زنان و غارت اموال مسلمانان.

جهت آشنایی تفصیلی با حوادث دوران حکومت عبدالعزیز بن محمد بن سعود، به کتاب «عنوان المجد فی تاریخ نجد» نوشته عثمان بن بشر نجدی حنبلی، حوادث سال های ۱۱۷۹-۱۲۱۸ هجری قمری، مراجعه شود.

سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود(۱۱۶۳ -۱۲۲۹ ه.ق)

سعود بن عبدالعزیز معروف به سعود کبیر، پس از کشته شدن پدرش عبدالعزیز در سال ۱۲۱۸ هجری قمری با حکم امرای وهابی ـ سعودی، حکومت را به دست گرفت و پس از یازده سال حکومت و قتل و غارت و تاراج اموال مسلمین در سال ۱۲۲۹ هجری قمری در سن ۶۶ سالگی، بر اثر سرطان، در شهر درعیه درگذشت.[۵]

در دوران حکومت سعود، نظامیان وهابی ـ سعودی با آرایش جدید و قدرت فزاینده خود، با ارتکاب جنایات متعدد، قلمرو خود را از دریای سرخ تا خلیج فارس گسترش دادند. مهم ترین حوادث و جنایات این دوران عبارت است از:

حمله به شهر بصره و اطراف و آن و کشتار مسلمین و غارت اموال آنان و تخریب قبور بعضی از صحابه.

محاصره شهر جده، پر کردن چاه ها و قنوات اطراف شهر و کشتار مسلمانان اطراف شهر جده و غارت اموال آنان.

محاصره واشغال مکه مکرمه و مدینه منوره و غارت اموال کعبه، جلوگیری از ورود حجاج شامی و مصری به حرمین شریفین و تخریب گنبدهای باقی مانده بر روی قبور اولیا و صالحان

یورش های مکرر به نجف اشرف، حلّه و کربلای معلی و جلوگیری از انجام فریضه حج اهل عراق به مدت هفت سال.

حمله به شام و قتل عام مسلمانان و غارت اموال آنان و به آتش کشیدن مزارع.

قطع ارتباط تجاری با شام و عراق و مصادره اموال تجار متخلف.

هجوم علی پاشا والی مصر به حجاز و آزادسازی حرمین شریفین از دست وهابی ها و محاصره نجد مقر وهابی ها و کشته شدن بسیاری از وهابی ها.

تشکیل هیأت به اصطلاح امر به معروف و نهی از منکر برای اجرای عقاید وهابیت.

عبدالله بن سعود بن عبدالعزیز (متوفای ۱۲۳۴ ه.ق)

عبدالله بن سعود در سال ۱۲۲۹ هجری قمری پس از مرگ پدر به قدرت رسید ولی بر اثر بی کفایتی و اختلافات خانوادگی بر سر قدرت، حکومت وهابی ـ سعودی را دچار افول و پریشانی کرد. محمدعلی پاشای عثمانی حاکم مصر، با استفاده از ضعف عبدالله بن سعود، لشگری به فرماندهی فرزندش ابراهیم پاشا روانه نجد کرد. ابراهیم پاشا پس از آزاد کردن شهرهای جنوب قصیم و نجد، به درعیه حمله کرده و پس از محاصره پنج ماهه، آن را به تصرف خود درآورده و بسیاری از وهابی ها و آل سعود را قتل عام و سران آل سعود و آل شیخ را به مصر تبعید و درعیه را ویران کرده و حکومت وهابی ـ سعودی را درهم شکست.سرانجام حکومت پنج ساله عبدالله بن سعود در سال ۱۲۳۴ هجری قمری با سقوط درعیه، دستگیری و به دار آویخته شدن عبدالله بن سعود در استانبول، به پایان رسید و پرونده دوره اول حکومت وهابی ـ سعودی نیز بسته شد.[۶]

دورۀ دوم حکومت وهابی ـ سعودی (۱۲۳۴ -۱۳۰۹ ه.ق)

