چیستى جن:

در عالم هستى برخى از موجودات غیرمحسوس اند و با حواس طبیعى قابل درک نیستند. یکى از این موجودات «جن» است. جن که در اصل معناى «پوشیدگى» دارد، از چشم انسان پوشیده است. قرآن وجود این موجود را تصدیق کرده و سوره اى به نام «جن» در قرآن وجود دارد. در قرآن گاهى از این موجود به «جان» یاد مى شود.[۱]

 ماهیت و حقیقت این موجود، چندان براى ما روشن نیست؛ ولى از پاره اى آیات و روایات مى توان به بعضى مشخصات آن دست یافت، از جمله:

۱ – از آتش آفریده شده و خلق آن پیش از آفرینش انسان است.[۲]

۲ – مانند انسان مکلف و مسئول است.[۳]

۳ – دسته اى از آنها مؤمن و گروهى کافر و عده اى نیک و برخى زشت کرداراند.[۴]

۴ – برخى از آنها مرد و پاره اى دیگر زن هستند و تولید مثل مى کنند.[۵]

۵ – زندگى مى کنند و مى میرند.[۶]

۶ – داراى شعور و اراده اند و مى توانند با سرعت حرکت کنند؛ مانند قصه حضرت سلیمان و تخت بلقیس (ملکه سبا).[۷]

۷ – مسخّر انسان مى گردند؛ در این رابطه قرآن تنها به قضیه حضرت سلیمان اشاره کرده است که علاوه بر پرندگان، وحوش و انسان ها، جن نیز در اختیار و به فرمان او بودند.[۸]

۸ – در روایات آمده است: جن مؤمن، مسخر پیامبران و امامان مى شوند و به آنان خدمت مى کنند. کسانى که به اذن الهى ولایتى دارند، مى توانند جنیان کافر را نیز تحت فرمان خود درآورند.[۹]

۹ – از پاره اى آیات و روایات معلوم مى شود که جنیان به پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله) ایمان آورده اند.[۱۰]

اینکه جن در کجاى زمین قرار دارد، به طور واضح و مشخص مطرح نشده است، اما برخى از روایات، به اماکنى که در آنجا حضور بیشترى دارند اشاره کرده است.[۱۱]

چرایى جن:

با توجه به توضیحات بالا، روشن مى شود که جن داراى اراده و اختیار بوده، ولى از جهت آگاهى و شعور از انسان پایین تر است.

جن هم مانند انسان، موجودى است که امکان خلقش بوده و فیض و رحمت مطلق الهى به وجود آنها تعلّق گرفته است. خداوند متعال آنها را همچون انسان مختار آفریده و راه کمالشان را مسیر معرفت و عبادت قرار داده است. «وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاْءِنْسَ إِلاّ لِیَعْبُدُونِ».[۱۲] به عبارت دیگر همان فلسفه اى که در مورد آفرینش انسان وجود دارد، در مورد جن نیز مطرح است.

جن و انسان:

اجمالاً مى دانیم جن، گاهى در زندگى انسان تأثیر گذاشته و برخى از انسان ها نیز در زندگى جنیان مؤثّر مى باشند. اما این موضوع به دلیل ناپیدا و پنهان بودن، با افسانه سازى هایى همراه شده که به بیشتر آنها نمى توان اعتماد کرد.

جنیان مى توانند با برخى از انسان ها ارتباط برقرار کنند. برحسب روایات آنان با انبیا و ائمه (علیه السّلام)  ارتباط داشتند. گاهى نیز ارتباط بعضى از انسان ها با جن مشرک و کافر، موجب افزایش گمراهى و طغیان آنها مى شود: «وَ أَنَّهُ کانَ رِجالٌ مِنَ الاْءِنْسِ یَعُوذُونَ بِرِجالٍ مِنَ الْجِنِّ فَزادُوهُمْ رَهَقاً»؛[۱۳] «و اینکه مردانى از بشر به مردانى از جن پناه مى بردند و آنها سبب افزایش گمراهى و طغیان ایشان مى شدند».

بنابراین جن ـ چه مؤمن و چه کافر ـ با انسان ارتباط برقرار مى کند. این موضوع به صراحت در قرآن و روایات وارد شده است.[۱۴]

پرسش و پاسخ ها «راز آفرینش» / مؤلف:حمیدرضا شاکرین

دفتر نشر معارف

پی نوشت ها

[۱] – الرحمن ۵۵، آیه ۳۹ و حجر (۱۵)، آیه ۲۷٫

[۲] – حجر ۱۵، آیه ۲۷ ؛ الرحمن (۵۵)، آیه ۱۵٫

[۳] – ذاریات ۵۱، آیه ۵۶٫

[۴] – جن ۷۲، آیات ۱۱ و ۱۴ و ۱۵ ؛ احقاف (۴۶)، آیه ۳۱٫

[۵] – جن ۷۲، آیه ۶٫

[۶] – احقاف ۴۶، آیه ۱۸٫ نگا: المیزان، علامه سید محمد حسین طباطبایى، مؤسه مطبوعاتى اسماعیلیان، چاپ پنجم۱۳۷۱، ج ۲۰، ص ۴۱٫

[۷] – نمل ۲۷، آیه ۳۸- ۳۹٫

[۸] – نگا: نمل ۲۷، آیات ۱۷ تا ۳۹ ؛ سبأ(۳۴)، آیه ۱۲ – ۱۴ ؛ انبیاء (۲۱)، آیه ۸۲٫

[۹] – نگا: مصباح یزدى، محمد تقى، معارف قرآن، مؤسسه آموزشى و پژوهشى امام خمینى، قم، چاپ دوم ۱۳۷۸ -ص ۳۱۳ – ۳۱۲٫

[۱۰] – جن ۷۲، آیه ۱ ؛ احقاف (۴۶)، آیه ۲۹ – ۳۲٫

[۱۱] – نگا: معارف قرآن، ص ۳۰۹ – ۳۱۱٫

[۱۲] – ذاریات ۵۱، آیه ۵۱٫

[۱۳] – جن ۷۲، آیه ۶٫

[۱۴] – براى آگاهى بیشتر ر.ک:

الف. الجن فى الکتاب والسنه، اعداد ولى زاربن شاه زالدین، دارالبشائر الاسلامیه، بیروت، چاپ اول ۱۹۹۶ م، ص ۸۸ – ۹۴ و بقیه کتاب در مورد مختصات و ماهیت جن.

ب. الجن فى القرآن والسنه، عبدالامیر على مهنّا، مؤسسه الاعلمى للمطبوعات، بیروت، چاپ اول، ۱۹۹۲م، ص ۳۱ – ۳۳ و بقیه مباحث هم خواندنى است.

ج. الجن بین الاشارات القرآنیه وعلم الفیزیاء، عبدالرحمن محمد الرفاعى، مکتبه مربوسى الصغیر، چاپ اول ۱۹۹۷م

د. جن و شیطان، علیرضا رجالى تهران، نشر نبوغ،منبع فارسى.

ه. دانستنى هایى درباره جن، ابوعلى خداکرمى، ص ۱۸۹ – ۴۱