با اعدام عبدالله بن سعود در استانبول و تبعید آل سعود و آل شیخ به مصر، تصور می شد که سلطان عثمانی و محمدعلی پاشا به هدف خود رسیده و حکومت وهابی ـ سعودی را سرنگون کرده اند اما چنین نبود، چرا که عده ای از آل سعود و آل شیخ از مصر گریخته و با بازگشت به نجد، تلاش خود را برای احیای حکومت وهابی ـ سعودی از سر گرفتند. البته تلاش های آنان در رسیدن به این مهم ناکام ماند و فقط در محدوده رهبری قبیله و در منطقه ای خاص، فرامانروایی کردند.

مُشاری بن سعود بن عبدالعزیز (متوفای ۱۲۳۵ ه.ق)

پس از خروج ابراهیم پاشا از درعیه، مشاری بن سعود بن عبدالعزیز برادر عبدالله بن سعود، در سال ۱۲۳۴ هجری قمری رهبری حکومت وهابی ـ سعودی را بر عهده گرفت. وی با تلاش برای زنده کردن حکومت وهابی ـ سعودی، پایگاه خود را از درعیه به عارض انتقال داده و پس از مدتی کوتاه به جنگ با آل معمر (خواهرزاده های سعود بن عبدالعزیز) امیر عُیَینِه و هم پیمان مصریان، رفت.

مشاری بن سعود پس از شکست در این جنگ، دستگیر شده و در زندان آل معمر، در سال ۱۲۳۵ هجری قمری در گذشت و بنا بر قولی کشته شد.[۷]

ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (متوفای ۱۲۴۹ ه.ق)

ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود برادر زاده عبدالعزیز بن محمد بن سعود، پس از سقوط درعیه به دست ابراهیم پاشا، به طور مخفیانه در مناطق جنوب نجد زندگی می کرد. تا اینکه از قتل مشاری بن سعودتوسط آل مُعَمَّر آگاه شد و با کمک علی بن حسین بن محمد بن عبدالوهاب، با انجام جنگ هایی، در سال ۱۲۳۶ هجری قمری قدرت را به دست گرفت و سرانجام پس از ۱۳ سال حکومت وهابی ـ سعودی، به وسیله مشاری بن عبدالرحمن بن سعود بن عبدالعزیز کشته شد.

حوادث مهم این سال ها عبارت است از:

ساقط کردن دست نشانده محمدعلی پاشا در درعیه و احیای دوباره آیین و دولت وهابی در آن منطقه.

شکست دادن لشگر عثمانی ها در نجد.

شکست دادن مصریان و تصرف ریاض و پایتخت قرار دادن آن جا.

حمله به احساء و اشغال آن.

مجبور ساختن شیخ بحرین بر پرداخت زکات به وهابیان.

انتقال حکومت وهابی ـ سعودی از خاندان عبدالعزیز بن محمد بن سعود به خاندان عبدالله بن محمد بن سعود.[۸]

مشاری بن عبدالرحمن بن مشاری بن سعود بن عبدالعزیز (متوفای ۱۲۴۹ ه.ق)

مشاری بن عبدالرحمن برای بازگرداندن قدرت از خاندان عبدالله به خاندان عبدالعزیز با همکاری گروهی از طایفه خود، پسر عمویش ترکی بن عبدالله را ترور کرد و زمام حکومت وهابی ـ سعودی را به دست گرفت اما پس از چهل روز، در سال ۱۲۴۹ هجری قمری، به دست فیصل بن ترکی به قتل رسید.[۹]

فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (۱۲۱۳ -۱۲۸۴ ه.ق)

فیصل بن ترکی از جمله کسانی است که پس از سقوط درعیه، به مصر تبعید شده بود. وی در سال ۱۲۴۳ هجری قمری از مصر گریخت و به نجد بازگشت. وی در دو دوره مختلف حکومت کرد. فیصل بن ترکی پس از کشتن مشاری بن عبدالرحمن پسر عمو و قاتل پدرش، در اوایل سال ۱۲۵۰ هجری قمری به قدرت رسید و پس از آن پنج سال، در اواخل سال ۱۲۵۴ هجری قمری در برابر مصریان تسلیم شده و به همراه دو فرزندش عبدالله و محمد و برادرش جلوی بن ترکی، به مصر تبعید شد و دوره اول حکومت وی به پایان رسید.

مهم ترین حوادث این دوران عبارت است از:

درگیری فیصل با پسرعموهای خود از فرزندان عبدالعزیز.

به قدرت رساندن آل رشید.[۱۰]

خالد بن سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود (متوفای ۱۲۶۴ ه.ق)

خالد بن سعود یکی از داعیه داران حکومت و از سران تبعید شده آل سعود به مصر بود. وی پس از محاکمه در قاهره، تبرئه و در همان جا زیر نظر محمدعلی پاشا تربیت شد. خالد با پشتیبانی محمد علی پاشا حاکم مصر، به همراه لشگر مصریان، در سال ۱۲۵۲ هجری قمری، با فیصل بن ترکی جنگید و پس از پیروزی لشگر مصر بر فیصل بن ترکی در ماه رمضان ۱۲۵۵ هجری قمری؛ خالد بن سعود رهبری حکومت سعودی را بر عهده گرفت. با به قدرت رسیدن خالد بن سعود، دوباره قدرت از خاندان عبدالله بن محمد بن سعود به خاندان عبدالعزیز بن محمد بن سعود منتقل شد. خالد بن سعود پس از به دست گرفتن قدرت، برای مطیع کردن قبایل اطراف نجد، سپاهی را به فرماندهی سعد بن مطلق به سرزمین های اطراف فرستاده و با نوشتن نامه ای به سعید بن سلطان امام مسقط، از آنان خواست تا همچون گذشته به آل سعود جزیه بدهند.

وی پس از دو سال حکومت، به دلیل درگیری حکومت عثمانی با انگلیسی ها و عدم حمایت حاکم مصر از وی، در سال ۱۲۵۷ هجری قمری توسط عبدالله بن ثُنَیان یکی دیگر از مدعیان حکومت که از پشتیبانی وهابیان نیز برخوردار بود، از حکومت برکنار و از ریاض اخراج شد.

خالد بن سعود در سال ۱۲۵۷ هجری قمری به دمّام، سپس به کویت و از آن جا به مکه و در نهایت به جده رفته و در سال ۱۲۶۴ هجری قمری در همان جا درگذشت.[۱۱]

عبدالله بن ثُنَیّان بن ابراهیم بن سعود (متوفای ۱۲۵۹ ه.ق)

عبدالله بن ثنیان با حمایت وهابیت و آل شیخ توانست خالد بن سعود را برکنار کرده و حکومت وهابی ـ سعودی را در سال ۱۲۵۷ هجری قمری در ریاض به دست گیرد.

سرانجام حکومت وی پس از حدود دو سال، در سال ۱۲۵۹ هجری قمری توسط فیصل بن ترکی در ریاض ساقط شد و عبدالله بن ثنیان نیز زندانی شده و پس از مدتی در همان جا درگذشت.

فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (۱۲۱۳-۱۲۸۲ ه.ق)

وی پس از تبعید به مصر در اواخر سال ۱۲۵۴ هجری قمری و پایان یافتن دوره اول حکومتش، در سال ۱۲۵۹ هجری قمری از مصر گریخته و به دمشق رفته و از آن جا به نجد آمد. فیصل بن ترکی با غلبه بر عبدالله بن ثنیان در سال ۱۲۵۹ هجری قمری برای بار دوم قدرت را به دست گرفته و پس از حدود ۲۲ سال حکومت وهابی ـ سعودی، در سال ۱۲۸۲ هجری قمری، در سن ۶۹ سالگی، بر اثر بیماری که منجر به کوری وی گردید، در ریاض درگذشت.

مهم ترین حادثه دوره دوم حکومت فیصل، شکست وی در برابر دولت عثمانی و به رسمیت شناختن و پرداخت مالیات به عثمانیان است. [۱۲]

عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (متوفای ۱۳۰۷ ه.ق)

فیصل بن ترکی در اواخر عمر و دوران نابینایی خود، زمام امور را به فرزند بزرگش عبدالله سپرده و زمینه را برای حکمفرمایی وی بعد از خود، فراهم کرد. وی نیز همانند پدرش دو دوره حکومت کرد.

عبدالله بن فیصل پس از مرگ پدرش در سال ۱۲۸۲ هجری قمری به طور رسمی در ریاض قدرت را به دست گرفت ولی با مخالفت شدید برادرش سعود بن فیصل مواجه شد. درگیری های این دو برادر سرانجام منجر به فرار عبدالله بن فیصل در ابتدای سال ۱۲۸۸ هجری قمری از ریاض و به قدرت رسیدن برادرش سعود بن فیصل شد. با فرار عبدالله بن فیصل، دوره اول حکومت وی که شش سال بود، پایان یافت.

در درگیری های دو برادر برای به قدرت رسیدن، افراد زیادی کشته شدند. در این درگیری ها عبدالله بن فیصل از طرف ترک ها حمایت می شد و سعود بن فیصل مورد حمایت انگلیسی ها قرار داشت.

مهم ترین حوادث حکومت عبدالله بن فیصل عبارت است از:

درگیری های خونین بین فرزندان فیصل بن ترکی برای رسیدن به قدرت، که منجر به ضعف وهابیت و آل شیخ شد.

پناهندگی عبدالله بن فیصل به دولت عثمانی.

جدا شدن احساء و قطیف از قلمرو حکومت وهابی ـ سعودی توسط دولت عثمانی و الحاق آن به بصره.[۱۳]

سعود بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود(متوفای ۱۲۹۱ ه.ق)

سعود بن فیصل با حمایت انگلیسی ها در سال ۱۲۸۸ هجری قمری ریاض را به تصرف خود درآورد و برادرش عبدالله متواری شد. وی پس از سه سال حکومت، در سال ۱۲۹۱ هجری قمری در ریاض از دنیا رفت.

حوادث مهم دوران سعود بن فیصل عبارت است از:

تجزیه نجد بن آل سعود و از بین رفتن شوکت حکومت وهابی ـ سعودی.

جنگ های ناموفق سعود بن فیصل برای بازگرداندن مناطقی همچون احساء به قلمرو حکومت وهابی ـ سعودی.

فقر و گرسنگی شدید مردم ریاض.[۱۴]

عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود(۱۲۶۸ -۱۳۴۶ ه.ق)

پس از درگذشت سعود بن فیصل در سال ۱۲۹۱ هجری قمری، عبدالرحمن بن فیصل به قدرت رسید اما با مخالفت فرزندان سعود مواجه شد و به ناچار در سال ۱۲۹۳ ریاض را ترک کرد و در بادیه عتیبه به برادرش عبدالله پیوست.

عبدالله بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (متوفای ۱۳۰۸ ه.ق)

دوره دوم به قدرت رسیدن عبدالله بن فیصل در سال ۱۲۹۳ هجری قمری، با اتحاد عبدالله و عبدالرحمن و محمد علیه فرزندان سعود بن فیصل و حمله به ریاض و تصرف آن شروع شد اما مخالفت شدید پسران سعود بن فیصل با وی، حکومت عبدالله را متزلزل کرد. عبدالله بن فیصل بر اثر کودتای پسران سعود در ریاض، دستگیر و زندانی شد اما با یاری آل رشید ـ حاکم حائل ـ توانست از زندان آزاد شود و او را به حائل منتقل کردند. عبدالرحمن بن فیصل نیز در سال ۱۳۰۵ هجری قمری به برادرش عبدالله ملحق شد.

عبدالله به همراه برادرش عبدالرحمن پس از مدتی به ریاض بازگشتند. عبدالله در سال ۱۳۰۷ هجری قمری از دنیا رفت.[۱۵]

عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی بن عبدالله بن محمد بن سعود (۱۲۶۸ -۱۳۴۶ ه.ق)

آل رشید در حدود سال ۱۳۰۴ هجری قمری به بهانه نجات دادن عبدالله بن فیصل از زندان، به ریاض حمله کردند و فرزندان سعود بن فیصل را شکست دادند و ریاض را تصرف نمودند. آنان پس از تصرف ریاض، امارت و اداره این شهر را به ابن سبهان سپردند.

پس از بازگشت عبدالله بن فیصل و عبدالرحمن بن فیصل به ریاض، بدرفتاری های ابن سبهان باعث شورش عبدالرحمن علیه وی شد. عبدالرحمن پس از غلبه بر ابن سبهان و زندان کردن وی، قدرت را به دست گرفت.

دیری نپایید که حکومت پنج ماهه عبدالرحمن با حمله آل رشید به ریاض پایان یافت و عبدالرحمن با خانواده خود از جمله پسر جوانش عبدالعزیز روانه کویت شدند و نزد شیخ مبارک سکنی گزیدند.[۱۶]

عبدالرحمن بن فیصل در سال ۱۳۴۶ هجری قمری در دوران حکومت فرزندش عبدالعزیز از دنیا رفت. با شکست عبدالرحمن بن فیصل و مهاجرت وی به کویت، دوره دوم حکومت وهابی ـ سعودی، به پایان رسید.

دورۀ سوم حکومت وهابی ـ سعودی (۱۳۱۹ ه.ق تا عصر حاضر)

دوره دوم حکومت وهابی ـ سعودی که هفتاد و پنج سال به طول انجامید دوران افول و ضعف آل سعود و آل شیخ بود تا این که عبدالعزیز بن عبدالرحمن طی جنگ های پی در پی، قدرت را در دست گرفت. وی با به قدرت رساندن آل سعود، حکومت وهابی ـ سعودی را از انزوا و ضعف درآورده و آن رادر جزیزه العرب گسترش داد.

ملک عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (۱۲۹۳ -۱۳۷۳ ه.ق)

عبدالعزیز بن عبدالرحمن معروف به ابن سعود، از بزرگ ترین فرمانروایان خاندان آل سعود، پایه گذار کشور عربستان سعودی و نخستین پادشاه آن کشور است.

وی در سال ۱۳۱۹ هجری قمری، در سن ۲۶ سالگی از کویت به ریاض آمد و با کمک بازماندگان وهابیت و با تکیه بر کمک های فراوان انگلیسی ها و فرانسوی ها، با تبدیل نام حجاز به عربستان سعودی، حکومت وهابی ـ سعودی را به اوج اقتدار خود رساند.

سرانجام عبدالعزیز بن عبدالرحمن پس از پنجاه و چهار سال حکومت، در سال ۱۳۷۳ هجری قمری، در سن هشتاد سالگی بر اثر ناراحتی قلبی، در طائف درگذشت و در ریاض دفن شد.

عبدالعزیز بن عبدالرحمن ازدواج های زیادی انجام داد که حاصل آن را تا ۳۰۰ فرزند و نوه ذکر کرده اند.

مهم ترین حوادث و جنایات دوران حکومت وی عبارت است از:

تصرف ریاض و شکست دادن آل رشید و کوتاه کردن دست آنان از نجد.

بازگرداندن مناطق از دست رفته حکومت وهابی ـ سعودی و توسعه قلمرو حکومتی.

تسلط بر جزیره العرب و تبدیل نام حجاز به عربستان سعودی.

بستن معاهده خائنانه با دولت بریتانیا و مسلط کردن استعمار بر منافع جزیره العرب.

دادن امتیاز استخراج نفت و سایر معادن جزیره العرب، به شرکت آمریکایی.

تاسیس پایگاه هوایی آمریکایی در ظهران.

سپردن بندرهای سعودی در خلیج فارس به ناوهای انگلیسی و آمریکایی.

کودتای نافرجام افسران ارتش سعودی علیه عبدالعزیز.

اعتراض ظاهری عبدالعزیز به مهاجرت یهودیان به فلسطین و تجزیه فلسطین.

ایجاد رابطه با آلمان، ایتالیا و اردن هاشمی.

رفع اختلافات مرزی با کویت.

اصلاح قانون دادرسی با کویت.

اصلاح قانون دادرسی و قضاوت.

تاسیس نخستین وزارت خارجه با نام مدیریت شئون خارجه.

تأسیس نخستین وزارت دفاع با نام وکالت دفاع.

تأسیس اولین مجلس شورای سعودی.

تأسیس وزارت داخلیه (وزارت کشور)، وزارت آموزش و پرورش، کشاورزی و بازرگانی.

تغییر لقب «سلطان نجد» به «ملک نجد و حجاز».

ناآرامی های داخلی به سبب اعتصابات کارگران نفتی.

حمله به شرق اردن و کشتار مسلمانان.

سامان‌دهی فرقه وهابیت با تأسیس سازمان دینی‌ـ‌نظامی«اخوان التوحید».

اصرار و پافشاری و رؤسای سازمان «اخوان التوحید» و علمای وهابیت برای کاهش مالیات، استفاده نکردن از اتومبیل، تلگراف و سایر ابزارهای نوین،حمله به عراق ومخالفت عبدالعزیزبا آنان وسرکوب آشوب‌های وهابیت

کشتار حجاج یمنی در سال ۱۳۴۱ هجری قمری.

حمله به مکه مکرمه و تصرف آن و کشتار مسلمانان در سال ۱۳۴۲ هجری قمری.

تخریب قبور مکه مکرمه از جمله قبر ابوطالب، عبدالمطلب و خدیجه علیهم السلام در سال ۱۳۴۲ هجری قمری.

تخریب قبور ائمه بقیع (امام حسن، امام سجاد، امام باقر و امام صادق علیهم السلام) و قبر حضرت حمزه و شهدای احد در مدینه منوره در سال ۱۳۴۳ و ۱۳۴۴ قمری.

کشتار حجاج مصری در منی در سال ۱۳۴۴ هجری قمری.

تأمین به اصطلاح امنیت راه های حجاج!!![۱۷]

ملک سعود بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (۱۳۱۹ -۱۳۸۸ ه.ق)

سعود بن عبدالعزیز معروف به ملک سعود، در سال ۱۳۷۳ هجری قمری پس از مرگ پدرش عبدالعزیز بن عبدالرحمن، به پادشاهی حکومت وهابی ـ سعودی رسید. وی به خاطر همکاری نکردن خاندان آل سعود بویژه برادرش فیصل نخست وزیر وقت، طی بیانیه ای رسمی، خود را پس از یازده سال حکومت، از مقام پادشاهی خلع کرد و برادرش فیصل را بر تخت نشاند. او سوگند یاد کرد نسبت به فیصل وفادار بماند اما مدتی بعد برای مبارزه با فیصل، به جمال عبدالناصر روی آورد و سعی کرد با تشکیل ارتش خصوصی از انقلابیون یمن، قدرت را بازپس گیرد لذا به بهانه مداوا راهی یونان شد اما در اجرای نقشه خود ناکام ماند. سرانجام سعود بن عبدالعزیز در سال ۱۳۸۸ هجری قمری در سن شصت و هفت سالگی، در یونان درگذشت و در قبرستان خانوادگی آل سعود در ریاض دفن شد.

وی صد و نه فرزند داشت که شامل ۵۳ پسر و ۵۶ دختر بود.

در دوران سعود بن عبدالعزیز اداره تمامی امور به دست فیصل بود.[۱۸]

ملک فیصل بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی(۱۳۲۴ -۱۳۹۵ ه.ق)

او یکی از مشهورترین فرمانروایان حکومت وهابی ـ سعودی است. وی در سال ۱۳۸۴ هجری قمری براساس نامه برادرش سعود، به قدرت رسید و پس از یازده سال حکومت، در سال ۱۳۹۵ هجری قمری در سن هفتاد و یک سالگی، توسط برادرزاده اش فیصل بن مساعد بن عبدالعزیز، به قتل رسید و در ریاض دفن شد.

مهمترین حوادث و کارهای صورت گرفته در دوره وی عبارت است از:

توسعه حرمین شریفین (مکه مکرمه و مدینه منوره).

کادرسازی وهابیت با ساخت دو دانشگاه بزرگ به نام های «أمّ القری» و «مدینه منوره».

هجوم مردم به کنسولگری آمریکا در ظهران به خاطر تجاوز اسرائیل به مصر، سوریه و اردن و حمایت آمریکا از اسرائیل.

قطع صادرات نفت به آمریکا با آغاز جنگ اعراب و اسرائیل.

تشکیل سازمان کنفرانس اسلامی با ابتکار فیصل.

نافرجامی کودتای دو سازمان ملی به نام های «جنبش ناسیونالیست های عرب» و «همبستگی مردم شبه جزیره عربی» علیه فیصل.[۱۹]

ملک خالد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (۱۳۳۱ -۱۴۰۲ ه.ق)

وی با این که به مسایل سیاسی علاقه چندانی نشان نمی داد و با سکونت در میان قبایل بدوی، سیاست را ترک گفته بود اما فیصل او را ولیعهد خود قرار داد. ملک خالد پس از ترور فیصل در سال ۱۳۵۹ هجری قمری، به قدرت رسید اما در این دوران نیز علاقه چندانی به مسایل سیاسی نشان نداد و قدرت اجرایی و تصمیم گیری را به برادر و ولیعهد خود فهد بن عبدالعزیز سپرد. ملک خالد پس از هفت سال سلطنت، در سال ۱۴۰۲ هجری قمری، در سن هفتاد و یک سالگی، در طائف از دنیا رفت و در ریاض مدفون شد.

مهم ترین رویدادهای حکومت خالد بن عبدالعزیز عبارت است از:

قطع روابط عربستان با مصر به خاطر قرارداد کمپ دیوید و امضای پیمان صلح با اسرائیل توسط انور سادات

سرکوب و کشتار وهابیون مخالف سلطنت سعودی موسوم به جنبش قحطانی در مسجد الحرام.[۲۰]

ملک فهد بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (۱۳۴۰ – ۱۴۲۶ ه.ق)

ملک فهد که در دوران خالد، ولیعهد و همه کاره حکومت بود، پس از مرگ برادرش خالد، در سال ۱۴۰۲ هجری قمری به قدرت رسید و بیست و چهار سال زمامدار عربستان سعودی بود تا این که در سن هشتاد و شش سالگی، در سال ۱۴۲۶ هجری قمری، در ریاض مرد.

مهم ترین حوادث دوره حکومت ملک فهد عبارت است از:

شکستن حرمت حرمین شریفین با ورود مشرکین.

کشتار حجاج ایرانی در جمعه خونین مکه مکه مکرمه به جرم برائت از مشرکین.

سردی روابط ایران و عربستان سعودی.

تبلیغات گسترده وهابیت علیه مذهب شیعه بویژه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران.

تشکیل سازمان القاعده شاخه برون مرزی نظامی وهابیت و حمایت از آن.

ملک عبدالله بن عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل بن ترکی (متولد ۱۳۴۳ ه.ق)

وی پس از مرگ برادرش ملک فهد، در سال ۱۴۲۶ هجری قمری در سن هشتاد و سه سالگی، پادشاهی عربستان سعودی را به عهده گرفت و هم اکنون نیز با حمایت بی دریغ از وهابیت، سیاست ملک فهد را دنبال می کند.

بررسی حضور وهابیت در این سه دوره

دوره اول حکومت وهابی ـ سعودی دوره ای است که وهابیت با استفاده از قدرت و حمایت آل سعود، جنایات زیادی را مرتکب شدند.

در دوره دوم به خاطر درگیری های خاندان آل سعود بر سر قدرت، حکومت وهابی ـ سعودی افول کرده و فعالیت های وهابیت نیز کم رنگ شده بود.

دوره سوم دوره ای است که حکومت وهابی ـ سعودی با تلاش های ملک عبدالعزیز و حمایت های فراوان آمریکا و انگلیس قدرت پیدا کرده و با سازمان دهی وهابیت و تشکیلاتی کردن آن، وهابیت را در اجرای برنامه ها و رسیدن به اهدافش کمک فراوانی کرد.

امروزه این فرقه سازمان یافته با حمایت همه جانبه کشورهای یاد شده، به جنایات و کارشکنی های مذهبی ادامه می دهد.

 منبع: کتاب شناخت وهابیت/نجم الدین طبسی

[۱]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۶، ص۱۳۸، شرح حال محمد بن سعود.

[۲]– حسین بن غَنّام وهابی، تاریخ نجد: ص ۹۵-۱۲۹٫

[۳]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۴، ص۲۷، شرح حال عبدالعزیز بن محمد بن سعود.

[۴]– ۲ و ۳ محمد إدیب غالب، من أخبار الحجاز و نجد فی تاریخ الجبرتی: ص۹۳٫

[۵]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۳، ص۹۰، شرح حال سعود بن عبدالعزیز بن محمد بن سعود.

[۶]– همان ج۴، ص ۸۹، شرح حال عبدالله بن سعود.

[۷]– همان، ج۷، ص۲۲۶، شرح حال مشاری بن سعود.

[۸]– همان، ج۲، ص ۸۴، شرح حال ترکی بن عبدالله.

[۹]– ابن بشیر نجدی حنبلی، عنوان المجد فی تاریخ نجد: ج۲، ص ۳۸ و ۴۵ و ۴۸ و زرکلی وهابی، الأعلام: ج۷، ص ۲۲۶، شرح حال مشاری بن عبدالرحمن.

[۱۰]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۵، ص ۱۶۴، شرح حال فیصل بن ترکی بن عبدالله و علی اصغر فقیهی، وهابیان: ص۱۸۹-۱۹۱٫

[۱۱]– ابن بشیر نجدی حنبلی، عنوان المجد فی تاریخ نجد: ج۲، ص۱۲۶، حوادث ۱۲۵۷ هجری قمری و زرکلی وهابی، الأعلام: ج۲، ص۲۹۶، شرح حال خالد بن سعود.

[۱۲]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۵، ص ۱۶۴، شرح حال فیصل بن ترکی.

[۱۳]– همان، ج۴، ص ۱۱۳، شرح حال عبدالله بن فیصل.

[۱۴]– همان، ج۳، ص۳۲۲، شرح حال عبدالرحمن بن فیصل.

[۱۵]– همان، ج ۴، ص۱۱۳، شرح حال عبدالله بن فیصل.

[۱۶]– همان، ج۳، ص۳۲۲، شرح حال عبدالرحمن بن فیصل.

[۱۷]– زرکلی وهابی: ج۴، ص۱۹-۲۰، شرح حال عبدالعزیز بن عبدالرحمن بن فیصل و علی اصغر فقیهی، وهابیان: ص ۱۹۵ – ۲۳۸٫

[۱۸]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۳، ص۹۰، شرح حال سعود بن عبدالعزیز و علی اصغر فقیهی، وهابیان: ص۲۳۹٫

[۱۹]– زرکلی وهابی، الأعلام: ج۵، ص۱۶۶ -۱۶۸، شرح حال فیصل بن عبدالعزیز و دایره المعارف بزرگ اسلامی: ج۲، ص ۳۶ و ۳۷٫

[۲۰]– دایره المعارف بزرگ اسلامی: ج۲، ص ۳۷ و ۳۸٫